Fundacja rodzinna etapy i formy wnoszenia majątku przez fundatora i osoby trzecie – rady praktyczne.

Z naszych poprzednich artykułów dowiedziałeś się kiedy opłaca się utworzyć fundację rodzinną, jak jak wygląda opodatkowanie fundacji rodzinnej.

Tym razem, wyjaśnimy Ci w jaki sposób może dojść do wniesienia mienia do fundacji rodzinnej, jak również wskażemy co może składać się na wniesione do niej mienie.

Następnie przybliżymy Ci, kto może dokonać wniesienia mienia do fundacji oraz przybliżymy Ci z jakimi konsekwencjami się to wiąże.

Majątek wnoszony do fundacji rodzinnej.

Na gruncie obowiązujących przepisów, możemy wyróżnić kilka sposobów wniesienia mienia do fundacji rodzinnej. Otóż, zgodnie z obowiązującymi przepisami, mienie może zostać wniesione do fundacji:

1. przy jej utworzeniu w ramach wkładu na pokrycie funduszu założycielskiego;
2. w okresie funkcjonowania fundacji rodzinnej poprzez zmianę statutu fundacji w ramach wkładu na fundusz założycielski;
3. poprzez darowiznę dokonaną na rzecz fundacji.

Co można wnieść do fundacji rodzinnej?

Dowiedzieliśmy się, że w przypadku fundacji rodzinnej mienie może zostać wniesione albo tytułem wkładu na fundusz założycielski (zarówno w momencie tworzenia fundacji, jak i w trakcie jej funkcjonowania w związku ze zwiększeniem wartości funduszu założycielskiego), jak również w toku jej działalności poprzez dokonaną darowiznę na rzecz fundacji rodzinnej.

Zgodnie z definicją mienia, zawartą w kodeksie cywilnym, mienie to nic innego jak własność oraz inne prawa majątkowe. Należy uznać, że zaproponowana przez ustawodawcę definicja, daje fundatorowi szerokie możliwości, w zakresie rodzaju majątku jaki może wnieść do fundacji.

Do fundacji rodzinnej mogą przykładowo zostać wniesione aktywa takie jak: środki pieniężne, ogół praw i obowiązków wspólnika w spółce osobowej, własność ruchomości (kolekcje dzieł sztuki), własność nieruchomości, a także autorskie prawa majątkowe.

Nie jest również wykluczona sytuacja, w której fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje w spółkach kapitałowych – przeciwnie jest to powszechnie wykorzystywane rozwiązanie przez fundatorów.

Czy jednak bez znaczenia pozostaje w jakiej kolejności będą wnoszone poszczególne aktywa do fundacji rodzinnej?

Wnoszenie mienia – proponowana kolejność.

Jeśli posiadasz majątek, na który składają się zarówno środki pieniężne, jak i inne aktywa, które chcesz wnieść do fundacji rodzinnej, z praktycznego punktu widzenia, najlepszym rozwiązaniem będzie przy utworzeniu fundacji rodzinnej przeznaczenie na poczet funduszu założycielskiego środków pieniężnych w wysokości co najmniej stu tysięcy złotych.

Tyle właśnie zgodnie z obowiązującymi przepisami wynosi minimalna wysokość funduszu założycielskiego, którego wartość musi zostać obligatoryjnie wskazana w statucie fundacji rodzinnej.

Statut taki musi również określać m.in. nazwę fundacji rodzinnej, czas trwania fundacji rodzinnej, szczegółowy cel fundacji rodzinnej, zasady prowadzenia listy beneficjentów, jak również przeznaczenie mienia fundacji rodzinnej w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.

Proponowane przez nas rozwiązanie przewiduje, że już po utworzeniu fundacji rodzinnej kiedy środki pieniężne na pokrycie funduszu założycielskiego zostaną wniesione, będziesz mógł przystąpić do dalszych kroków zmierzających do wniesienia pozostałych składników majątku do fundacji rodzinnej.

