Tymczasowa rejestracja samochodu pozbawia możliwości zwrotu akcyzy

22 maja 2023 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że czasowa rejestracja samochodu pozbawia sprzedawcę możliwości zwrotu zapłaconej w Polsce akcyzy nawet w proporcji. TSUE wskazał, że zmiana decyzji co do przeznaczenia samochodu po jego rejestracji, nie może dawać uprawnienia do jej zwrotu w świetle polskich przepisów ustawy.

Kiedy akcyza jest należna?

Samochody osobowe są opodatkowane podatkiem akcyzowym. Jest to podatek płacony jednokrotnie, a więc, w przeciwieństwie do podatku od towarów i usług, występuje on tylko jeden raz w przypadkach wskazanych w ustawie. Obciąża on konsumpcję, czyli wykorzystanie danego towaru na terytorium danego państwa.

W przypadku samochodów osobowych przedmiotem opodatkowania akcyzą jest:

1. import samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju;
2. nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju;
3. pierwsza sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju:
   1. wyprodukowanego na terytorium kraju,
   2. od którego nie została zapłacona akcyza z tytułu czynności, o których mowa w pkt 1 albo 2.
4. dokonanie w pojeździe samochodowym, innym niż samochód osobowy, zarejestrowanym na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, zmian konstrukcyjnych zmieniających rodzaj tego pojazdu na samochód osobowy;
5. nabycie lub posiadanie samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, jeżeli nie można ustalić podmiotu, który dokonał wcześniejszej czynności podlegającej opodatkowaniu, o której mowa w pkt 3 lit. b albo pkt. 4, a w wyniku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony.
6. sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju, następująca po sprzedaży, o której mowa w ust. 1 pkt 3, jeżeli wcześniej akcyza nie została zapłacona w należnej wysokości, a w wyniku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony.

Obowiązek w akcyzie

Aby powstała konieczność zapłaty akcyzy, musi powstać obowiązek podatkowy, czyli zaistnienie konkretnego stanu, powodującego jego powstanie. W przypadku importu jest to moment powstania długu celnego, w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu jest to przemieszczenie samochodu na terytorium kraju czy nabycie prawa do rozporządzenia tym samochodem jak właściciel.

Jednakże obowiązek podatkowy nie powstanie, jeżeli samochód ten zostanie do 30 dni od przywiezienia do Polski wyeksportowany poza terytorium UE lub sprzedany do innego kraju Unii Europejskiej (czyli nastąpi wewnątrzwspólnotowa dostawa towaru). Fakt dostawy wewnątrzwspólnotowej lub eksportu musi być potwierdzony przez stosowne dokumenty. To oznacza, że jeżeli przedsiębiorca nabył wewnątrzwspólnotowo samochód osobowy, ale do 30 dni dokonał jego sprzedaży poza granicę Polski, to akcyza w ogóle nie jest należna – o ile samochód nie został w Polsce zarejestrowany.

Zwrot akcyzy od samochodów osobowych

Zdarzają się jednak przypadki, że akcyza została zapłacona w Polsce – przykładowo upłynęło 30 dni od nabycia samochodu. Następnie samochód ten, który nie został zarejestrowany w Polsce, został wywieziony do innego państwa członkowskiego. W takim przypadku sprzedawcy przysługuje zwrot zapłaconej akcyzy.

Podmiotem uprawnionym do żądania zwrotu akcyzy od samochodu osobowego przy dostawie wewnątrzwspólnotowej albo eksporcie jest podmiot, który:

1. nabył prawo rozporządzania samochodem jak właściciel;
2. dokonał dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu tego samochodu osobowego, lub jeżeli w jego imieniu ta dostawa albo eksport były realizowane;
3. nie dokonał wcześniej rejestracji samochodu osobowego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym;
4. wykazał, że akcyza od samochodu została w kraju zapłacona;
5. złożył wniosek właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego;
6. zachował jednoroczny termin liczony od dnia dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu samochodu osobowego przy złożeniu wniosku.

Podkreślić należy, że możliwość ta istnieje w przypadku, gdy samochód nie został zarejestrowany w Polsce. Pojawiła się jednak wątpliwość czy pod tym pojęciem należy również rozpatrywać czasową rejestrację samochodu.

