Nowelizacja kodeksu spółek handlowych, która weszła w życie od 1 lipca 2021 wprowadziła nowy typ spółki kapitałowej. Prosta spółka akcyjna jest odpowiedzią na zapotrzebowanie wielu młodych przedsiębiorców oraz twórców startupów. Jakimi aspektami ta uproszczona forma spółki akcyjnej zachęca do jej założenia? Jakie są jej minusy? Kto powinien szczególnie rozważyć założenie spółki?
Jakie były założenia ustawodawcy?
Wprowadzenie nowej spółki w zamyśle ustawodawcy ma służyć efektywnemu połączeniu cech spółki akcyjnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialn0ścią oraz elastyczności jaką dają spółki osobowe. Symboliczny kapitał akcyjny spółki, akcje bez wartości nominalnej, proste procedury wewnętrzne, elastyczność w regulowaniu stosunków wewnętrznych analogicznie jak w spółkach osobowych, możliwość podejmowania uchwał w formie elektronicznej oraz możliwość założenia spółki w każdym celu prawnie dopuszczalnym to tylko niektóre z przymiotów prostej spółki akcyjnej, które przemawiają na jej korzyść.
Dostępne przed nowelizacją formy prowadzenia biznesu nie były wystarczająco elastyczne np. dla obiecujących startupów, czy przedsięwzięć wdrażających innowacje z uwagi na fakt, że w większości wypadków świadczenie pracy bądź usług jest zazwyczaj koniecznym elementem zobowiązań twórców startupów. Tymczasem w wypadku spółki akcyjnej nie było możliwości zobowiązania oznaczonego akcjonariusza do wniesienia pracy tytułem wkładu w statucie spółki. Zakładanie spółki w takim wypadku było utrudnione ponieważ trudno było dopasować taki typ spółki, który umożliwiałby elastyczne ułożenie relacji pomiędzy wspólnikami.
Kapitał zakładowy w wysokości 100 tyś zł w spółce akcyjnej jest także czynnikiem odstraszającym dla młodych przedsiębiorców, natomiast spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie odpowiada na potrzeby elastycznego kształtowania relacji pomiędzy pomysłodawcami oraz inwestorami, jak również na potrzeby szybkiego pozyskiwania finansowania.
Stąd utworzono nowy typ spółki, aby sprostać oczekiwaniom rynkowym i gospodarczym.
Prosta spółka akcyjna na tle systemów innych państw
Należy jednak zwrócić uwagę, że takie nowelizacje nie są nowością na wewnętrznym rynku unijnym. Inspiracją dla utworzenia nowego tupu spółki były rozwiązania prawa obcego, mające zarówno bogatą tradycję legislacyjną, jak i solidne uzasadnienie ekonomiczne.
W szczególności, spółki bez minimalnego kapitału zakładowego albo o „symbolicznym” kapitale wprowadziło szereg państw europejskich: Wielka Brytania, Irlandia, Cypr, Portugalia, Francja, Estonia, Holandia, Niemcy, Włochy, Czechy, Dania, Słowacja, Luksemburg. Dlatego też państwa te – po wprowadzeniu nowego typu spółki – odnotowały zwiększone zainteresowanie inwestorów wprowadzonymi rozwiązaniami, tym większe jeżeli nowe rozwiązania mogły być powiązane z optymalizacją podatkową.
Elastyczność jako konieczny wymóg cech spółek dla startupów
W przypadku nawiązywania współpracy pomiędzy inwestorami wnoszącymi kapitał a twórcami startupów nie dysponującymi kapitałem elastyczność w układaniu relacji pomiędzy wspólnikami jest wymogiem koniecznym przy wyborze danego typu spółki. To inwestorzy powinni zdecydować o ewentualnym istnieniu rady nadzorczej, o tym w jaki sposób następuje pokrycie kapitału akcyjnego, o tym jaki udział mają uczestnicy przedsięwzięcia w majątku spółki w wypadku jej likwidacji, jakie są organy spółki. Aby nastąpił wpis spółki do Krajowego Rejestru Sądowego konieczne jest przyporządkowanie ustaleń stron do odpowiedniego typu spółki, co w wielu wypadkach dotychczas nie było łatwe.
