Zbycie udziałów w spółce z o.o. Jak wygląda?

Chciałbyś zbyć posiadane przez Ciebie udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, nie wiesz jednak w jakiej formie to powinno nastąpić, jakie są możliwe sposoby zbycia udziałów w spółce z o.o. oraz czy istnieją jakieś ograniczenia związane z zawarciem umowy zbycia udziałów?

W niniejszej publikacji przybliżymy Ci jak wygląda zbycie udziałów w spółce z o.o., o czym powinieneś pamiętać i jakich obowiązków powinieneś dochować.

Zapraszamy do lektury!

Sposoby zbycia udziałów w spółce z o.o.

Pod pojęciem zbycia udziałów w spółce z o.o. kryje się przeniesienie prawa własności do udziałów w spółce z o.o. na podstawie umowy zawartej pomiędzy dotychczasowym oraz nowym wspólnikiem.

Do zbycia udziałów w spółce z o.o. może doprowadzić szereg czynności cywilnoprawnych, m.in.:

1. umowa sprzedaży udziałów w spółce;
2. umowa darowizny udziałów w spółce;
3. umowa zamiany;
4. umowa przewłaszczenia udziałów w spółce na zabezpieczenie;
5. umowa wniesienia udziałów w spółce tytułem wkładu do innej spółki handlowej lub fundacji rodzinnej.

Wprawdzie umowy sprzedaży udziałów są najpopularniejszym sposobem na przeniesienie prawa własności udziałów to jednak udziały mogą zostać zbyte na wiele różnych sposobów, przy czym skutkiem każdego z nich będzie zmiana wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Wskazać bowiem należy, że jednym z podstawowych praw wspólnika spółki z o.o. jest zbycie posiadanych przez niego udziałów.

Ograniczenia w zbyciu udziałów.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zbycie udziałów w spółce może w pewnych wypadkach być w pewien sposób ograniczone. Ograniczenia zbywalności udziałów, wynikać mogą zarówno z przepisów powszechnie obowiązującego prawa, jak również z zapisów zawartych w umowie spółki lub też umów inwestycyjnych wspólników.

Wśród ograniczeń takich możemy wyróżnić, m.in:

• obowiązek wyrażenia zgody spółki (umowa spółki może przewidywać uzależnienie możliwości sprzedaży udziału od zgody spółki);
• prawo pierwszeństwa nabycia udziałów w spółce z o.o. przyznane pozostałym wspólnikom, zgodnie z postanowieniami umowy spółki;
• prawo pierwokupu udziałów w spółce z o.o. w wypadu sprzedaży udziałów w spółce przyznane wspólnikom spółki.

Zgoda spółki na zbycie udziałów.

Zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych zbycie udziałów, udziału, części udziału lub ułamkowej części udziału w spółce z o.o. umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć. Regulacja ta jest wprowadzana najczęściej w przypadku sprzedaży udziałów w spółce z o.o.

Wskazać zatem należy, że każdorazowo planując zbycie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością należy w pierwszej kolejności zapoznać się z umową spółki, w której ma dojść do przeniesienia własności udziałów.

Umowa taka może bowiem wprowadzać pewnego rodzaju ograniczenia w zakresie sprzedaży udziałów – przede wszystkim poprzez uzależnienie możliwości zbycia udziału od zgody wyrażonej przez spółkę.

Jeśli w umowie spółki znajdzie się tego rodzaju zapis, a nie zostaną jednak w niej wskazane szczególne warunki dotyczące wyrażenia zgody spółki na zbycie udziałów, zgody takiej udzielał będzie zarząd spółki w formie pisemnej.

Natomiast jeśli zarząd odmówi jej wyrażenia, a istnieją ku temu ważne powody, zgody takiej może udzielić sąd rejestrowy.

Co jednak można uznać za ważny powód? Można do niego zaliczyć na przykład zmianę miejsca zamieszkania na terenie Polski, przeprowadzkę za granicę, czy też długotrwałą chorobę wspólnika, konflikt pomiędzy wspólnikami.

Prawo pierwokupu.

Ograniczeniem w zbywalności udziałów może być także zastrzeżenie prawa pierwokupu. Wskazać jednak należy, że prawo pierwokupu odnosi się tylko i wyłącznie do jednego sposobu zbycia udziałów w spółce z o.o., a mianowicie do zawarcia umowy sprzedaży udziałów.