Odmowa zwrotu akcyzy

W takiej sytuacji znalazł się przedsiębiorca, który spełnił powyższe przesłanki, z wyjątkiem braku rejestracji. W opisywanej sprawie samochód został bowiem czasowo zarejestrowany w Polsce i opuścił terytorium kraju „na własnych kołach”.

Przedsiębiorca wystąpił z wnioskiem o zwrot zapłaconej akcyzy, jednak organ podatkowy omówił zwrotu, wskakując, że „strona nie wypełniła przesłanki w zakresie braku wcześniejszej rejestracji na terytorium kraju, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym w stosunku do spornego pojazdu, bowiem został zarejestrowany na terytorium kraju (…) przed dokonaniem eksportu (…). Jak wynika z danych zawartych w systemie Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców, konsumpcja pojazdu nastąpiła na terytorium kraju jeszcze przed dokonaniem jego eksportu, o czym świadczą oznaczenia pojazdu, tj. zwyczajne tablice rejestracyjne, 7-cyfrowy numer rejestracyjny – […], dowód rejestracyjny, karta pojazdu i naklejka kontrolna”.

Decyzja o odmowie zwrotu została zaskarżona. Wojewódzki sąd administracyjny oddalił skargę, a w konsekwencji sprawa trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), który skierował pytanie do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).

NSA powziął wątpliwość czy polskie przepisy odmawiające zwrotu zapłaconego podatku akcyzowego w związku z czasową rejestracją samochodu osobowego, są zgodne z przepisami unijnymi, czyli chciał ustalić, czy czasowa rejestracja powinna wykluczać w całości możliwość zwrotu zapłaconej akcyzy, czy jednak powinna ona podlegać zwrotowi w proporcji. Zdaniem sądu „jeżeli mimo rejestracji samochodu osobowego jego używanie, a zatem konsumpcja, nie miały miejsca na terytorium kraju lub były krótkotrwałe, obciążenie tego pojazdu podatkiem akcyzowym w pełnej wysokości w Polsce wydaje się być niezgodne nie tylko z zasadą opodatkowania towarów w miejscu konsumpcji, lecz także z zasadą swobodnego przepływu towarów – w niniejszym przypadku samochodów osobowych – wewnątrz Unii, pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi, jak również w obrocie z krajami trzecimi”. Dodatkowo NSA wskazał, że polscy przedsiębiorcy krajowi, który dokonują eksportu takich samochodów są niekonkurencyjni w stosunku do podatników z innych krajów Unii Europejskiej.

Niekorzystny wyrok TSUE

W omawianym wyroku TSUE nie zgodził się, z tezami stawianymi w pytaniu prejudycjalnym. TSUE wskazał bowiem, że „prawo pierwotne Unii, a w szczególności art. 110 akapit pierwszy TFUE (Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej), a także zasady jednokrotności poboru podatku akcyzowego i proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one uregulowaniu krajowemu, które w przypadku wywozu samochodu osobowego zarejestrowanego w danym państwie członkowskim nie przewiduje zwrotu, w wysokości proporcjonalnej do okresu użytkowania owego samochodu na jego terytorium, podatku akcyzowego zapłaconego od tego samochodu w tym państwie członkowskim.

Oznacza to, że w przypadku, gdy sprzedawca dokona rejestracji pojazdu samochodowego na terytorium Polski, nawet jeżeli byłaby to tylko rejestracja czasowa, to po jego sprzedaży poza granice kraju, nie może żądać zwrotu zapłaconego podatku akcyzowego. Co więcej, nie może żądać części zwrotu akcyzy, nawet jeżeli konsumpcja ostatecznie nastąpiła poza terytorium kraju.

TSUE wskazał bowiem, że jeżeli importer (nabywca wewnątrzwspólnotowy) decyduje się na przywóz samochodu osobowego „na zasadzie pełnej własności pojazdu i związaną z tym jego rejestrację na tym terytorium kraju”, późniejsza zmiana decyzji co do przeznaczenia tego samochodu nie może dawać prawa do zwrotu zapłaconej akcyzy.

Poprzedni

Następny