Ochrona majątku fundatora w fundacji rodzinnej

Instytucji polskiej fundacji rodzinnej poświęciliśmy już kilka publikacji. Sięgnij po nie, aby dowiedzieć się o tym, jak rewolucyjną formą sukcesji biznesu jest fundacja rodzinna. Jeśli planowanie sukcesji jest dla Ciebie ważne i stajesz przed wyzwaniem przekazania swojej działalności następcom, a przy tym chciałbyś wycofać się z aktywnego prowadzenia biznesu bez utraty dochodów, jednak interesuje Cię również finansowe zabezpieczenie członków rodziny, przeczytaj poniższe teksty:

• Fundacja rodzinna – dlaczego jest rewolucyjna zmiana
• Fundacja rodzinna – nowe możliwości sukcesji biznesu, które warto rozważyć

Dowiesz się tam m.in. co zakładał projekt ustawy o fundacji, będący efektem bliskiej współpracy Ministerstwa Rozwoju i Technologii z Ministerstwem Finansów i Ministerstwem Sprawiedliwości, na czym polega zakładanie fundacji rodzinnych, co potrzebne jest do utworzenia takiej fundacji, czy fundacja rodzinna zapewnia utrzymanie majątku w jednych rękach i jakie narzędzia do działania zapewniają zapisy ustawy o tej fundacji, jaką właściwość ma sąd rejestru takich fundacji, jakich czynności prawnych musisz dokonać, jakie nakłada na fundatora podatki założenie fundacji, jak również czy Twoja sytuacja biznesowa służy ustanowieniu fundacji rodzinnej.

W niniejszej publikacji dowiesz się natomiast jakie skutki będzie miało założenie fundacji rodzinnej dla przekazanego jej majątku przez fundatora. Czy przekazanie majątku fundacji będzie podlegało jakiejkolwiek ochronie, a jeśli tak to na czym będzie ona polegała? Aby odpowiedzieć na to pytanie musimy również zastanowić się czym różni się majątek fundacji od majątku fundatora. Zapraszamy do lektury!

Każdy przedsiębiorca, który stworzył i rozwijał biznes stanie przed wyzwaniem przekazania biznesu następcom. Ten proces określa się sukcesją firmy. Decyzja o utworzeniu fundacji rodzinnej jest w takim wypadku bardzo racjonalna. Warto więc poszerzyć swój obszar analizy i swoją wiedzę.

Majątek fundacji rodzinnej, a majątek fundatora.

Majątek fundatora jest czymś innym niż majątek fundacji. Otóż na majątek fundacji składa się mienie fundatora, którym pokrywa on fundusz założycielski i tym samym tworzy osobny byt prawny i zabezpiecza majątek przed osobami spoza grona beneficjentów.

Należy bowiem pamiętać, że to fundator bądź fundatorzy, są założycielami fundacji. Stąd fundusz założycielski będzie pokryty mieniem, które wniosą. Fundator musi przekazać fundacji rodzinnej majątek wart co najmniej 100 000 zł (fundusz założycielski). Majątek, w który wyposaża się fundację rodzinną, będzie mogło stanowić mienie w rozumieniu kodeksu cywilnego. Będą mogły być to zatem na przykład środki pieniężne, nieruchomości, dzieła sztuki. Jeśli fundator posiada udziały i akcje spółek – również one mogą stanowić przedmiot jego wkładu. Nie ma także przeszkód w zakresie wnoszenia do fundacji rodzinnej przedsiębiorstw chociaż w tym wypadku przed dokonaniem takiej czynności konieczne jest przeprowadzenie wcześniejszej analizy.

W związku z tym należy odróżnić majątek fundatora od majątku fundacji rodzinnej. Majątkiem prywatnym będzie bowiem całe mienie, które fundator postanowi pozostawić poza fundacją rodzinną.

Odpowiedzialność fundacji za zobowiązania fundatora.

W aspekcie zobowiązań fundatora wskazać należy, że fundacja rodzinna odpowiada solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania – jednakże jedynie za takie zobowiązania, które powstały przed jej ustanowieniem.