Może ono zostać zastrzeżone zarówno umową spółki, jak również wynikać z przepisów prawa lub też wynikać z innych uzgodnień wspólników.

Umowne prawo pierwokupu.

W przypadku zastrzeżenia prawa pierwokupu w umowie spółki, polega ono na przyznaniu innemu wspólnikowi lub wspólnikom uprawnienia do nabycia udziałów przed osobą trzecią.

W praktyce, pomiędzy wspólnikiem spółki z o.o., który chce sprzedać swoje udziały w spółce, a potencjalnym nabywcą zawierana jest umowa sprzedaży udziałów – przy czym będzie to warunkowa umowa sprzedaży udziałów. Po jej zawarciu, wspólnik ten zawiadamia wspólnika lub wspólników, którym przysługuje prawo pierwokupu o zawarciu umowy warunkowej.

Po otrzymaniu zawiadomienia, wspólnik któremu przysługuje prawo pierwokupu, ma możliwość złożenia oświadczenia o skorzystaniu z pierwokupu udziałów w spółce z o.o. na warunkach określonych w warunkowej umowie ich sprzedaży. Osoba trzecia będzie mogła natomiast nabyć udziały tylko jeśli uprawniony nie skorzysta z przysługującego mu prawa pierwokupu.

Ustawowe prawo pierwokupu.

Prawo pierwokupu może wynikać także, jak już wskazywaliśmy, z powszechnie obowiązujących przepisów prawa.

Będzie tak w sytuacji gdy spółka, w której ma dojść do sprzedaży udziałów, jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej bądź kilku nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia wynosi co najmniej 5 hektarów.

Jeśli spółka w istocie jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o wskazanej powierzchni, Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa przysługiwało będzie prawo pierwokupu udziałów w tej spółce.

W związku z tym, wspólnik, który chce sprzedać udziały w takiej spółce powinien zawrzeć z wybranym nabywcą warunkową umowę sprzedaży, pod warunkiem nie skorzystania przez KOWR z prawa pierwokupu.

W kolejnym kroku spółka zobowiązana jest do poinformowania KOWR, że została zawarta warunkowa umowa sprzedaży udziałów w danej spółce z o.o. Od dnia zawiadomienia KOWR ma dwa miesiące na złożenie oświadczenia o skorzystaniu z przysługujących mu uprawnień.

Przysługujące Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa uprawnienie nie obowiązuje jednak w sytuacji, kiedy umowa sprzedaży udziałów jest zawierana z osoba najbliższą zbywcy, tj. z jego dziećmi, rodzicami, małżonkiem czy rodzeństwem.

Prawo pierwszeństwa nabycia udziałów.

Kolejnym z ograniczeń w zbyciu udziałów w spółce jest zastrzeżenie umową spółki prawa pierwszeństwa nabycia udziałów w spółce.

Nabycie udziałów w spółce z o.o. w ten sposób opiera się na tym, że zbywca udziałów w spółce w pierwszej kolejności jest zobowiązany do zawiadomienia wspólników, na rzecz których zostało zastrzeżone prawo pierwszeństwa, o planowanym zbyciu udziałów w spółce z o.o.

W sytuacji, w której wspólnicy nie skorzystają z przysługującego im prawa pierwszeństwa udziałów, wspólnik zamierzający zbyć udziały może je zaoferować do sprzedaży osobom trzecim na takich samych warunkach jak oferował wspólnikom spółki. Co również istotne, prawo pierwszeństwa nie wymaga zawarcia umowy sprzedaży udziałów w spółce z o.o. (bądź innej umowy przenoszącej własność) pomiędzy zbywającym a nabywcą udziałów. Wystarczające jest zaoferowanie udziałów wspólnikowi, któremu przysługuje prawo pierwszeństwa.

Inne ograniczenia.

Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub dodatkowe porozumienia wspólników (umowy inwestycyjne) mogą wprowadzać również inne niż omówione przez nas w niniejszej publikacji ograniczenia w dokonywaniu zbycia udziałów w spółce z o.o.

Przykładowo umową spółki mogą także zostać wprowadzone ograniczenia o charakterze podmiotowym czy też czasowym.