Jednak powinieneś pamiętać też o tym, że dopiero co utworzona fundacja rodzinna nie posiada jeszcze rachunku bankowego, a do jego utworzenia w niektórych bankach konieczne jest uzyskanie numeru NIP, REGON, a nawet złożenie wniosku o wpis fundacji do rejestru fundacji rodzinnych. W związku z tym, najlepszym rozwiązaniem będzie wpłata środków na pokrycie funduszu założycielskiego do kasy fundacji rodzinnej.

Musisz bowiem pamiętać, że do wniosku o wpis fundacji do rejestru fundacji rodzinnych, należy dołączyć nie tylko akt założycielski fundacji rodzinnej, ale także m.in. oświadczenie fundatora o wniesieniu mienia na pokrycie funduszu założycielskiego (bądź oświadczenie członków zarządu, że fundusz założycielski zostanie wniesiony w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej – w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie).

Kto może wnieść mienie do fundacji rodzinnej?

Mienie może być wniesione do fundacji rodzinnej zarówno przez jej fundatora, jak również przez inne osoby. Ustawa o fundacji rodzinnej nie zawiera w tym przedmiocie ograniczeń. Jednakże, mienie wniesione do fundacji rodzinnej w drodze darowizny lub spadku, uznaje się za wniesione:

1. przez fundatora – jeśli mienie zostało wniesione przez fundatora, jego małżonka, wstępnych lub rodzeństwo;
2. przez fundację rodzinną – jeśli mienie zostało wniesione przez inne osoby.

To rozróżnienie nie jest bez znaczenia. Zwróć na nie uwagę ponieważ ma istotne znaczenie ze względów podatkowych. Piszemy o tym poniżej.

Mienie wniesione do fundacji rodzinnej a kilku fundatorów.

Nie ma przeszkód prawnych aby fundacja rodzina została utworzona przez więcej niż jednego fundatora. Jednak w takim wypadku istnieje konieczność złożenia oświadczenia o jej utworzeniu w akcie założycielskim, który zostanie sporządzony w formie aktu notarialnego.

Chociaż zasadniczo, fundacja rodzinna może zostać utworzona również po śmierci fundatora, w sporządzonym przez niego testamencie, w sytuacji w której na założenie fundacji rodzinnej decyduje się więcej niż jedna osoba, taka forma jest wykluczona. Jest to związane z faktem, że w polskim prawie nie ma możliwości sporządzenia testamentu wspólnie z inną osobą.

Proporcje mienia.

Wnoszone do fundacji rodzinnej mienie umieszczane jest w spisie mienia. Sporządzenie spisu mienia przy jego wnoszeniu na pokrycie funduszu założycielskiego należy do obowiązku fundatora. Następnie, przy wnoszeniu kolejnych składników majątkowych do fundacji, spis mienia jest aktualizowany przez zarząd fundacji rodzinnej.

W sytuacji gdy fundacja rodzinna została ustanowiona przez więcej niż jedną osobę, przy wnoszeniu do niej majątku, w spisie mienia należy obligatoryjnie odnotować proporcję wartości mienia wniesionego przez każdego z fundatorów.

Oznacza to, że jeśli fundacja rodzinna została ustanowiona przez dwie osoby, na przykład małżonków, a fundusz założycielski określony na sto tysięcy złotych, z czego każdy z fundatorów fundacji rodzinnej na jego pokrycie wniesie kwotę pięćdziesięciu tysięcy, to każdy z fundatorów uczestniczył będzie w 50% w majątku fundacji rodzinnej.

Skutki podatkowe a proporcje mienia.

Ustalona proporcja ma ogromne znaczenie z punktu widzenia skutków podatkowych związanych z otrzymywaniem świadczeń przez beneficjentów fundacji rodzinnej czy też mienia w związku z jej likwidacją.

Dystrybucja świadczeń oraz przekazanie mienia w związku z likwidacją fundacji rodzinnej, podlega następującym zasadom opodatkowania:

1. fundator oraz jego najbliżsi członkowie rodziny są zwolnieni z obowiązku zapłaty podatku dochodowego – do grupy tej zaliczają się osoby, które stanowią tak zwaną zerową grupę podatkową, a zatem małżonek fundatora, jego wstępni, zstępni, rodzeństwo, pasierb, ojczym i macocha;
2. osoby należące do I i II grupy podatkowej, a zatem zięć, synowa, teściowie, zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych – zobowiązane są do zapłaty podatku dochodowego w wysokości 10%
3. pozostałe podmioty – zobowiązane są do zapłaty podatku dochodowego w wysokości 15%.

