Z uczestnictwem w kasie zapomogowo-pożyczkowej wiąże się szereg praw i obowiązków dla wszystkich osób wykonujących pracę zarobkową u danego pracodawcy w zakładach pracy.

Członkostwo w kasie zapomogowo-pożyczkowej jest przede wszystkim ciekawą alternatywą dla kredytów i tzw. „chwilówek” dostępnych na rynku, szczególnie biorąc pod uwagę, że daje ono możliwość otrzymania nieoprocentowanego wsparcia finansowego, a nawet bezzwrotnej zapomogi w przypadku zajścia zdarzenia losowego.

Kasy zapomogowo-pożyczkowe nie są jednak instytucjami bankowymi, a jedynie organizacjami działającymi przy pracodawcy na rzecz swoich członków. Udzielane pożyczki mają charakter pomocy wzajemnej członków KZP, a nie zyskowności. Udzielanie zapomóg członkom KZP natomiast jest formą pomocy o wyjątkowym charakterze.

Jak jednak zostać członkiem kasy zapomogowo-pożyczkowej? I jakie prawa i obowiązki się z tym wiążą? Zapraszamy do lektury.

Kto może być członkiem KZP działającej przy danym przedsiębiorcy?

Kasa zapomogowo-pożyczkowa może zostać utworzona przez co najmniej 10 osób wykonujących pracę zarobkową u danego pracodawcy. Co istotne, pracodawca może działać w dowolnej formie prawnej, a Ty jako członek KZP nie musisz być zatrudniony na podstawie umowy o pracę.

Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów, żeby zostać członkiem KZP musisz być po prostu osobą fizyczną, wykonująca pracę zarobkową u danego pracodawcy, przy czym nie możesz do tej pracy zatrudniać innych osób. Nie ma przy tym żadnego znaczenia podstawa Twojego zatrudnienia.

W szczególności za pracownika uważa się osobę świadczącą pracę na podstawie umowy o pracę, wyboru, mianowania, kontraktu, płatnego stażu, powołania, zastępstwa, umowy o dzieło, umowy zlecenia, kontraktu menadżerskiego, umowy agencyjnej.

Pracownikiem, będzie także osoba odbywająca u pracodawcy służbę zasadniczą, kontraktową lub zastępczą bądź innego rodzaju odpłatną służbę lub pracę.

Co ciekawe, emeryci i renciści nie przestają być członkami KZP, a co za tym idzie mają dalej możliwość ubiegania się o pożyczkę lub zapomogę.

Jakich formalności należy dopełnić, aby zostać członkiem KZP?

Rodzaj formalności jakich powinieneś dokonać aby zostać członkiem kasy zapomogowo-pożyczkowej zależy od tego, czy u pracodawcy, u którego wykonujesz pracę zarobkową istnieje już kasa zapomogowo-pożyczkowa.

W przypadku istnienia KZP, Twoja droga do bycia jej członkiem będzie nieco krótsza i prostsza. W sytuacji kiedy kasa zapomogowo-pożyczkowa nie została jeszcze utworzona w pierwszej kolejności konieczne będzie utworzenie KZP.

Utworzenie KZP – jak to zrobić?

Aby utworzyć kasę zapomogowo-pożyczkową musisz przede wszystkim ustalić ile osób zatrudnia Twój pracodawca, niezależnie od przyjętej formy tego zatrudnienia. Ustawodawca wprowadził w tym zakresie pewne minimum pracowników, bez którego utworzenie kasy zapomogowo-pożyczkowej nie jest możliwe.

Takim minimum jest co najmniej 10 osób wykonujących pracę zarobkową u danego pracodawcy, które deklarują gotowość przystąpienia do KZP. W związku z tym, jeśli u Twojego pracodawcy jest zatrudnionych mniej osób lub jest ich co prawda 10 ale nie wszyscy deklarują chęć przystąpienia do kasy zapomogowo-pożyczkowej – nie będziesz mógł jej utworzyć.