Kto może założyć prostą spółkę akcyjną?
PSA można założyć jednoosobowo lub z kilkoma osobami. Nie będzie miało znaczenia, czy któraś z osób zakładających prostą spółkę akcyjną prowadzi już jednoosobową działalność gospodarczą. Należy jedynie pamiętać o dokonywaniu starannej oceny przy analizie czy zawarcie umowy spółki dwóch inwestorów nie wymaga zgody na dokonanie koncentracji przedsiębiorców.
Prostą spółkę akcyjną będą mogły utworzyć także osoby prawne, na przykład inne spółki. Jedynym ograniczeniem jest brak możliwości zawiązania PSA przez jedną jednoosobową spółkę
z ograniczoną odpowiedzialnością.
Dodatkowo prosta spółka akcyjna ma charakter uniwersalny, a nie sektorowy, branżowy. Pokazują to również dotychczasowe statystyki. Skorzystać z niej mogą inwestorzy planujący podjęcie działalności w jakiejkolwiek branży poza wyjątkami wynikającymi z przepisów ustaw szczególnych.
Ma też charakter trwały – byt prawny spółki nie jest ograniczony czasem trwania, przedmiotem działalności, czy składem osobowym uczestników.
Zakładanie prostej spółki akcyjnej jest szczególnie atrakcyjne dla przedsiębiorców zainteresowanych pozyskaniem kapitału w obrocie niepublicznym.
Kto nie założy prostej spółki akcyjnej?
Nie skorzystają z niej przedsiębiorcy, których celem jest pozyskanie kapitału na zorganizowanym rynku kapitałowym. Zdecydował o tym np. szeroki zakres swobody kształtowania umowy spółki, czego nie dało się pogodzić z wymogami prawa Unii Europejskiej dla spółki publicznej.
Akcje PSA nie mogą tym samym być przedmiotem zorganizowanego obrotu, w szczególności na rynku regulowanym. PSA można za to przekształcić w spółkę akcyjną, jeśli po rozwinięciu przedsięwzięcia spółka będzie potrzebowała dostępu do publicznego rynku akcji.
Nie skorzystają z niej inwestorzy planujący podjęcie działalności, która w przepisach ustaw szczególnych wyłącza formę prostej spółki akcyjnej np. w wypadku banków.
Cechy prostej spółki akcyjnej
Prosta spółka akcyjna posiada następujące cechy:
- określenie bardzo niskiej wartości kapitału akcyjnego wymaganego przy zakładaniu spółki – 1 zł
- elastyczne podejście do organów spółki, w tym możliwość powołania rady dyrektorów, która łączy cechy zarządu i rady nadzorczej (jest de facto połączeniem zarządu i rady nadzorczej),
- prostsze procedury i większa swoboda w podejmowaniu uchwał zdalnie,
- większa elastyczność, jeśli chodzi o rodzaje akcji i zasady działania spółki, w tym akcje za pracę lub usługi,
- możliwość założenia w systemie s24,
- rejestr akcjonariuszy w formie cyfrowej, prowadzony przez notariusza, banki lub biuro maklerskie,
- łatwiejsze dysponowanie środkami spółki – brak „zamrożonego” kapitału zakładowego,
- proste zasady dotyczące likwidacji spółki i krótszy czas potrzebny na likwidację.
Umowa prostej spółki akcyjnej.
Umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Zgodnie z kodeksem spółek handlowych umowa prostej spółki akcyjnej powinna określać:
- określenie firmy i siedziby spółki,
- wskazanie przedmiotu działalności spółki,
- określenie liczby, serii i numerów akcji,
- określenie przywilejów związanych z akcjami (jeżeli w spółce mają zostać utworzone akcje uprzywilejowane, np. akcje założycielskie) tutaj należy zaznaczyć, że akcje założycielskie nie muszą być utworzone tylko przy zawarciu umowy spółki,
- wskazanie akcjonariuszy obejmujących poszczególne akcje oraz ceny emisyjnej akcji;
- jeżeli akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – określenie przedmiotu tych wkładów, serii i numerów akcji oraz akcjonariuszy, którzy obejmują te akcje,
- jeżeli przedmiotem wkładu niepieniężnego jest świadczenie pracy lub usług – określenie także rodzaju i czasu świadczenia pracy lub usług,
- określenie organów spółki; jednym tych organów może być rada dyrektorów,
- wskazanie liczby członków zarządu (rady dyrektorów) i rady nadzorczej, jeżeli została ustanowiona, albo co najmniej minimalnej i maksymalnej liczby członków tych organów,
- oznaczenie czasu trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Należy wskazać również, że wiele aspektów można regulować w umowie spółki dowolnie. Pozwalają na to następujące przepisy:
- art. 300 ze zn. 9 § 3 KSH, który dotyczy równomiernego wnoszenia wkładów na wszystkie akcje danego akcjonariusza (umowa spółki może zatem przywidywać, że akcje są pokrywane jedna po drugiej, dzięki czemu, po częściowym wniesieniu wkładu, część akcji będzie nim pokryta w całości),
- art. 300 ze zn. 15 § 3 KSH, który przewiduje, że dywidendę rozdziela w stosunku do liczby akcji (umowa spółki może przewidywać tu inne zasady, np. że część zysku jest przeznaczona do podziału między pracowników),
- art. 300 ze zn. 39 § 1 KSH dotyczący zbywalności akcji (umowa spółki może uzależniać ich zbycie od zgody spółki).
Ważnym atutem omawianego typu spółki jest to, że można ją założyć za pomocą systemu S24 przy wykorzystaniu wzorca umowy. Wówczas nie musi ona mieć formy aktu notarialnego. Jednak tutaj należy pamiętać, że gdy spółka będzie wymagała rozwiązań, których wzór dostępny w systemie S24 nie obejmuje, podpisanie umowy spółki u notariusza może okazać się konieczne.
Spółkę należy zarejestrować w systemie Krajowego Rejestru Sądowego, za pośrednictwem Portalu Rejestrów Sądowych, a następnie w ciągu 14 dni roboczych od dnia wpisu spółki w KRS należy zgłosić jej beneficjentów rzeczywistych w systemie CRBR. Odpowiedzialni w tym zakresie są członkowie zarządu. W wypadku rejestracji spółki w systemie S24 należy pamiętać o uiszczeniu podatku od czynności cywilnoprawnych. Natomiast w takim wypadku wpis spółki rejestrowanej za pośrednictwem systemu S24 zazwyczaj następuje następnego dnia roboczego po dniu złożenia wniosku.
Do zgłoszenia spółki do rejestru należy dołączyć:
- umowę spółki;
- oświadczenie wszystkich członków zarządu (rady dyrektorów) o wysokości kapitału akcyjnego, ustalonej na podstawie sumy wartości wkładów wniesionych przed rejestracją, przeznaczonych na kapitał akcyjny (co najmniej 1 zł);
- oświadczenie wszystkich członków zarządu (rady dyrektorów), że wkłady na pokrycie akcji zostały wniesione w części przewidzianej w umowie spółki;
- jeżeli o powołaniu członków organów spółki nie stanowi akt notarialny zawierający umowę spółki – dowód ich ustanowienia z wyszczególnieniem składu osobowego;
- adresy do doręczeń członków zarządu (rady dyrektorów).
Jednocześnie ze zgłoszeniem spółki składa się do KRS podpisaną przez wszystkich członków zarządu (rady dyrektorów) listę akcjonariuszy z podaniem nazwiska i imienia albo firmy (nazwy) oraz liczby i serii akcji objętych przez każdego z nich.