W umowie spółki może zostać przykładowo wprowadzony zapis, zgodnie z którym:

• ograniczony zostanie krąg dopuszczalnych nabywców udziałów w spółce, np. poprzez posiadanie określonego wykształcenia czy uprawnień do wykonywania określonego zawodu;
• czas przez jaki udziały nie będą mogły zostać zbyte, np. okres pięciu lat od dnia wpisu spółki do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego;
• wyrażenie zgody przez inny organ spółki, np. przez zgromadzenie wspólników.

Forma zbycia udziałów.

Obowiązujące przepisy dopuszczają kilka sposobów zawarcia umowy zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

Każdy z nich będzie powodował taki sam skutek – przeniesienie własności udziałów, udziału lub jego części na inną osobę.

Podpis notarialnie poświadczony.

Kodeks spółek handlowych, wskazuje, że zbycie udziału, jego ułamkowej części lub ułamkowej części udziału powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.

W przypadku wyboru tej najbardziej klasycznej formy, w której dochodzi do przeniesienia własności udziałów w spółce z o.o., zbywca i nabywca udziałów nie muszą w tym samym momencie stawić się przed notariuszem celem podpisania umowy, bądź poświadczenia, że złożony na niej podpis w istocie należy do nich.

Stanowi to zatem znaczne ułatwienie w sytuacji, gdy strony umowy nie mogą być obecne w tym samym momencie przy czynności.

Akt notarialny.

W sytuacji kiedy do zbycia udziałów dochodzi na podstawie umowy darowizny, oświadczenie darczyńcy powinno zostać złożone w formie aktu notarialnego, przy czym umowa zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

W celu uniknięcia ewentualnych sporów, czy w istocie doszło do przeniesienia własności udziałów w wyniku ich darowania innej osobie, warto jednak zawrzeć umowę darowizny udziałów w spółce z o.o. z zachowaniem formy aktu notarialnego.

Nie ma również przeszkód aby innego rodzaju umowa zbycia udziałów również została zawarta w formie aktu notarialnego.

Musisz mieć jednak na uwadze, że będą się wiązały z tym wyższe koszty przeprowadzenia transakcji, jak również, że w tym wypadku obie strony umowy będą musiały jednoczenie uczestniczyć w czynności.

Wzorzec umowy.

Co więcej, w sytuacji gdy umowa spółki zawarta została przy wykorzystaniu wzorca umowy spółki, udostępnionego w systemie teleinformatycznym (S24), forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi nie musi zostać zachowana.

W takim wypadku, istnieje również możliwość zbycia przez wspólnika udziałów przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym S24.

Do skorzystania z tej metody, należy opatrzyć oświadczenia zbywcy i nabywcy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub osobistym.

Co jednak niezwykle istotne, forma ta pozwala jedynie na dokonanie sprzedaży udziałów w spółce. Nie można na jej podstawie dokonać darowizny bądź zawrzeć umowy zamiany przy wykorzystaniu udostępnionego wzoru.

Zawiadomienie spółki.

Zgodnie z postanowieniami kodeksu spółek handlowych, w przypadku zbycia udziału, jego części lub ułamkowej części na rzecz innej osoby zainteresowani zawiadamiają spółkę (zarząd spółki), przedstawiając dowód przejścia własności na inną osobę.

W związku z tym, po podpisaniu umowy zbycia udziałów w spółce z o.o., w kolejnym kroku strony umowy przeniesienia własności udziałów, powinny zadbać o dokonanie zawiadomienia spółki o zmianie wspólnika celem uaktualnienia danych w księdze udziałów.

Warto wprowadzić w umowie zbycia udziałów postanowienie, które określi, na której stronie transakcji spoczywał będzie obowiązek zawiadomienia spółki. Pozwoli to uniknąć wątpliwości i potencjalnych konfliktów z tym związanych.

Konsekwencje zawiadomienia spółki.

Dokonanie zawiadomienia spółki jest szczególnie istotne w związku z tym, że przejście udziałów w spółce z o.o. jest skuteczne wobec spółki od chwili, gdy spółka otrzyma od jednego z zainteresowanych zawiadomienie o zbyciu udziałów wraz z dowodem dokonania tej czynności.

Oznacza to, że do momentu zawiadomienia spółki, wobec spółki wspólnikiem pozostaje dotychczasowy wspólnik i posiada on w związku z tym wszelkie obowiązki jak również uprawnienia związane z posiadaniem statusu wspólnika w spółce.