W takiej sytuacji ratunkiem może okazać się utworzenie międzyzakładowej KZP (zwanej MKZP). Obowiązujące przepisy przewidują bowiem możliwość utworzenia kasy zapomogowo-pożyczkowej, która obejmuje zakresem swojego działania przynajmniej dwóch pracodawców. W tym wypadku również koniecznym jest znalezienie co najmniej 10 chętnych osób wykonujących pracę zarobkową, w tym wypadku jednak dla kilku pracodawców, u których ma zostać utworzona dana kasa.

Kiedy już uda Ci się znaleźć minimalną liczbę osób zainteresowanych utworzeniem KZP lub MKZP, osoby te muszą uchwalić statut KZP lub MKZP, podpisać się pod nim oraz wykonać wyboru członków zarządu a także komisji rewizyjnej. Jeśli wszystkie te warunki zostaną spełnione – powstanie kasa zapomogowo-pożyczkowa (ewentualnie międzyzakładowa kasa zapomogowo-pożyczkowa), a Ty jeśli wraz z innymi osobami uczestniczyłeś w jej tworzeniu, od razu będziesz jej członkiem.

A co jeśli kasa już funkcjonuje?

Jeśli u pracodawcy, u którego wykonujesz pracę zarobkową funkcjonuje już kasa zapomogowo-pożyczkowa, aby zostać przyjęty w poczet członków KZP musisz w pierwszej kolejności złożyć deklarację.

Osoby wykonujące pracę zarobkową u pracodawcy mogą zostać przyjęte w poczet członków KZP na podstawie deklaracji złożonej w formie pisemnej, dokumentowej i elektronicznej. Uznać zatem należy, że istnieje szereg sposobów, z których możesz skorzystać chcąc przystąpić do kasy zapomogowo-pożyczkowej.

Wystarczające będzie na przykład wysłanie wiadomości e-mail, czy też skanu podpisanej przez Ciebie deklaracji. Co istotne, kasa zapomogowo-pożyczkowa, do której chcesz przystąpić najprawdopodobniej udostępni Ci wzór takiej deklaracji, wystarczy więc, że ją poprawnie wypełnisz.

Z jakimi jednak prawami i obowiązkami wiąże się przystąpienie do KZP? Przybliżymy Ci tę kwestię w dalszej części tego artykułu.

Obowiązki członka kasy zapomogowo-pożyczkowej

Bycie członkiem KZP rodzi szereg obowiązków. Co istotne, w ustawie o kasach zapomogowo pożyczkowych, zawarty został katalog obowiązków, z których przestrzeganiem musisz się liczyć przystępując do KZP.

I tak oto, zgodnie z art. 12. ustawy o kasach zapomogowo- pożyczkowych jako członek KZP będziesz zobowiązany:

1. wpłacić wpisowe w wysokości ustalonej przez walne zebranie członków lub wyrazić zgodę na potrącenie wpisowego z wynagrodzenia lub zasiłku;
2. wpłacać miesięczne wkłady członkowskie w wysokości ustalonej przez walne zebranie członków lub wyrazić zgodę na potrącanie tych wkładów z wynagrodzenia lub zasiłku;
3. przestrzegać postanowień statutu KZP oraz uchwał organów kasy;
4. wskazać co najmniej jedną osobę uprawnioną do otrzymania Twojego wkładu członkowskiego w razie Twojej śmierci i przedłożyć oświadczenie tej osoby, o wyrażeniu przez nią zgody na przetwarzanie danych osobowych;
5. aktualizować swoje dane osobowe.

Wpłata wpisowego.

Wpłata wpisowego jest podstawowym obowiązkiem członka kasy. Jego wysokość ustalana jest na walnym zebraniu członków kasy zapomogowo-pożyczkowej i jest ono kwotą bezzwrotną. Nie obawiaj się jednak, że jego wysokość Cię przerośnie. Zwykle są to niewielkie kwoty, rzędu maksymalnie kilkudziesięciu złotych.