Jeżeli umowa spółki została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy w systemie S24, wymienione wyżej dokumenty powinny zostać sporządzone na formularzach udostępnianych w systemie teleinformatycznym i opatrzone podpisem kwalifikowanym elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Struktura majątkowa spółki. Kapitał akcyjny i wkłady beznominałowe.
Najistotniejszym aspektem w kontekście zrozumienia funkcjonowania PSA w obrocie jest zrozumienie struktury majątkowej spółki.
Otóż należy podzielić ją na kapitał akcyjny oraz akcje beznominałowe.
Co tworzy kapitał akcyjny w prostej spółce akcyjnej?
Kapitał akcyjny zasilają wkłady pieniężne, wkłady niepieniężne z wyłączeniem pracy, usług i prawa niezbywalnego oraz obowiązkowe odpisy z zysku. Odpisy z zysku zostaną szerzej opisane w akapicie dotyczącym akcjonariuszy PSA jako instrument gwarantujący bezpieczeństwo spółki w obrocie.
Sama nazwa „kapitał akcyjny” wskazuje na odmienność od kapitału zakładowego. Kapitał akcyjny powinien wynosić co najmniej 1 zł, a jego wysokość nie jest ujawniana w umowie spółki.
Akcje beznominałowe natomiast są tworzone z wkładów niepieniężnych, w tym pracy, usług, praw niezbywalne oraz również z wkładów pieniężnych. Akcje beznominałowe są oderwane od kapitału akcyjnego, w związku z czym nie stanowią ułamka tego kapitału. Wyrażają natomiast prawa członkowskie w spółce.
Na pokrycie akcji beznominałowych mogą być wnoszone wkłady pieniężne oraz wszelkie wkłady mające wartość majątkową. Przy tym art. 300 ze zn.2 § 2 KSH wprost wskazuje, że przedmiotem wkładu może być w szczególności świadczenie pracy lub usług.
Zajmijmy się właśnie tymi wkładami niepieniężnymi. Otóż, w PSA istnieje możliwość wniesienia pracy jako wkładu. W spółce z o.o. czy spółce akcyjnej jest to niemożliwe. Jest to zapis skierowany właśnie do pomysłodawców innowacyjnych rozwiązań, którzy zamiast kapitału wnoszą swoje know-how. Wkładem niepieniężnym może być praca, know-how, innowacyjne rozwiązanie. Wniesienie takiego wkładu może też dawać udział w majątku spółki w wypadku jej likwidacji.
Rozwiązanie to oznacza, że nie będzie potrzebny żaden kapitał na start, bo od początku akcje będzie można pokrywać pracą. Pozwoli to na zawiązywanie się spółek, które nie powstałyby poza formą jaką jest prosta spółka akcyjna.
Inwestorzy nie są skłonni do wykładania funduszy, które wynagradzałyby innowatorów za pracę po stawkach rynkowych, a innowatorzy często nie dysponują kapitałem niezbędnym do objęcia udziałów, a jedynie pomysłem.
Wiedza i zdolności założycieli spółki mogą zostać skomercjalizowane i tworzyć substrat spółki tak samo dobrze jak zbywalne prawa majątkowe i pieniądz w pozostałych spółkach kapitałowych.
Dużym plusem na tle rozwiązań w innych spółkach kapitałowych jest również możliwość wniesienia wkładu w prostej spółce akcyjnej w ciągu 3 lat od wpisu do rejestru. Konkretne terminy wniesienia wkładów powinny być określone w umowie spółki lub uchwale akcjonariuszy. Kodeks spółek handlowych dopuszcza również możliwość określenia terminów przez zarząd.
Akcjonariusze mają możliwość wycofania kapitału wniesionego do spółki. Dotyczyć to będzie zarówno akcjonariuszy, którzy wnieśli wkłady kapitałowe jak i tych, którzy wnieśli wkłady w postaci pracy i świadczenia usług.