Wobec tego zbywcy udziałów w spółce będzie przysługiwało na przykład prawo udziału w zysku, jak również na nim spoczywał będzie obowiązek wniesienia dopłat jeśli takie zostaną nałożone na wspólników.

Zgłoszenie do sądu rejestrowego.

Kiedy spółka poweźmie już informację o zmianie właściciela udziałów w spółce i zmianie w związku z tym składu osobowego wspólników bądź liczby posiadanych przez nich udziałów, powinna ona dokonać odpowiedniego wpisu w księdze udziałów oraz złożyć do sądu rejestrowego wniosek aktualizacyjny.

Pamiętaj jednak, że w Krajowym Rejestrze Sądowym ujawniani są jedynie wspólnicy, którzy posiadają co najmniej 10 % wszystkich udziałów w spółce, w związku z czym może okazać się, że złożenie wniosku aktualizacyjnego nie będzie potrzebne.

Będzie tak przykładowo w sytuacji gdy wspólnik spółki posiadający 8 % udziałów w spółce z o.o., dokona sprzedaży części z nich na rzecz innego podmiotu, przy sprzedana część stanowić będzie jedynie 5 % wszystkich udziałów w spółce. W takim wypadku spółka powinna złożyć wyłącznie listę wspólników zawierającą aktualne dane wspólników spółki.

Z drugiej jednak strony, w sytuacji gdy obecny wspólnik spółki wpisany w rejestrze przedsiębiorców (a zatem posiadający co najmniej 10 % wszystkich udziałów w spółce) w wyniku dokonanej transakcji zbycia udziałów, np. poprzez zawarcie umowy sprzedaży udziałów, wyzbędzie się ich części w wyniku czego posiadać będzie mniej niż 10 % udziałów w spółce z o.o., konieczne będzie jego wykreślenie z rejestru przedsiębiorców.

Zgłoszenie w CRBR.

Ze zbyciem udziałów w spółce z o.o., zarówno w zakresie sprzedaży udziałów w spółce, jak i ich darowizny, jak i innych sposobów przeniesienia ich własności, może wiązać się obowiązek zgłoszenia w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych.

Będzie tak w sytuacji gdy w związku ze sprzedażą udziałów, ich darowizną bądź innym sposobem przeniesienia własności dochodzi do sytuacji, że inna osoba staje się beneficjentem rzeczywistym danej spółki z o.o.

W wypadku spółek z o.o., zgłoszeniu do CRBR podlegają udziałowcy posiadający prawo własności więcej niż 25 % ogólnej liczby udziałów.

W związku z przeniesieniem własności udziałów może zatem zaistnieć zarówno potrzeba wykreślenia beneficjenta rzeczywistego z rejestru, jak i wpisu nowej osoby. Wszystko zależeć będzie od konkretnego stanu faktycznego.

Obowiązki podatkowe.

Ze zbyciem udziałów w spółce z o.o. może również wiązać się obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych lub złożenia deklaracji podatkowej. Powinieneś zatem również zadbać o weryfikację wskazanej kwestii, tak aby nie narazić się na negatywne konsekwencje, związane z brakiem uiszczenia podatku lub złożenia deklaracji.

Obowiązek uiszczenia podatku, będzie wiązał się przede wszystkim z zawarciem umowy sprzedaży udziałów. Co istotne obowiązek taki spoczywał będzie na obu stronach transakcji sprzedaży udziałów spółki. Powinieneś jednak przed dokonaniem zbycia udziałów, niezależnie od wybranego sposobu, skonsultować się z doradcą podatkowym, który precyzyjnie określi jak będzie wyglądał obowiązek podatkowy w danej sytuacji.

Poniżej przybliżymy Ci jak wygląda obowiązek podatkowy przy zawarciu umowy sprzedaży udziałów.

Podatek od czynności cywilnoprawnych.

Osoba kupująca udziały, zgodnie z obowiązującymi przepisami, ma obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych, którego wysokość ustalana jest w oparciu o rynkową wartość udziałów w spółce, które były przedmiotem umowy sprzedaży udziałów. Powinna ona również złożyć deklarację PCC-3 do urzędu skarbowego w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy sprzedaży udziałów.

Podatek dochodowy.