W związku z tym, gdy fundację rodzinną założą co najmniej dwie osoby, w sytuacji kiedy jej beneficjentom wypłacane będą świadczenia bądź przekazywane będzie im mienie w związku z likwidacją fundacji rodzinnej, na względzie należy mieć relacje rodzinne występujące pomiędzy każdym z fundatorów a osobą na rzecz której ma nastąpić wypłata świadczeń lub mienia w związku z likwidacją fundacji.

Co niezwykle istotne, liczy się właśnie stopień pokrewieństwa, a nie faktyczne relacje między określonymi osobami. Z tej przyczyny, warto aby fundacja rodzinna została założona przez osoby, które są ze sobą blisko spokrewnione – im relacja pokrewieństwa między nimi jest bliższa, tym lepiej z punktu widzenia przyszłym obowiązków podatkowych.

Natomiast, w sytuacji gdy na przykład na założenie fundacji rodzinnej zdecydowałaby się para, która nie sformalizowała swojego związku, mogłoby to wywrzeć wymierne skutki w podatku dochodowym od osób fizycznych przy wypłacie przyszłych świadczeń na rzecz beneficjentów.

Doskonałym przykładem będzie sytuacja, w której para żyjąca w nieformalnym związku postanawia utworzyć fundację rodzinną. Osoby te posiadają zarówno wspólną córkę, jak i każde z nich posiada jednego syna z poprzednich związków.

Beneficjentami fundacji rodzinnej para przy ustanowieniu fundacji rodzinnej postanowiła uczynić zarówno samych siebie, jak również wszystkie ich dzieci, a każde z nich wniosło po pięćdziesiąt tysięcy złotych na pokrycie funduszu założycielskiego wynoszącego sto tysięcy złotych.

Przy takim założeniu, zwolnione od podatku dochodowego w całości będą świadczenia wypłacane na rzecz wspólnego dziecka fundatorów, natomiast wypłata świadczeń wszystkim pozostałym beneficjentom fundacji rodzinnej wiązała się będzie z obowiązkiem zapłaty przez tych beneficjentów podatku w wysokości 15% od połowy otrzymywanych przez nich świadczeń.

Dzieje się tak, ponieważ w przedstawionym przez nas przykładzie każdy z fundatorów wniósł 50% środków na pokrycie funduszu założycielskiego. W związku z tym wypłacane świadczenia w 50% na rzecz beneficjentów, których nie łączą więzy krwi, podlegały będą opodatkowaniu, a w 50% zwolnione będą od podatku – w związku z relacjami rodzinnymi między jednym z fundatorów a określonym beneficjentem.

Natomiast, w sytuacji gdy fundatorzy pozostawaliby w związku małżeńskim, wypłata świadczeń wszystkim beneficjentom byłaby wolna od obowiązku uiszczania przez nich podatku dochodowego.

W związku z tym, uznać należy, że choć nie jest wykluczone, aby fundacja rodzinna została założona przez obce względem siebie osoby, to z punktu widzenia wypłacanych świadczeń na rzecz beneficjentów ma to spore znaczenie w kontekście obciążeń podatkiem dochodowym.

Darowizna na rzecz fundacji rodzinnej.

Jak już wskazywaliśmy, jednym ze sposobów wniesienia mienia do fundacji rodzinnej jest dokonanie darowizny na jej rzecz. Należy w tym wypadku rozważyć kwestie formalne na jakie koniecznie należy zwrócić uwagę przy darowiźnie aktywów na rzecz fundacji.

W dalszej części publikacji przybliżymy Ci kto powinien zawrzeć w imieniu fundacji rodzinnej umowę darowizny, jak również zwrócimy na wymaganą przepisami formę umowy oraz dopełnienie dodatkowych wymogów związanych z jej zawarciem.

Reprezentacja przy umowie darowizny.