Należy zatem zastanowić się, co oznacza odpowiedzialność solidarna fundacji rodzinnej, jak również kiedy możemy mówić o jej powstaniu, a zatem od jakiego momentu możliwe jest ponoszenie przez nią odpowiedzialności, za zobowiązania fundatora, a zatem również w jakim zakresie majątek wniesiony do fundacji jest chroniony.

Kiedy powstaje fundacja rodzinna?

Aby powołać fundację rodzinną należy przed notariuszem złożyć oświadczenie o jej powołaniu. Za chwilę ustanowienia fundacji rodzinnej należy zatem uznać złożenie przez fundatora oświadczenia o jej ustanowieniu w akcie założycielskim sporządzonym w formie aktu notarialnego lub ogłoszenie testamentu jeśli została ona powołana w takim dokumencie. Zatem z dniem sporządzenia aktu założycielskiego lub ogłoszenia testamentu powstaje fundacja rodzinna – a dokładnie fundacja rodzinna w organizacji.

Czy wystarczy jednak jedynie przed notariuszem złożyć oświadczenie o powołaniu fundacji rodzinnej? Absolutnie nie! Konieczne będzie również sporządzenie statutu i przekazanie majątku przez fundatora na poczet funduszu założycielskiego. Fundator może również dodatkowo przekazać fundacji majątek w późniejszym terminie na przykład poprzez dokonaną na rzecz fundacji rodzinnej darowiznę. Niezwykle ważne jest także, sporządzenie spisu majątku, który musi być cyklicznie aktualizowany. Sporządzenie takiego spisu stanowi również wymóg do utworzenia fundacji rodzinnej.

Na gruncie ustawy o fundacji rodzinnej, nabywa ona osobowość prawną poprzez wpisanie fundacji do rejestru, w terminie sześciu miesięcy od dnia złożenia oświadczenia o jej ustanowieniu lub ogłoszenia testamentu. Sąd rejestru fundacji rodzinnych to Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. W przypadku braku dochowania narzuconego ustawą terminu fundacja rodzinna w organizacji ulega rozwiązaniu.

Solidarna odpowiedzialność? Co to takiego?

Solidarna odpowiedzialność fundacji oznacza, że wierzyciel może żądać wedle swojego wyboru spełnienia świadczenia od fundatora, fundacji albo od tych dwóch podmiotów jednocześnie. W związku z tym, zobowiązania zaciągnięte przez fundatora przed powstaniem fundacji będą mogły być egzekwowane zarówno z majątku prywatnego fundatora, jak i majątku wniesionego przez niego do fundacji. W związku z tym, przekazanie majątku przez fundatora fundacji nie będzie w tym zakresie objęte ochroną.

Solidarność trwa do czasu pełnego wykonania zobowiązania, nie ma przy tym żadnego znaczenia kto to zobowiązania wykona. Warto jednak przy tym zaznaczyć, że w sytuacji której to fundator spełni świadczenie, będzie on mógł domagać się od zawiązanej przez niego fundacji zwrotu wydatkowanych na ten cel środków – jednak jedynie do wysokości wartości tego co rzeczywiście sam wniósł do fundacji.

Odpowiedzialność fundacji rodzinnej z tytułu obowiązku alimentacyjnego fundatora.

Nieco inaczej będzie przedstawiać się odpowiedzialność fundacji rodzinnej w odniesieniu do zobowiązań alimentacyjnych fundatora. W ich przypadku, fundacja będzie odpowiadać za nie solidarnie z fundatorem nawet jeśli powstały one już po jej ustanowieniu.

Celem wprowadzenia takiej regulacji do ustawy, jest ochrona osób względem których na fundatorze ciąży obowiązek alimentacyjny. Nie ma przy tym znaczenia kto jest osobą uprawnioną wobec fundatora, ani jaka jest podstawa jego roszczeń.

Odpowiedzialność fundacji za zobowiązania fundatora z tytułu obowiązku alimentacyjnego, ma z kolei charakter subsydiarny.

Na czym polega subsydiarność zobowiązania fundacji rodzinnej?

Tego rodzaju odpowiedzialność fundacji występuje w odniesieniu do zobowiązań fundatora z tytułu ciążących na nim zobowiązań alimentacyjnych. Czym jednak jest subsydiarność?