Akcje beznominałowe – co to oznacza?
Akcje beznominałowe mogą być pokryte wkładami pieniężnymi, niepieniężnymi, w tym pracą, usługami, prawami niezbywalnymi. Akcje beznominałowe są oderwane od kapitału akcyjnego, w związku z czym nie stanowią ułamka tego kapitału. Wyrażają natomiast prawa członkowskie, udziałowe w spółce dając między innymi prawo do zysku. Jest to bardzo wygodna instytucja ponieważ zwalnia zarząd z obowiązku dołożenia należytej staranności przy wycenie aktywów wnoszonych jako wkład. W spółce z o.o. oraz w spółce akcyjnej członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za szkodę wynikłą z niewłaściwej wyceny aktywów. Jest to odpowiedzialność wynikająca z niedołożenia należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru wykonywanej funkcji.
Elastyczność Prostej Spółki Akcyjnej
Dzięki wprowadzeniu akcji beznominałowych możliwe jest osiągnięcie w prostej spółce akcyjnej podobnego efektu jak w spółkach osobowych – oderwanie wartości wnoszonych aktywów (wkładów majątkowych, zbywalnych) od praw udziałowych (udział w zysku spółki, siły głosu).
Akcje i rejestr akcjonariuszy w Prostej Spółce Akcyjnej
Jak opisano wyżej akcjonariusze prostej spółki akcyjnej mogą objąć akcję w zamian za wykonaną pracę czy usługi i należy to zapisać wprost w umowie spółki. Taka konstrukcja kapitału akcyjnego zachęca również do inwestowania w PSA.
W umowie spółki można określi rodzaje uprzywilejowania akcji. Pojawia się pojęcie akcji założycielskich.
Akcje założycielskie są szczególnym rodzajem akcji uprzywilejowanych. Posłużą przede wszystkim akcjonariuszom, którzy są założycielami spółek oraz pomysłodawcami rozwiązań innowacyjnych. Dzięki nim wskazani akcjonariusze zapewnią sobie określony udział w ogólnej liczbie głosów na wypadek przystąpienia do spółki zewnętrznego inwestora. Rozwiązanie to może być także korzystne dla inwestorów.
Środki odpowiadające kapitałowi akcyjnemu mogą zostać wypłacone akcjonariuszom tytułem dywidendy przy uwzględnieniu testu bilansowego oraz zakazu wypłat zagrażających wypłacalności spółki. Dzięki temu rozwiązaniu inwestorzy będą bardziej skłonni do dokapitalizowania spółki.
Akcje PSA są rejestrowane w rejestrze akcjonariuszy. Zapisy o rejestrze należy objąć umową spółki.
Muszą się z nim pojawić dane niezbędne z punktu widzenia pewności i bezpieczeństwa obrotu, gdyż określają treść danego prawa (obejmują serię, numer, rodzaj danej akcji i uprawnienia szczególne z akcji).
Rejestr akcjonariuszy może mieć wyłącznie postać elektroniczną, zarazem wprost została dopuszczona forma zdecentralizowanej i rozproszonej bazy danych. Odpowiedzialność za bezpieczeństwo tych danych ponosi podmiot, który prowadził rejestr akcji, umowa może być zawarta z krajowym bankiem, Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych S.A., czy domem maklerskim.
Akcjonariusze spółki – korzyści z dywidendy
Prawodawca musiał wprowadzić regulacje pozwalające na zwiększenie bezpieczeństwa formy prawnej jaką jest prosta spółka akcyjna z uwagi na znikome wymagania kapitałowe przy tworzeniu spółki oraz odpowiedzialność spółki za swoje zobowiązania własnym majątkiem, a w której akcjonariusze są wolni od odpowiedzialności.