W przypadku dokonywania darowizny aktywów na rzecz fundacji rodzinnej, należy zwrócić uwagę na prawidłową reprezentację fundacji przy zawieranej umowie. Zasady reprezentacji fundacji rodzinnej określone w ustawie, wskazują że:

1. w okresie kiedy fundacja rodzinna pozostaje w organizacji – a zatem w okresie od złożenia oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej do jej wpisu do rejestru fundacji rodzinnych – fundację rodzinną reprezentuje fundator;
2. po wpisie do rejestru fundacji rodzinnych – fundacja reprezentowana jest przez zarząd fundacji, na zasadach określonych w statucie.

W związku z tym, w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na fakt, czy fundacja została już wpisana do rejestru fundacji rodzinnych. Jeśli nie, przy umowie darowizny powinna być ona, co do zasady reprezentowana w takiej sytuacji przez fundatora.

Na tym nie koniec jednak zasad związanych z reprezentacją fundacji rodzinnej przy zawieraniu różnego rodzaju umów, w tym umowy darowizny. Jeśli mienie miałoby zostać wniesione do fundacji przez osobę, która sprawuje funkcję w zarządzie fundacji rodzinnej, fundację rodzinną powinna reprezentować rada nadzorcza, a jeśli nie została ona ustanowiona w danej fundacji, musi ją reprezentować pełnomocnik, którego wybierze zgromadzenie beneficjentów.

W praktyce zatem, najczęściej konieczne będzie wybranie przez zgromadzenie beneficjentów pełnomocnika. Zapamiętaj jednak, że pełnomocnikiem takim nie może jednak zostać żaden z członków zarządu fundacji rodzinnej.

Natomiast, w sytuacji gdy, fundacja posiada członka zarządu, który jest równocześnie jedynym beneficjentem fundacji rodzinnej, sytuacja kształtuje się zupełnie inaczej. W takiej sytuacji nie ma potrzeby powoływania pełnomocnika przez zgromadzenie beneficjentów. Jednakże, umowa taka musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego.

Forma umowy darowizny.

Niezależnie od powyższych rozważań, umowa darowizny i tak zasadniczo powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Bowiem, zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego oświadczenie darczyńcy powinno być złożone właśnie w takiej formie.

Oznacza to, że dla swej ważności, zasadniczo darowizna powinna mieć zachowaną formę aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania formy aktu notarialnego, staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Nie będzie wątpliwości ze spełnieniem świadczenia w przypadku dokonania darowizny środków pieniężnych poprzez wykonanie przelewu bankowego. W takim wypadku, nie ma konieczności zawierania umowy w formie aktu notarialnego, wydaje się bowiem, że wystarczające będzie zawarcie umowy w zwykłej formie pisemnej, czy też nawet ustnie.

Jednakże w sytuacji darowania na rzecz fundacji na przykład udziałów w spółkach, ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółkach osobowych – chociaż przepisy szczególne przewidują dla tych czynności odpowiednio formę z podpisem notarialnie poświadczonym i formę pisemną – powinny być one dokonane w formie aktu notarialnego.

Co istotne, każdorazowo, wniesienie do fundacji rodzinnej nieruchomości, wymagało będzie także zachowania formy aktu notarialnego. Forma taka jest wymagana dla każdego sposobu przeniesienia własności nieruchomości, nie tylko pod tytułem darmym.

Zgoda małżonka przy dokonaniu czynności.

W sytuacji gdy darczyńca pozostaje w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej, koniecznie należy zadbać o uzyskanie zgody małżonka na darowiznę mienia na rzecz fundacji rodzinnej.

W związku z tym, jeśli jesteś fundatorem bądź beneficjentem fundacji rodzinnej, a nawet obcą względem niej osobą, jednak chcesz darować na jej rzecz składniki Twojego majątku, pamiętaj aby zadbać o wyrażenie zgody na dokonanie tej czynności przez Twojego małżonka. Jest to niezwykle ważne, ponieważ od tego zależy ważność umowy.

Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, chyba że chodzi o drobną darowiznę zwyczajowo przyjętą. Co jednak kryje się pod tym określeniem?

Drobne, zwyczajowo przyjęte darowizny.