To nic innego jak obowiązek fundacji do spełnienia świadczenia alimentacyjnego zamiast fundatora, ale tylko w sytuacji gdy egzekucja z majątku osobistego fundatora okaże się bezskuteczna. W związku z tym, osoba która powinna otrzymywać alimenty od fundatora, może zwrócić się do fundacji o ich zapłatę dopiero w sytuacji kiedy dojdzie do stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Okoliczność ta może zostać stwierdzona na przykład postanowieniem komornika sądowego, który prowadził egzekucję alimentów z prywatnego majątku fundatora.

Czy odpowiedzialność fundacji rodzinnej za zobowiązania fundatora jest ograniczona?

Odpowiedzialność fundacji za zobowiązania fundatora powstałe przed jej ustanowieniem oraz za zobowiązania alimentacyjne niezależnie od momentu ich powstania trwa do czasu pełnego zaspokojenia wierzyciela.

Co istotne, zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.

Jednakże, odpowiedzialność fundacji za zobowiązania fundatora nie jest jednak niczym nieograniczona! Przeciwnie, ogranicza się ona jedynie do wartości mienia które wniósł do niej fundator. Pod uwagę w tym wypadku należy brać stan tego mienia z chwili jego wniesienia do fundacji przez fundatora, jednak ceny obowiązujące w chwili zaspokojenia domagającego się zapłaty wierzyciela.

W związku z tym za całkowicie bezpieczne należy uznać mienie fundacji, które zostało wniesione do niej przez inne osoby niż fundator.

Odpowiedzialność fundatora za zobowiązania fundacji rodzinnej.

Natomiast, co ważne na gruncie ustawy o fundacji rodzinnej, fundator nie odpowiada za zobowiązania fundacji.

Uznać zatem należy, że odpowiedzialność fundatora za prowadzoną przez fundację rodzinną działalność sprowadza się do mienia jakie przekazał on do fundacji. W związku z tym, w sytuacji kiedy fundacja rodzinna zaciągnie zobowiązania tylko ona będzie odpowiedzialna za ich spełnienie. Fundator może co najwyżej utracić to co do fundacji wniósł. Wierzyciele fundacji nie będą mogli jednak w żadnym wypadku zażądać od niego bezpośrednio spłacenia długu, który obciąża fundację rodzinną.

Czy zatem majątek fundatora jest bezpieczny w fundacji?

Jak najbardziej tak!

W sytuacji, w której fundator wniesienie do fundacji swój majątek prywatny, posiadając tzw. „czystą kartę” w zakresie różnorakich zobowiązań, a zatem nie będą na nim ciążyły żadne długi, wniesiony przez niego majątek będzie zupełnie bezpieczny. Przepisy nie dają bowiem możliwości, aby osoby, które posiadają wobec fundatora roszczenia pieniężne, zaciągnięte przez niego już po założeniu fundacji domagały się ich zaspokojenia z majątku fundacji.

Co również istotne, fundator przy powołaniu fundacji może samodzielnie określić zasady i cele działalności fundacji rodzinnej poprzez sporządzenie statutu we właściwy sposób. Statut fundacji rodzinnej powinien regulować najważniejsze aspekty dotyczące funkcjonowania fundacji rodzinnej. Może to obejmować m.in. zasady zarządzania majątkiem, podziału dochodów czy reguły dotyczące przekazywania środków fundacji na konkretne cele. Musi on również określać co najmniej jednego beneficjenta, uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów (zgromadzenie beneficjentów jest jednym z organów fundacji) oraz co najmniej jednego, który otrzyma majątek fundacji w przypadku jej likwidacji.

Należy również mieć na uwadze, że fundacja rodzinna jako osoba prawna, będzie mogła prowadzić działalność gospodarczą. Służyć to będzie powiększaniu majątku rodzinnego, a tym samym zapewniać jego ochronę. Przedmiot prowadzonej przez fundację rodzinną działalności gospodarczej nie może być jednak zupełnie dowolny. Dokładny zakres możliwej do podjęcia przez fundację działalności gospodarczej został określony, w regulującej jej powstanie i funkcjonowanie ustawie. Wskazać należy, że już projekt ustawy o fundacji rodzinnej zakładał, że fundacja rodzinna będzie pełnić rolę „inwestora pasywnego”.

Przepisy o fundacji rodzinnej pozwalają, aby działalnością fundacji było przykładowo zbywanie mienia, o ile mienie to nie zostanie nabyte przez fundację wyłącznie w celu dalszej odsprzedaży. W związku z tym będzie mogła ona prowadzić w ograniczonym zakresie działalność polegającą na obrocie majątkiem, np. może ona sprzedawać posiadane przez siebie akcje spółek.

Jej działalność będzie również mogła polegać na prowadzeniu gospodarstwa rolnego, udzielaniu pożyczek spółkom, w których posiada udziały, jak również obrocie zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji. Taka działalność pozwoli na efektywne zarządzanie majątkiem i jego pomnażanie.

Co również niezwykle istotne, fundator w sporządzonym przez siebie statucie określa beneficjentów fundacji. Beneficjentami fundacji mogą być osoby fizyczne, jak również organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Beneficjentem fundacji rodzinnej może również zostać sam fundator, przy czym są to najczęściej członkowie rodziny fundatora. W związku z tym, utworzenie fundacji pozwala fundatorowi na zapewnienie środków sobie i swojej rodzinie, poprzez dostęp do świadczenia z fundacji.

Podsumowanie.

Planowanie sukcesji i ochrona majątku rodzinnego, w tym w szczególności majątku fundatora może polegać na założeniu fundacji. Dzięki zapisom ustawy o fundacji rodzinnej wielopokoleniowe biznesy mają szansę na przekazanie majątku, zapewnienie nieprzerwanego działania firmy oraz zapewnienie środków do życia dla członków najbliższej rodziny, a przez to finansowe zabezpieczenie członków rodziny, przy równoczesnym obrocie majątkiem przekazanym fundacji.

Wskazać należy, że efektywne zarządzanie majątkiem fundacji rodzinnej zapewnia przede wszystkim ochronę majątku fundatora, który jakąś jego część przekazał na rzecz fundacji. Wpisanie fundacji do rejestru fundacji rodzinnych gwarantuje dla jej funkcjonowania bezpieczny obrót prawny i wiarygodność wobec kontrahentów.

Majątek przekazany przez fundatora fundacji może być przez nią również pomnażany. Fundacja będzie mogła prowadzić działalność gospodarczą w ograniczonym zakresie, o charakterze pasywnym. Działalnością fundacji rodzinnej będzie mogło być na przykład inwestowanie i zbywanie mienia, o ile mienie to nie zostanie nabyte przez fundację wyłącznie w celu dalszej odsprzedaży, wynajem wniesionych do niej nieruchomości. Będzie mogło ono również polegać na prowadzeniu gospodarstwa rolnego czy też udzielaniu pożyczek spółkom powiązanym. Prowadząc działalność w zakresie przewidzianym ustawą, fundacja może również chronić przekazany jej majątek poprzez jego pomnażanie.

Jednocześnie ustanowieniu fundacji służy oddzielenie spraw biznesowych od spraw rodzinnych, co zakładał już projekt ustawy o fundacji. Osoby będące beneficjentami fundacji rodzinnych mogą mieć szereg uprawnień i zabezpieczeń, co w kolei wpływa na utrzymanie majątku w rękach członków najbliższej rodziny i zapewnienie nieprzerwanego działania firmy, a beneficjentów chroni przed utratą dochodów przez fundatora, zapewniając im środki do życia.

Oferta Kancelarii.

Jeżeli w Twoich założeniach biznesowych jest oddzielenie spraw biznesowych od prywatnych, równie ważne jest dla Ciebie finansowe zabezpieczenie członków rodziny, utrzymanie majątku w jednych rękach co przyczyni się do realizacji nowych inwestycji, jak i wspieranie organizacji pozarządowych prowadzących działalność pożytku publicznego, a przy tym efektywne zarządzanie majątkiem nie jest Ci obce ale chciałbyś wycofać się z aktywnego prowadzenia biznesu bez utraty dochodów, a w związku z tym chodzi Ci po głowie założenie fundacji rodzinnej, zapraszamy do kontaktu.

Zapraszamy do kontaktu pod numerem

Poprzedni

Następny