Tymczasem, od wpłaty wpisowego oraz dwóch kolejnych wkładów członkowskich na rachunek płatniczy KZP lub do jej kasy, zależeć będzie czy będziesz mógł korzystać z możliwości jakie niesie za sobą przystąpienie do KZP, w postaci uzyskania pożyczki lub zapomogi.

Możesz także zamiast samodzielnego wpłacenia wpisowego na rzecz kasy zapomogowo-pożyczkowej wyrazić zgodę, aby został ono potrącona z przysługującego Ci wynagrodzenia za pracę lub zasiłku.

Wyrażenie zgody na dokonywanie na rzecz KZP potrąceń wpisowego, jest bardzo wygodną formą „rozliczeń” z kasą, ponieważ nie generuje po Twojej stronie dodatkowych obowiązków. Nie musisz pamiętać o dokonaniu wpłaty i nie narazisz się tym samym na opóźnienie.

Wpłata wkładów członkowskich.

Podobnie jak wysokość wpisowego, również wysokość miesięcznych wkładów członkowskich ustalana jest przez walne zebranie członków KZP. Walne zebranie może określić ich wysokość jednakowo dla wszystkich członków KZP, jak również w inny sposób – na przykład jako procent od ich zarobków. Wszystko zależy od danej kasy.

Wkłady członkowskie, wpłacane przez członków KZP, tworzą fundusz oszczędnościowo-pożyczkowy, będący jednym z obowiązkowych funduszy KZP. Z funduszu tego, kasa będzie mogła udzielać pożyczek.

Również w tym wypadku, masz możliwość wyrażenia zgody na potrącanie wkładów z przysługującego Ci wynagrodzenia lub zasiłku.

Przestrzeganie postanowień statutu KZP.

Statut KZP jest podstawowym dokumentem – obok bezwzględnie obowiązujących przepisów ustawy o kasach zapomogowo-pożyczkowych – na podstawie, którego funkcjonują KZP.

Co istotne, będąc członkiem KZP, będziesz miał wpływ na kształt zapisów w statucie, ponieważ to do kompetencji walnego zebrania członków należy uchwalanie statutu KZP i wprowadzanie w nim zmian.

Chociaż ustawa o kasach zapomogowo pożyczkowych zawiera przepisy bezwzględnie obowiązujące, to znajdziemy w niej dużo również tych elastycznych. Jest wiele zapisów umożliwiających ustalenie konkretnych zapisów, dostosowanych do sytuacji konkretnej kasy oraz jej członków.

Warto wpisać do statutu KZP jak najwięcej elementów, związanych z działalnością konkretnej kasy. Ułatwi to jej codzienne funkcjonowanie i pomoże rozwiać wątpliwości w zakresie poszczególnych obowiązków i praw jej członków.

Warto jednak, żebyś skonsultował się w tym przedmiocie z radcą prawnym lub adwokatem świadczącym usługi w tym zakresie.

Przestrzeganie uchwał organów KZP.

Wszystkie decyzje podejmowane przez organy kasy zapomogowo pożyczkowej zapadają w formie uchwał. Zasadniczo uchwały takie podejmowane są zwykłą większością głosów, w obecności połowy liczby członków organu.

Uchwała walnego zebrania członków (w przypadku liczby członków KZP przewyższającej 100 – walnego zebrania delegatów) może dotyczyć m.in. wyboru członków zarządu oraz członków komisji rewizyjnej, likwidacji KZP, jak również jak była już o tym mowa ustalenia wysokości wpisowego oraz miesięcznych wkładów członkowskich.

Z kolei, na podstawie uchwały zarządu KZP, przyjmowani są nowi członkowie KZP i skreślani dotychczasowi w przypadku zaistnienia ku temu powodów, jak również przyznawane są pożyczki oraz zapomogi.

Będąc członkiem KZP musisz stosować się do postanowień statutu oraz wszystkich uchwał organów kasy. Bagatelizowanie ich treści może doprowadzić nawet do skreślenia Cię z listy członków kasy zapomogowo-pożyczkowej.

Wskazanie osoby uprawnionej do otrzymania wkładu.

Kolejny z obowiązków członka KZP jest wskazanie przez niego osoby uprawnionej, która otrzyma zgromadzone przez niego wkłady w sytuacji śmierci członka KZP. Nie ma przeszkód abyś wskazał kilka osób uprawnionych do otrzymania wkładu po Twojej śmierci. Jeśli nie oznaczysz udziałów przypadających na poszczególne osoby, przyjęte zostanie, że ich udziały są równe.

Wraz ze wskazaniem osoby lub osób uprawnionych, zobowiązany będziesz również do przedłożenia ich zgody na przetwarzanie ich danych osobowych.

Co niezwykle istotne, wkład członkowski lub udział w nim, wypłacony osobie uprawnionej nie wchodzi do spadku po członku KZP.

Aktualizowanie danych osobowych.

Oprócz obowiązków takich jak wpłata wpisowego, wkładów, przestrzeganie statutu KZP oraz uchwał organów KZP, będzie na Tobie jako na członku KZP spoczywał także obowiązek aktualizowania Twoich danych osobowych. W szczególności, powinieneś zadbać o to, aby na bieżąco aktualizować dane teleadresowe.

Co istotne, statut KZP może wprowadzać w tym zakresie dodatkowe wymogi, nakładając na przykład na członków kas zapomogowo-pożyczkowych obowiązek aktualizacji danych w określonym terminie – na przykład 7 dniowym.

Obowiązki członka KZP wynikające z RODO.

Członkostwo w KZP, poza wymienionymi ustawowymi obowiązkami, rodzi również obowiązki z zakresu przetwarzania danych osobowych. Przy obowiązkach wynikających z RODO zatrzymamy się również na chwilę, ponieważ można wymienić tutaj kilka ciekawostek.

Ustawowe przepisy stanowią, że przetwarzanie przez KZP danych osobowych odbywa się w celu realizacji zadań ustawowych związanych z członkostwem w KZP, a zatem z gromadzeniem wkładów, udzielaniem pomocy materialnej w formie pożyczek lub zapomóg, a także dochodzeniem związanych z nimi praw lub roszczeń.

Co ważne, ustawa o KZP wymaga przetwarzania danych osobowych trzech kategorii podmiotów – członków kasy, poręczycieli pożyczek oraz osób uprawnionych do otrzymania wkładów po śmierci członka.

W tym zakresie, został w niej wskazany zamknięty katalog danych, które mogą być przetwarzane przez KZP. Są nimi:

• jeśli jesteś członkiem: imię (imiona) i nazwisko, numer PESEL, a w przypadku braku numeru PESEL – nazwa i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz nazwa państwa, które go wydało, adres do korespondencji oraz numer telefonu lub adres poczty elektronicznej, stan cywilny oraz ustrój majątkowy, stan zdrowia, otrzymywane wynagrodzenie lub zasiłek;
• jeśli jesteś poręczycielem pożyczki: imię (imiona) i nazwisko, numer PESEL, a w przypadku braku numeru PESEL – nazwa i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz nazwa państwa, które go wydało, adres do korespondencji oraz numer telefonu lub adres poczty elektronicznej, stan cywilny oraz ustrój majątkowy;
• jeśli jesteś uprawnionym: imię (imiona) i nazwisko, numer PESEL, a w przypadku braku numeru PESEL – nazwa i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz nazwa państwa, które go wydało, adres do korespondencji oraz numer telefonu lub adres poczty elektronicznej.

KZP będzie administratorem pozyskanych danych, a pracodawca będzie mógł je przetwarzać jedynie w celu świadczenia członkom pomocy materialnej i ogólnej (np. w zakresie prowadzenia rachunkowości, obsługi kasowej i prawnej, a także dokonywania na rzecz KZP potrąceń wpisowego, miesięcznych wkładów członkowskich i rat pożyczek na listach płac, listach wypłat i zasiłków).