Przez drobne, zwyczajowo przyjęte darowizny rozumie się darowizny dokonywane z takich okazji jak święta, urodziny, imieniny, ślub czy innego zdarzenia o charakterze osobistym. Jednak należy brać także pod uwagę stan majątkowy obu stron umowy.

W przypadku dokonywania darowizny na rzecz fundacji rodzinnej wydaje się, że w celu uniknięcia jakichkolwiek wątpliwości i ryzyka związanego z możliwością uznania zawartej umowy za nieważną, każdorazowo darowizna dokonywana z majątku wspólnego małżonków powinna być dokonana przy wyrażeniu zgody przez drugiego małżonka.

Forma wyrażenia zgody przez małżonka.

Zgoda małżonka powinna zostać wyrażona w tej samej formie, w której powinna zostać dokonana czynność prawna. W związku z tym, w przypadku darowizny aktywów na rzecz fundacji rodzinnej, zgoda taka zasadniczo powinna zostać wyrażona w formie aktu notarialnego.

Wniesienie mienia a prawo spadkowe.

Wniesienie składników mienia do fundacji rodzinnej przez fundatora lub inne osoby może wywoływać skutki w przypadku późniejszego spadkobrania. Przepisy przewidują, że mienie wnoszone do fundacji rodzinnej może zostać uwzględnione przy obliczaniu, w określonych sytuacjach substratu zachowku. Tworząc więc fundację rodzinną należy rozważyć jak utworzenie fundacji rodzinnej wpłynie na spadkobranie. Rozważ więc, czy nie ma konieczności uzyskania w tym obszarze porady prawnej.

Wniesienie mienia a obowiązki podatkowe.

Wniesienie mienia do fundacji rodzinnej, czy to w formie pokrycia funduszu założycielskiego, czy też darowizny nie wywołuje skutków podatkowych w zakresie podatku dochodowego lub podatku od czynności cywilnoprawnych. Może jednak wywoływać skutki w zakresie podatku VAT. Rozważ więc czy nie ma konieczności przeprowadzenia analizy przez doradcę podatkowego w tym zakresie.

Podsumowanie.

Fundacja rodzinna jest dobrym wyborem dla osób posiadających znaczny majątek, którym zależy na jego kumulacji w jednym podmiocie, tak aby uniknąć jego podziału pomiędzy spadkobierców po śmierci fundatora, a którym równocześnie zależy na pomnażaniu posiadanych aktywów.

W fundacji rodzinnej, majątek może być kumulowany poprzez wniesienie funduszu założycielskiego, a następnie darowizn na rzecz fundacji rodzinnej. Nie zapomnij przy tym, że to nie jedyna droga, zmierzająca do powiększania majątku fundacji rodzinnej.

Fundacja rodzinna może bowiem prowadzić działalność gospodarczą, przy czym jedynie w określonym ustawą zakresie tj. na przykład działalność polegająca na najmie, udzielaniu pożyczek spółkom, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik, czy też obrocie obcą walutą w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej.

Tym niemniej, przy wnoszeniu majątku do fundacji rodzinnej należy obowiązkowo pamiętać o kwestiach takich jak: reprezentowanie fundacji rodzinnej przez odpowiedni podmiot, uzyskanie zgody małżonka na zawarcie umowy, zachowanie prawidłowej formy czynności prawnej. Brak zadbania o wskazane kwestie skutkować będzie nieważnością dokonanych czynności.

Oferta Kancelarii.

Chciałbyś założyć fundację rodzinną, jednak masz pytania dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej, zastanawiasz się jak wyglądają zasady współdziałania organów fundacji rodzinnej, a może chciałbyś wiedzieć czy z działalnością fundacji rodzinnej wiążą się jakieś szczególne obowiązki bądź potrzebujesz pomocy przy zgłoszeniu fundacji do rejestru fundacji rodzinnych?

Zapraszamy do zapoznania się z ofertą Kancelarii w tym zakresie oraz z naszą ofertę usług świadczonych online na naszej Platformie Obsługi Prawnej i Podatkowej Online.

Zapraszamy do kontaktu pod nr tel.: