Kasa zapomogowo-pożyczkowa – prawa i obowiązki członka KZP

Z uczestnictwem w kasie zapomogowo-pożyczkowej wiąże się szereg praw i obowiązków dla wszystkich osób wykonujących pracę zarobkową u danego pracodawcy w zakładach pracy.

Członkostwo w kasie zapomogowo-pożyczkowej jest przede wszystkim ciekawą alternatywą dla kredytów i tzw. „chwilówek” dostępnych na rynku, szczególnie biorąc pod uwagę, że daje ono możliwość otrzymania nieoprocentowanego wsparcia finansowego, a nawet bezzwrotnej zapomogi w przypadku zajścia zdarzenia losowego.

Kasy zapomogowo-pożyczkowe nie są jednak instytucjami bankowymi, a jedynie organizacjami działającymi przy pracodawcy na rzecz swoich członków. Udzielane pożyczki mają charakter pomocy wzajemnej członków KZP, a nie zyskowności. Udzielanie zapomóg członkom KZP natomiast jest formą pomocy o wyjątkowym charakterze.

Jak jednak zostać członkiem kasy zapomogowo-pożyczkowej? I jakie prawa i obowiązki się z tym wiążą? Zapraszamy do lektury.

Kto może być członkiem KZP działającej przy danym przedsiębiorcy?

Kasa zapomogowo-pożyczkowa może zostać utworzona przez co najmniej 10 osób wykonujących pracę zarobkową u danego pracodawcy. Co istotne, pracodawca może działać w dowolnej formie prawnej, a Ty jako członek KZP nie musisz być zatrudniony na podstawie umowy o pracę.

Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów, żeby zostać członkiem KZP musisz być po prostu osobą fizyczną, wykonująca pracę zarobkową u danego pracodawcy, przy czym nie możesz do tej pracy zatrudniać innych osób. Nie ma przy tym żadnego znaczenia podstawa Twojego zatrudnienia.

W szczególności za pracownika uważa się osobę świadczącą pracę na podstawie umowy o pracę, wyboru, mianowania, kontraktu, płatnego stażu, powołania, zastępstwa, umowy o dzieło, umowy zlecenia, kontraktu menadżerskiego, umowy agencyjnej.

Pracownikiem, będzie także osoba odbywająca u pracodawcy służbę zasadniczą, kontraktową lub zastępczą bądź innego rodzaju odpłatną służbę lub pracę.

Co ciekawe, emeryci i renciści nie przestają być członkami KZP, a co za tym idzie mają dalej możliwość ubiegania się o pożyczkę lub zapomogę.

Jakich formalności należy dopełnić, aby zostać członkiem KZP?

Rodzaj formalności jakich powinieneś dokonać aby zostać członkiem kasy zapomogowo-pożyczkowej zależy od tego, czy u pracodawcy, u którego wykonujesz pracę zarobkową istnieje już kasa zapomogowo-pożyczkowa.

W przypadku istnienia KZP, Twoja droga do bycia jej członkiem będzie nieco krótsza i prostsza. W sytuacji kiedy kasa zapomogowo-pożyczkowa nie została jeszcze utworzona w pierwszej kolejności konieczne będzie utworzenie KZP.

Utworzenie KZP – jak to zrobić?

Aby utworzyć kasę zapomogowo-pożyczkową musisz przede wszystkim ustalić ile osób zatrudnia Twój pracodawca, niezależnie od przyjętej formy tego zatrudnienia. Ustawodawca wprowadził w tym zakresie pewne minimum pracowników, bez którego utworzenie kasy zapomogowo-pożyczkowej nie jest możliwe.

Takim minimum jest co najmniej 10 osób wykonujących pracę zarobkową u danego pracodawcy, które deklarują gotowość przystąpienia do KZP. W związku z tym, jeśli u Twojego pracodawcy jest zatrudnionych mniej osób lub jest ich co prawda 10 ale nie wszyscy deklarują chęć przystąpienia do kasy zapomogowo-pożyczkowej – nie będziesz mógł jej utworzyć.

W takiej sytuacji ratunkiem może okazać się utworzenie międzyzakładowej KZP (zwanej MKZP). Obowiązujące przepisy przewidują bowiem możliwość utworzenia kasy zapomogowo-pożyczkowej, która obejmuje zakresem swojego działania przynajmniej dwóch pracodawców. W tym wypadku również koniecznym jest znalezienie co najmniej 10 chętnych osób wykonujących pracę zarobkową, w tym wypadku jednak dla kilku pracodawców, u których ma zostać utworzona dana kasa.

Kiedy już uda Ci się znaleźć minimalną liczbę osób zainteresowanych utworzeniem KZP lub MKZP, osoby te muszą uchwalić statut KZP lub MKZP, podpisać się pod nim oraz wykonać wyboru członków zarządu a także komisji rewizyjnej. Jeśli wszystkie te warunki zostaną spełnione – powstanie kasa zapomogowo-pożyczkowa (ewentualnie międzyzakładowa kasa zapomogowo-pożyczkowa), a Ty jeśli wraz z innymi osobami uczestniczyłeś w jej tworzeniu, od razu będziesz jej członkiem.

A co jeśli kasa już funkcjonuje?

Jeśli u pracodawcy, u którego wykonujesz pracę zarobkową funkcjonuje już kasa zapomogowo-pożyczkowa, aby zostać przyjęty w poczet członków KZP musisz w pierwszej kolejności złożyć deklarację.

Osoby wykonujące pracę zarobkową u pracodawcy mogą zostać przyjęte w poczet członków KZP na podstawie deklaracji złożonej w formie pisemnej, dokumentowej i elektronicznej. Uznać zatem należy, że istnieje szereg sposobów, z których możesz skorzystać chcąc przystąpić do kasy zapomogowo-pożyczkowej.

Wystarczające będzie na przykład wysłanie wiadomości e-mail, czy też skanu podpisanej przez Ciebie deklaracji. Co istotne, kasa zapomogowo-pożyczkowa, do której chcesz przystąpić najprawdopodobniej udostępni Ci wzór takiej deklaracji, wystarczy więc, że ją poprawnie wypełnisz.

Z jakimi jednak prawami i obowiązkami wiąże się przystąpienie do KZP? Przybliżymy Ci tę kwestię w dalszej części tego artykułu.

Obowiązki członka kasy zapomogowo-pożyczkowej

Bycie członkiem KZP rodzi szereg obowiązków. Co istotne, w ustawie o kasach zapomogowo pożyczkowych, zawarty został katalog obowiązków, z których przestrzeganiem musisz się liczyć przystępując do KZP.

I tak oto, zgodnie z art. 12. ustawy o kasach zapomogowo- pożyczkowych jako członek KZP będziesz zobowiązany:

1. wpłacić wpisowe w wysokości ustalonej przez walne zebranie członków lub wyrazić zgodę na potrącenie wpisowego z wynagrodzenia lub zasiłku;
2. wpłacać miesięczne wkłady członkowskie w wysokości ustalonej przez walne zebranie członków lub wyrazić zgodę na potrącanie tych wkładów z wynagrodzenia lub zasiłku;
3. przestrzegać postanowień statutu KZP oraz uchwał organów kasy;
4. wskazać co najmniej jedną osobę uprawnioną do otrzymania Twojego wkładu członkowskiego w razie Twojej śmierci i przedłożyć oświadczenie tej osoby, o wyrażeniu przez nią zgody na przetwarzanie danych osobowych;
5. aktualizować swoje dane osobowe.

Wpłata wpisowego.

Wpłata wpisowego jest podstawowym obowiązkiem członka kasy. Jego wysokość ustalana jest na walnym zebraniu członków kasy zapomogowo-pożyczkowej i jest ono kwotą bezzwrotną. Nie obawiaj się jednak, że jego wysokość Cię przerośnie. Zwykle są to niewielkie kwoty, rzędu maksymalnie kilkudziesięciu złotych.

Tymczasem, od wpłaty wpisowego oraz dwóch kolejnych wkładów członkowskich na rachunek płatniczy KZP lub do jej kasy, zależeć będzie czy będziesz mógł korzystać z możliwości jakie niesie za sobą przystąpienie do KZP, w postaci uzyskania pożyczki lub zapomogi.

Możesz także zamiast samodzielnego wpłacenia wpisowego na rzecz kasy zapomogowo-pożyczkowej wyrazić zgodę, aby został ono potrącona z przysługującego Ci wynagrodzenia za pracę lub zasiłku.

Wyrażenie zgody na dokonywanie na rzecz KZP potrąceń wpisowego, jest bardzo wygodną formą „rozliczeń” z kasą, ponieważ nie generuje po Twojej stronie dodatkowych obowiązków. Nie musisz pamiętać o dokonaniu wpłaty i nie narazisz się tym samym na opóźnienie.

Wpłata wkładów członkowskich.

Podobnie jak wysokość wpisowego, również wysokość miesięcznych wkładów członkowskich ustalana jest przez walne zebranie członków KZP. Walne zebranie może określić ich wysokość jednakowo dla wszystkich członków KZP, jak również w inny sposób – na przykład jako procent od ich zarobków. Wszystko zależy od danej kasy.

Wkłady członkowskie, wpłacane przez członków KZP, tworzą fundusz oszczędnościowo-pożyczkowy, będący jednym z obowiązkowych funduszy KZP. Z funduszu tego, kasa będzie mogła udzielać pożyczek.

Również w tym wypadku, masz możliwość wyrażenia zgody na potrącanie wkładów z przysługującego Ci wynagrodzenia lub zasiłku.

Przestrzeganie postanowień statutu KZP.

Statut KZP jest podstawowym dokumentem – obok bezwzględnie obowiązujących przepisów ustawy o kasach zapomogowo-pożyczkowych – na podstawie, którego funkcjonują KZP.

Co istotne, będąc członkiem KZP, będziesz miał wpływ na kształt zapisów w statucie, ponieważ to do kompetencji walnego zebrania członków należy uchwalanie statutu KZP i wprowadzanie w nim zmian.

Chociaż ustawa o kasach zapomogowo pożyczkowych zawiera przepisy bezwzględnie obowiązujące, to znajdziemy w niej dużo również tych elastycznych. Jest wiele zapisów umożliwiających ustalenie konkretnych zapisów, dostosowanych do sytuacji konkretnej kasy oraz jej członków.

Warto wpisać do statutu KZP jak najwięcej elementów, związanych z działalnością konkretnej kasy. Ułatwi to jej codzienne funkcjonowanie i pomoże rozwiać wątpliwości w zakresie poszczególnych obowiązków i praw jej członków.

Warto jednak, żebyś skonsultował się w tym przedmiocie z radcą prawnym lub adwokatem świadczącym usługi w tym zakresie.

Przestrzeganie uchwał organów KZP.

Wszystkie decyzje podejmowane przez organy kasy zapomogowo pożyczkowej zapadają w formie uchwał. Zasadniczo uchwały takie podejmowane są zwykłą większością głosów, w obecności połowy liczby członków organu.

Uchwała walnego zebrania członków (w przypadku liczby członków KZP przewyższającej 100 – walnego zebrania delegatów) może dotyczyć m.in. wyboru członków zarządu oraz członków komisji rewizyjnej, likwidacji KZP, jak również jak była już o tym mowa ustalenia wysokości wpisowego oraz miesięcznych wkładów członkowskich.

Z kolei, na podstawie uchwały zarządu KZP, przyjmowani są nowi członkowie KZP i skreślani dotychczasowi w przypadku zaistnienia ku temu powodów, jak również przyznawane są pożyczki oraz zapomogi.

Będąc członkiem KZP musisz stosować się do postanowień statutu oraz wszystkich uchwał organów kasy. Bagatelizowanie ich treści może doprowadzić nawet do skreślenia Cię z listy członków kasy zapomogowo-pożyczkowej.

Wskazanie osoby uprawnionej do otrzymania wkładu.

Kolejny z obowiązków członka KZP jest wskazanie przez niego osoby uprawnionej, która otrzyma zgromadzone przez niego wkłady w sytuacji śmierci członka KZP. Nie ma przeszkód abyś wskazał kilka osób uprawnionych do otrzymania wkładu po Twojej śmierci. Jeśli nie oznaczysz udziałów przypadających na poszczególne osoby, przyjęte zostanie, że ich udziały są równe.

Wraz ze wskazaniem osoby lub osób uprawnionych, zobowiązany będziesz również do przedłożenia ich zgody na przetwarzanie ich danych osobowych.

Co niezwykle istotne, wkład członkowski lub udział w nim, wypłacony osobie uprawnionej nie wchodzi do spadku po członku KZP.

Aktualizowanie danych osobowych.

Oprócz obowiązków takich jak wpłata wpisowego, wkładów, przestrzeganie statutu KZP oraz uchwał organów KZP, będzie na Tobie jako na członku KZP spoczywał także obowiązek aktualizowania Twoich danych osobowych. W szczególności, powinieneś zadbać o to, aby na bieżąco aktualizować dane teleadresowe.

Co istotne, statut KZP może wprowadzać w tym zakresie dodatkowe wymogi, nakładając na przykład na członków kas zapomogowo-pożyczkowych obowiązek aktualizacji danych w określonym terminie – na przykład 7 dniowym.

Obowiązki członka KZP wynikające z RODO.

Członkostwo w KZP, poza wymienionymi ustawowymi obowiązkami, rodzi również obowiązki z zakresu przetwarzania danych osobowych. Przy obowiązkach wynikających z RODO zatrzymamy się również na chwilę, ponieważ można wymienić tutaj kilka ciekawostek.

Ustawowe przepisy stanowią, że przetwarzanie przez KZP danych osobowych odbywa się w celu realizacji zadań ustawowych związanych z członkostwem w KZP, a zatem z gromadzeniem wkładów, udzielaniem pomocy materialnej w formie pożyczek lub zapomóg, a także dochodzeniem związanych z nimi praw lub roszczeń.

Co ważne, ustawa o KZP wymaga przetwarzania danych osobowych trzech kategorii podmiotów – członków kasy, poręczycieli pożyczek oraz osób uprawnionych do otrzymania wkładów po śmierci członka.

W tym zakresie, został w niej wskazany zamknięty katalog danych, które mogą być przetwarzane przez KZP. Są nimi:

• jeśli jesteś członkiem: imię (imiona) i nazwisko, numer PESEL, a w przypadku braku numeru PESEL – nazwa i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz nazwa państwa, które go wydało, adres do korespondencji oraz numer telefonu lub adres poczty elektronicznej, stan cywilny oraz ustrój majątkowy, stan zdrowia, otrzymywane wynagrodzenie lub zasiłek;
• jeśli jesteś poręczycielem pożyczki: imię (imiona) i nazwisko, numer PESEL, a w przypadku braku numeru PESEL – nazwa i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz nazwa państwa, które go wydało, adres do korespondencji oraz numer telefonu lub adres poczty elektronicznej, stan cywilny oraz ustrój majątkowy;
• jeśli jesteś uprawnionym: imię (imiona) i nazwisko, numer PESEL, a w przypadku braku numeru PESEL – nazwa i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz nazwa państwa, które go wydało, adres do korespondencji oraz numer telefonu lub adres poczty elektronicznej.

KZP będzie administratorem pozyskanych danych, a pracodawca będzie mógł je przetwarzać jedynie w celu świadczenia członkom pomocy materialnej i ogólnej (np. w zakresie prowadzenia rachunkowości, obsługi kasowej i prawnej, a także dokonywania na rzecz KZP potrąceń wpisowego, miesięcznych wkładów członkowskich i rat pożyczek na listach płac, listach wypłat i zasiłków).

Bycie członkiem KZP, uprawnionym bądź poręczycielem pożyczki następuje zatem na podstawie zgody udzielonej w formie oświadczenia członka KZP, osoby uprawnionej lub poręczyciela. Należy pamiętać, że brak wyrażenia zgody uniemożliwia bycie członkiem KZP, uprawnionym czy poręczycielem – w związku z tym uznać należy, że wyrażenie takiej zgody jest kolejnym obowiązkiem członka KZP.

Twoje prawa jako członka KZP.

Jako członek kasy zapomogowo-pożyczkowej, będziesz posiadał również wiele przysługujących Ci praw. Wśród nich możemy wyróżnić:

1. gromadzenie wkładów członkowskich w KZP według zasad określonych w statucie KZP;
2. zaciąganie pożyczek;
3. w razie wydarzeń losowych ubieganie się o udzielenie zapomóg, o ile KZP posiada środki na ich udzielenie;
4. branie udziału w obradach walnego zebrania członków;
5. wybieranie i być wybieranym do zarządu lub komisji rewizyjnej;
6. zapoznawanie się z treścią aktualnego statutu KZP;
7. zaznajamianie się z uchwałami organów KZP, protokołami z posiedzeń organów KZP, protokołami z kontroli przeprowadzanych przez komisję rewizyjną oraz sprawozdaniami finansowymi.

Gromadzenie wkładów członkowskich.

Jak już wiemy, członkowie KZP są zobowiązani do comiesięcznego wpłacania wkładów na rzecz kasy, w której uczestniczą. Wkłady takie gromadzone są natomiast na funduszu oszczędnościowo-pożyczkowym.

Z gromadzeniem wkładów członkowskich wiąże się natomiast bezpośrednio możliwość udzielania pomocy materialnej członkom kasy w formie nieoprocentowanych pożyczek.

Zaciąganie pożyczek.

Jednym z głównych celów tworzenia kas zapomogowo pożyczkowych jest wsparcie finansowe ich członków. Jako członkowi KZP przysługiwała Ci będzie możliwość otrzymania od kasy, w której uczestniczysz nieoprocentowanej pożyczki.

Pożyczki udzielane są na wniosek członka KZP, a sama umowa pożyczki zawarta w wykonaniu złożonego wniosku (po otrzymanej akceptacji ze strony zarządu KZP) powinna zostać zawarta w formie pisemnej, dokumentowej lub elektronicznej.

Co więcej, w sytuacji, w której suma pożyczki przekracza wysokość zgromadzonego wkładu członkowskiego, warunkiem udzielenia pożyczki jest zobowiązanie się co najmniej dwóch poręczycieli do spłaty zadłużenia członka KZP, w przypadku gdyby członek KZP nie spłacił zadłużenia w terminie.

Jednak statut KZP może określać inne warunki udzielenia pożyczki, dopasowane do warunków określonej kasy zapomogowo pożyczkowej.

Jak już o tym wspominaliśmy, ustawa wprowadza pewne ograniczenia w zakresie możliwości zaciągnięcia pożyczki przez członka KZP. Otóż, abyś mógł wystąpić z wnioskiem o jej udzielenie musisz co najmniej uiścić na rzecz kasy wpisowe oraz dwa kolejne miesięczne wkłady.

Ubieganie się o zapomogi.

Kolejną formą pomocy członkom KZP jest udzielanie im zapomóg w przypadku wystąpienia wydarzeń losowych. Zapomogi udzielane są jednak przez KZP w miarę posiadanych środków przez daną kasę. W związku z tym, Twój wniosek o wypłatę zapomogi może w pewnych sytuacjach spotkać się z odmową.

Co istotne, to statut KZP określa dokładne zasady udzielania zapomóg swoim członkom. Może on między innymi definiować czym dla danej kasy są wydarzenia losowe uprawniające do otrzymania zapomogi, jak również jaka może być ich maksymalna wysokość.

Również w tym wypadku, aby otrzymać zapomogę musisz co najmniej uiścić na rzecz kasy wpisowe oraz dwa kolejne miesięczne wkłady. Co jednak istotne, pozostałe prawa przyznane członkom KZP wymagają jedynie wpłacenia wpisowego.

Branie udziału w obradach walnego zebrania członków.

Walne zebranie członków KZP jest jednym z jego organów. W sytuacji, liczby członków KZP przewyższającej 100 osób, zamiast walnego zebrania członków zarząd może jednak zwołać w jego miejsce walne zebranie delegatów. W przypadku dużych KZP będzie to ułatwiało działanie kasy.

Walne zebranie członków tworzą wszyscy członkowie KZP. W związku z tym będąc członkiem KZP, będziesz posiadał uprawnienie do brania udziału w obradach walnego zebrania członków, a tym samym będziesz miał realny wpływ na podejmowane w KZP decyzje.

Czynne i bierne prawo wyborcze do organów KZP.

Prawo wybierania i bycia wybieranym do zarządu oraz komisji rewizyjnej przysługuje każdemu członkowi KZP. Istnieją w tym zakresie jednak pewne ograniczenia.

Członkiem zarządu lub komisji rewizyjnej nie może być bowiem osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe.

Dzięki byciu członkiem zarządu lub komisji rewizyjnej, będziesz miał jeszcze większy wpływ na działania podejmowane przez KZP, w której uczestniczysz.

W przypadku gdy zostaniesz członkiem zarządu KZP, będą mogły one polegać m.in. na decydowaniu o udzieleniu konkretnym członkom KZP w odpowiedzi na złożone przez nich wnioski pożyczek, zapomóg, jak również na skreślenie z listy członków KZP.

Z kolei, w sytuacji wybrania Cię na członka komisji rewizyjnej, Twoje działania będą mogły polegać na przeprowadzeniu kontroli działalności KZP. Będziesz miał zatem wpływ na wykrycie ewentualnych uchybień i zapobieganie im.

Wgląd w aktualny statut KZP.

Jak była o tym mowa we wcześniejszej części tej publikacji, jednym z obowiązków członka KZP jest przestrzegania statutu oraz uchwał organów kasy zapomogowo pożyczkowej, w której uczestniczy.

Aby prawidłowo wypełniać nałożony na Ciebie jako na członka KZP obowiązek, została Ci również przyznana możliwość wglądu w aktualny statut KZP, w której uczestniczysz.

Zaznajamianie się z dokumentami.

Oprócz możliwości wglądu w aktualną treść statutu KZP, będzie przysługiwała Ci także możliwość zaznajamiania się z uchwałami organów KZP (np. uchwałą dotyczącą wysokości wpisowego lub likwidacji KZP), protokołami z posiedzeń organów KZP, protokołami z kontroli przeprowadzanych przez komisję rewizyjną oraz sprawozdaniami finansowymi.

Zapewnienie Ci tej możliwości pozwoli Ci na aktywne uczestniczenie w kasie, jak również na przestrzeganie ustanowionych przez nią wytycznych oraz ewentualne zaskarżanie uchwał w obronie Twoich interesów.

Prawo zaskarżenia uchwały.

Oprócz katalogu, o którym mowa w powyższej części publikacji, jako członkowi KZP przysługiwało Ci będzie także prawo do zaskarżenia do sądu każdej uchwały walnego zebrania członków w terminie miesiąca od dnia jej uchwalenia.

Jest to niezwykle istotne, bowiem służy zabezpieczeniu Twoich interesów. W przypadku, gdy np. walne zebranie członków podejmie uchwałę o likwidacji KZP, masz jeszcze prawo do zaskarżenia tej uchwały i zmiany losów kasy, której jesteś członkiem.

Podsumowanie

Członkami KZP można zostać wykonując pracę zarobkową u danego pracodawcy. Pracownicze kasy zapomogowo pożyczkowe działają ponad 100 lat i ich cel jest niezmienny – mają one służyć pomocą materialną ich członkom przy równoczesnym relatywnie niewielkim wkładzie ze strony członków kas, którzy odpowiadają za zobowiązania KZP jedynie w części odpowiadającej wniesionemu wkładowi członkowskiemu.

Tak jak pisaliśmy na początku, KZP nie instytucją finansową. W związku z tym, udzielane przez nią pożyczki i zapomogi nie są depozytami i nie podlegają gwarancjom Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Mimo to, jednak warto rozważyć uczestnictwo w kasie jeśli posiadasz taką możliwość.

Oferta Kancelarii.

Jesteś zainteresowany założeniem kasy zapomogowo-pożyczkowej, a może chcesz dostosować funkcjonowanie utworzonych na gruncie poprzedniego porządku prawnego pracowniczych kas zapomogowo pożyczkowych do nowych przepisów bądź myślisz o likwidacji KZP?

Zapraszamy do zapoznania się z ofertą Kancelarii w zakresie obsługi kas zapomogowo-pożyczkowych