Bycie członkiem KZP, uprawnionym bądź poręczycielem pożyczki następuje zatem na podstawie zgody udzielonej w formie oświadczenia członka KZP, osoby uprawnionej lub poręczyciela. Należy pamiętać, że brak wyrażenia zgody uniemożliwia bycie członkiem KZP, uprawnionym czy poręczycielem – w związku z tym uznać należy, że wyrażenie takiej zgody jest kolejnym obowiązkiem członka KZP.

Twoje prawa jako członka KZP.

Jako członek kasy zapomogowo-pożyczkowej, będziesz posiadał również wiele przysługujących Ci praw. Wśród nich możemy wyróżnić:

1. gromadzenie wkładów członkowskich w KZP według zasad określonych w statucie KZP;
2. zaciąganie pożyczek;
3. w razie wydarzeń losowych ubieganie się o udzielenie zapomóg, o ile KZP posiada środki na ich udzielenie;
4. branie udziału w obradach walnego zebrania członków;
5. wybieranie i być wybieranym do zarządu lub komisji rewizyjnej;
6. zapoznawanie się z treścią aktualnego statutu KZP;
7. zaznajamianie się z uchwałami organów KZP, protokołami z posiedzeń organów KZP, protokołami z kontroli przeprowadzanych przez komisję rewizyjną oraz sprawozdaniami finansowymi.

Gromadzenie wkładów członkowskich.

Jak już wiemy, członkowie KZP są zobowiązani do comiesięcznego wpłacania wkładów na rzecz kasy, w której uczestniczą. Wkłady takie gromadzone są natomiast na funduszu oszczędnościowo-pożyczkowym.

Z gromadzeniem wkładów członkowskich wiąże się natomiast bezpośrednio możliwość udzielania pomocy materialnej członkom kasy w formie nieoprocentowanych pożyczek.

Zaciąganie pożyczek.

Jednym z głównych celów tworzenia kas zapomogowo pożyczkowych jest wsparcie finansowe ich członków. Jako członkowi KZP przysługiwała Ci będzie możliwość otrzymania od kasy, w której uczestniczysz nieoprocentowanej pożyczki.

Pożyczki udzielane są na wniosek członka KZP, a sama umowa pożyczki zawarta w wykonaniu złożonego wniosku (po otrzymanej akceptacji ze strony zarządu KZP) powinna zostać zawarta w formie pisemnej, dokumentowej lub elektronicznej.

Co więcej, w sytuacji, w której suma pożyczki przekracza wysokość zgromadzonego wkładu członkowskiego, warunkiem udzielenia pożyczki jest zobowiązanie się co najmniej dwóch poręczycieli do spłaty zadłużenia członka KZP, w przypadku gdyby członek KZP nie spłacił zadłużenia w terminie.

Jednak statut KZP może określać inne warunki udzielenia pożyczki, dopasowane do warunków określonej kasy zapomogowo pożyczkowej.

Jak już o tym wspominaliśmy, ustawa wprowadza pewne ograniczenia w zakresie możliwości zaciągnięcia pożyczki przez członka KZP. Otóż, abyś mógł wystąpić z wnioskiem o jej udzielenie musisz co najmniej uiścić na rzecz kasy wpisowe oraz dwa kolejne miesięczne wkłady.

Ubieganie się o zapomogi.

Kolejną formą pomocy członkom KZP jest udzielanie im zapomóg w przypadku wystąpienia wydarzeń losowych. Zapomogi udzielane są jednak przez KZP w miarę posiadanych środków przez daną kasę. W związku z tym, Twój wniosek o wypłatę zapomogi może w pewnych sytuacjach spotkać się z odmową.

Co istotne, to statut KZP określa dokładne zasady udzielania zapomóg swoim członkom. Może on między innymi definiować czym dla danej kasy są wydarzenia losowe uprawniające do otrzymania zapomogi, jak również jaka może być ich maksymalna wysokość.

Również w tym wypadku, aby otrzymać zapomogę musisz co najmniej uiścić na rzecz kasy wpisowe oraz dwa kolejne miesięczne wkłady. Co jednak istotne, pozostałe prawa przyznane członkom KZP wymagają jedynie wpłacenia wpisowego.

Branie udziału w obradach walnego zebrania członków.

Walne zebranie członków KZP jest jednym z jego organów. W sytuacji, liczby członków KZP przewyższającej 100 osób, zamiast walnego zebrania członków zarząd może jednak zwołać w jego miejsce walne zebranie delegatów. W przypadku dużych KZP będzie to ułatwiało działanie kasy.

Walne zebranie członków tworzą wszyscy członkowie KZP. W związku z tym będąc członkiem KZP, będziesz posiadał uprawnienie do brania udziału w obradach walnego zebrania członków, a tym samym będziesz miał realny wpływ na podejmowane w KZP decyzje.

Czynne i bierne prawo wyborcze do organów KZP.

Prawo wybierania i bycia wybieranym do zarządu oraz komisji rewizyjnej przysługuje każdemu członkowi KZP. Istnieją w tym zakresie jednak pewne ograniczenia.

Członkiem zarządu lub komisji rewizyjnej nie może być bowiem osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe.

Dzięki byciu członkiem zarządu lub komisji rewizyjnej, będziesz miał jeszcze większy wpływ na działania podejmowane przez KZP, w której uczestniczysz.

W przypadku gdy zostaniesz członkiem zarządu KZP, będą mogły one polegać m.in. na decydowaniu o udzieleniu konkretnym członkom KZP w odpowiedzi na złożone przez nich wnioski pożyczek, zapomóg, jak również na skreślenie z listy członków KZP.

Z kolei, w sytuacji wybrania Cię na członka komisji rewizyjnej, Twoje działania będą mogły polegać na przeprowadzeniu kontroli działalności KZP. Będziesz miał zatem wpływ na wykrycie ewentualnych uchybień i zapobieganie im.

Wgląd w aktualny statut KZP.

Jak była o tym mowa we wcześniejszej części tej publikacji, jednym z obowiązków członka KZP jest przestrzegania statutu oraz uchwał organów kasy zapomogowo pożyczkowej, w której uczestniczy.

Aby prawidłowo wypełniać nałożony na Ciebie jako na członka KZP obowiązek, została Ci również przyznana możliwość wglądu w aktualny statut KZP, w której uczestniczysz.

Zaznajamianie się z dokumentami.

Oprócz możliwości wglądu w aktualną treść statutu KZP, będzie przysługiwała Ci także możliwość zaznajamiania się z uchwałami organów KZP (np. uchwałą dotyczącą wysokości wpisowego lub likwidacji KZP), protokołami z posiedzeń organów KZP, protokołami z kontroli przeprowadzanych przez komisję rewizyjną oraz sprawozdaniami finansowymi.

Zapewnienie Ci tej możliwości pozwoli Ci na aktywne uczestniczenie w kasie, jak również na przestrzeganie ustanowionych przez nią wytycznych oraz ewentualne zaskarżanie uchwał w obronie Twoich interesów.

Prawo zaskarżenia uchwały.

Oprócz katalogu, o którym mowa w powyższej części publikacji, jako członkowi KZP przysługiwało Ci będzie także prawo do zaskarżenia do sądu każdej uchwały walnego zebrania członków w terminie miesiąca od dnia jej uchwalenia.

Jest to niezwykle istotne, bowiem służy zabezpieczeniu Twoich interesów. W przypadku, gdy np. walne zebranie członków podejmie uchwałę o likwidacji KZP, masz jeszcze prawo do zaskarżenia tej uchwały i zmiany losów kasy, której jesteś członkiem.

Podsumowanie

Członkami KZP można zostać wykonując pracę zarobkową u danego pracodawcy. Pracownicze kasy zapomogowo pożyczkowe działają ponad 100 lat i ich cel jest niezmienny – mają one służyć pomocą materialną ich członkom przy równoczesnym relatywnie niewielkim wkładzie ze strony członków kas, którzy odpowiadają za zobowiązania KZP jedynie w części odpowiadającej wniesionemu wkładowi członkowskiemu.