Z kolei na sprzedawcy udziałów w spółce, spoczywa obowiązek zapłaty podatku dochodowego od uzyskanej ceny za sprzedane udziały w spółce. Co istotne, zbywca ustalając podstawę opodatkowania, może odjąć od uzyskanej ceny sprzedaży udziałów koszty jakie poniósł wcześniej na nabycie udziałów w spółce, które zdecydował się następnie sprzedać.

Pamiętaj zatem, decydując się na sprzedaż udziałów w spółce z o.o., że przy ustaleniu ceny istotne jest również wzięcie pod uwagi podatku, który następnie należało będzie zapłacić w związku z dokonaną sprzedażą udziałów w spółce.

Zbycie części udziału.

Zgodnie z kodeksem spółek handlowych, jeżeli według umowy spółki wspólnik może mieć tylko jeden udział, umowa spółki może dopuścić zbycie części udziału, jednak w wyniku podziału nie mogą powstać udziały niższe niż 50 złotych.

Wskazać należy, że jednym z obligatoryjnych elementów, które powinna zawierać umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest między innymi wskazanie czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział. Wynika z tego, że na rynku działalności gospodarczej mogą istnieć spółki jednoudziałowe, w których liczba udziałów w spółce równać się będzie ilości wspólników.

W przypadku spółek jednoudziałowych, każdy z udziałów w spółce z o.o. może mieć inną wartość nominalną. W związku z tym, przy kapitale zakładowym spółki z o.o. wynoszącym 5.000 zł, jeden ze wspólników może posiadać 1 udział o wartości 4.500 zł a drugi wspólnik 1 udział o wartości 500 zł.

W przypadku spółki jednoudziałowej, możliwe będzie także zbycie części udziału, który posiada wspólnik – jeśli umowa spółki dopuszcza taką możliwość. Do zbycia części udziału zastosowanie znajdą wszystkie reguły dotyczące także zbycia całego udziału lub większej ilości udziałów w spółce, przy czym w tym wypadku dodatkowo należy zadbać o to, żeby powstałe udziały miały co najmniej wartość 50 złotych.

Podsumowanie.

Istnieje szereg sposobów, dzięki którym można przenieść własność udziałów w spółce z o.o. na inny podmiot. Do zmiany właściciela doprowadzi zarówno umowa sprzedaży udziałów spółki, jak i umowa darowizny czy umowa zamiany. Wybór określonego sposobu zależał będzie od okoliczności faktycznym związanych z konkretnym przypadkiem, w którym ma dojść do przeniesienia własności.

Każdy jednak ze sposobów zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wiąże się z koniecznością zadbania o spełnienie szeregu warunków formalnych, dzięki którym zawarcie umowy przeniesienia własności udziałów w spółce będzie ważne i skuteczne.

W pierwszej kolejności, decydując się na zbycie udziałów, powinieneś dokładnie przeanalizować obowiązujące przepisy kodeksu spółek handlowych oraz treść umowy spółki, które pozwolą Ci na określenie czy w Twojej konkretnej sytuacji istnieje wymóg uzyskania zgody spółki, zgromadzenia wspólników bądź innego podmiotu na zbycie udziałów. Nie zapominaj także, że istnieją ograniczenia sprzedaży udziałów w spółce będącej właścicielem nieruchomości rolnej.

Kolejno powinieneś pamiętać o zawarciu umowy zbycia udziałów w odpowiedniej formie – formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Możesz także, o ile umowa Twojej spółki była sporządzona przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie S24, zawrzeć umowę sprzedaży udziałów w spółce z o.o. także z wykorzystaniem tego systemu. W tym celu musisz także posługiwać się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem osobistym lub zaufanym.

Oferta Kancelarii.

Jesteś wspólnikiem w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i zastanawiasz się nad dokonaniem sprzedaży udziałów lub przeniesieniem ich na innej podstawie na inny podmiot, nie wiesz jednak jak poprawnie sporządzić umowę zbycia, bądź nie wiesz czy w Twoim wypadku do zawarcia umowy sprzedaży udziałów muszą zostać spełnione dodatkowe warunki np. otrzymanie zezwolenia spółki wyrażonego przez zarząd spółki, zapoznaj się z ofertą Kancelarii.

Zapraszamy do kontaktu pod nr tel.:

Zapraszamy do zapoznania się z ofertą Kancelarii w tym zakresie oraz z naszą ofertę usług świadczonych online na naszej Platformie Obsługi Prawnej i Podatkowej Online.