Instrumentami gwarantującymi bezpieczeństwo spółki w obrocie są przepisy ograniczające możliwość wypłaty dywidendy, nakaz zachowania płynności finansowej w ciągu 6 miesięcy od ich realizacji, obowiązek zasilania kapitału akcyjnego na poczet potencjalnych strat, konieczność przestrzegania zasady ekwiwalentności świadczeń w relacjach pomiędzy spółką a wspólnikiem.
Obowiązek zasilania kapitału akcyjnego w prostej spółce akcyjnej polega na obowiązkowym odpisie w wysokości 8% na pokrycie strat z zysku za dany rok obrotowy. Odpisy z zysku na kapitał akcyjny następują do momentu, w którym kapitał ten osiągnie 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy.
Organy PSA – jak się zarządza Prostą Spółką Akcyjną
Jeśli chodzi o organy prostej spółki akcyjnej to ustawa umożliwia założycielom i akcjonariuszom wybór pomiędzy wariantem powołania zarządu, z fakultatywną radą nadzorczą (tzw. system dualistyczny), a ustanowieniem jednego organu wyposażonego w kompetencje zarządcze i nadzorcze w postaci rady dyrektorów (tzw. model monistyczny).
Ryzyko zarządzania Prostą Spółką Akcyjną
Zarząd, rada dyrektorów są zobowiązani działać w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego. Członek organu powinien być lojalny wobec spółki. Odpowiedzialność odszkodowawcza występuje w wypadku nienależytego wykonania swoich obowiązków lub niedochowania lojalności wobec spółki.
Ile Prostych Spółek Akcyjnych założono w 2022 roku?
Jak podaje Ministerstwo Rozwoju i Technologii, na stan końca 2022 roku, prostych spółek akcyjnych w Polsce powstało około 1200. Stanowi to wzrost o ponad 33% w stosunku do wyniku, który podało Ministerstwo po pierwszym roku obecności spółki w polskim systemie. Liczba ta pokazuje stabilny wzrost i dowodzi, że coraz więcej Polaków dostrzega wartość w prowadzeniu biznesu w tej formie.
Oczywiście dominującymi formami prowadzenia działalności gospodarczej, jakie oferuje kodeks spółek handlowych, jest spółka komandytowa oraz spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Jednakże prosta spółka akcyjna z uwagi na wiele opisanych wyżej zalet na pewno będzie miała coraz więcej swoich zwolenników.
Ministerstwo Rozwoju i Technologii zwraca uwagę na to, że prosta spółka akcyjna to typ spółki, w której zostały ograniczone wymogi związane z utworzeniem i prowadzeniem spółki. Łatwiejsza rejestracja, elastyczna struktura kapitałowa i możliwość wyboru optymalnego systemu organów to rozwiązania, które ułatwiają podejmowanie działalności gospodarczej i prowadzenie spraw spółki wszystkim, którzy opierają swój pomysł biznesowy na wiedzy, a także posiadają umiejętności do jego doskonalenia.
Wszelkie te aspekty zostaną zweryfikowane przez praktykę. Jednakże z takim wachlarzem atutów na tle innych spółek kapitałowych, prosta spółka akcyjna ma szansę stać się ciekawą alternatywą oraz wysunąć się na prowadzenie w statystykach.
W celu przełożenia swojego pomysłu na biznes w najlepszą z dostępnych formę prowadzenia działalności, biorąc pod uwagę swoje możliwości finansowe, ilość osób zainteresowanych podjęciem współpracy w biznesie, branżę, możliwości rozwoju i poszukiwania inwestorów, należy dokonać analizy prawno- podatkowej. Tutaj należy skorzystać z profesjonalnych usług prawno- podatkowych.
Oferta Kancelarii
Jeżeli jesteś zainteresowany prowadzeniem biznesu w formie prostej spółki akcyjnej, potrzebujesz pomocy przy procedurze jej zakładania, bądź potrzebujesz doradztwa prawno- podatkowego przy podjęciu decyzji biznesowych lub jesteś zainteresowany stałą obsługą prawną, zapoznaj się z ofertą Kancelarii.