Tak jak pisaliśmy na początku, KZP nie instytucją finansową. W związku z tym, udzielane przez nią pożyczki i zapomogi nie są depozytami i nie podlegają gwarancjom Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Mimo to, jednak warto rozważyć uczestnictwo w kasie jeśli posiadasz taką możliwość.

Oferta Kancelarii.

Jesteś zainteresowany założeniem kasy zapomogowo-pożyczkowej, a może chcesz dostosować funkcjonowanie utworzonych na gruncie poprzedniego porządku prawnego pracowniczych kas zapomogowo pożyczkowych do nowych przepisów bądź myślisz o likwidacji KZP?

Zapraszamy do zapoznania się z ofertą Kancelarii w zakresie obsługi kas zapomogowo-pożyczkowych

Instytucji polskiej fundacji rodzinnej poświęciliśmy już kilka publikacji. Sięgnij po nie, aby dowiedzieć się o tym, jak rewolucyjną formą sukcesji biznesu jest fundacja rodzinna. Jeśli planowanie sukcesji jest dla Ciebie ważne i stajesz przed wyzwaniem przekazania swojej działalności następcom, a przy tym chciałbyś wycofać się z aktywnego prowadzenia biznesu bez utraty dochodów, jednak interesuje Cię również finansowe zabezpieczenie członków rodziny, przeczytaj poniższe teksty:

• Fundacja rodzinna – dlaczego jest rewolucyjna zmiana
• Fundacja rodzinna – nowe możliwości sukcesji biznesu, które warto rozważyć

 

Dowiesz się tam m.in. co zakładał projekt ustawy o fundacji, będący efektem bliskiej współpracy Ministerstwa Rozwoju i Technologii z Ministerstwem Finansów i Ministerstwem Sprawiedliwości, na czym polega zakładanie fundacji rodzinnych, co potrzebne jest do utworzenia takiej fundacji, czy fundacja rodzinna zapewnia utrzymanie majątku w jednych rękach i jakie narzędzia do działania zapewniają zapisy ustawy o tej fundacji, jaką właściwość ma sąd rejestru takich fundacji, jakich czynności prawnych musisz dokonać, jakie nakłada na fundatora podatki założenie fundacji, jak również czy Twoja sytuacja biznesowa służy ustanowieniu fundacji rodzinnej.

W niniejszej publikacji dowiesz się natomiast jakie skutki będzie miało założenie fundacji rodzinnej dla przekazanego jej majątku przez fundatora. Czy przekazanie majątku fundacji będzie podlegało jakiejkolwiek ochronie, a jeśli tak to na czym będzie ona polegała? Aby odpowiedzieć na to pytanie musimy również zastanowić się czym różni się majątek fundacji od majątku fundatora. Zapraszamy do lektury!

Każdy przedsiębiorca, który stworzył i rozwijał biznes stanie przed wyzwaniem przekazania biznesu następcom. Ten proces określa się sukcesją firmy. Decyzja o utworzeniu fundacji rodzinnej jest w takim wypadku bardzo racjonalna. Warto więc poszerzyć swój obszar analizy i swoją wiedzę.

Majątek fundacji rodzinnej, a majątek fundatora.

Majątek fundatora jest czymś innym niż majątek fundacji. Otóż na majątek fundacji składa się mienie fundatora, którym pokrywa on fundusz założycielski i tym samym tworzy osobny byt prawny i zabezpiecza majątek przed osobami spoza grona beneficjentów.

Należy bowiem pamiętać, że to fundator bądź fundatorzy, są założycielami fundacji. Stąd fundusz założycielski będzie pokryty mieniem, które wniosą. Fundator musi przekazać fundacji rodzinnej majątek wart co najmniej 100 000 zł (fundusz założycielski). Majątek, w który wyposaża się fundację rodzinną, będzie mogło stanowić mienie w rozumieniu kodeksu cywilnego. Będą mogły być to zatem na przykład środki pieniężne, nieruchomości, dzieła sztuki. Jeśli fundator posiada udziały i akcje spółek – również one mogą stanowić przedmiot jego wkładu. Nie ma także przeszkód w zakresie wnoszenia do fundacji rodzinnej przedsiębiorstw chociaż w tym wypadku przed dokonaniem takiej czynności konieczne jest przeprowadzenie wcześniejszej analizy.

W związku z tym należy odróżnić majątek fundatora od majątku fundacji rodzinnej. Majątkiem prywatnym będzie bowiem całe mienie, które fundator postanowi pozostawić poza fundacją rodzinną.

Odpowiedzialność fundacji za zobowiązania fundatora.

W aspekcie zobowiązań fundatora wskazać należy, że fundacja rodzinna odpowiada solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania – jednakże jedynie za takie zobowiązania, które powstały przed jej ustanowieniem.

Należy zatem zastanowić się, co oznacza odpowiedzialność solidarna fundacji rodzinnej, jak również kiedy możemy mówić o jej powstaniu, a zatem od jakiego momentu możliwe jest ponoszenie przez nią odpowiedzialności, za zobowiązania fundatora, a zatem również w jakim zakresie majątek wniesiony do fundacji jest chroniony.

Kiedy powstaje fundacja rodzinna?

Aby powołać fundację rodzinną należy przed notariuszem złożyć oświadczenie o jej powołaniu. Za chwilę ustanowienia fundacji rodzinnej należy zatem uznać złożenie przez fundatora oświadczenia o jej ustanowieniu w akcie założycielskim sporządzonym w formie aktu notarialnego lub ogłoszenie testamentu jeśli została ona powołana w takim dokumencie. Zatem z dniem sporządzenia aktu założycielskiego lub ogłoszenia testamentu powstaje fundacja rodzinna – a dokładnie fundacja rodzinna w organizacji.

Czy wystarczy jednak jedynie przed notariuszem złożyć oświadczenie o powołaniu fundacji rodzinnej? Absolutnie nie! Konieczne będzie również sporządzenie statutu i przekazanie majątku przez fundatora na poczet funduszu założycielskiego. Fundator może również dodatkowo przekazać fundacji majątek w późniejszym terminie na przykład poprzez dokonaną na rzecz fundacji rodzinnej darowiznę. Niezwykle ważne jest także, sporządzenie spisu majątku, który musi być cyklicznie aktualizowany. Sporządzenie takiego spisu stanowi również wymóg do utworzenia fundacji rodzinnej.

Na gruncie ustawy o fundacji rodzinnej, nabywa ona osobowość prawną poprzez wpisanie fundacji do rejestru, w terminie sześciu miesięcy od dnia złożenia oświadczenia o jej ustanowieniu lub ogłoszenia testamentu. Sąd rejestru fundacji rodzinnych to Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. W przypadku braku dochowania narzuconego ustawą terminu fundacja rodzinna w organizacji ulega rozwiązaniu.

Solidarna odpowiedzialność? Co to takiego?

Solidarna odpowiedzialność fundacji oznacza, że wierzyciel może żądać wedle swojego wyboru spełnienia świadczenia od fundatora, fundacji albo od tych dwóch podmiotów jednocześnie. W związku z tym, zobowiązania zaciągnięte przez fundatora przed powstaniem fundacji będą mogły być egzekwowane zarówno z majątku prywatnego fundatora, jak i majątku wniesionego przez niego do fundacji. W związku z tym, przekazanie majątku przez fundatora fundacji nie będzie w tym zakresie objęte ochroną.

Solidarność trwa do czasu pełnego wykonania zobowiązania, nie ma przy tym żadnego znaczenia kto to zobowiązania wykona. Warto jednak przy tym zaznaczyć, że w sytuacji której to fundator spełni świadczenie, będzie on mógł domagać się od zawiązanej przez niego fundacji zwrotu wydatkowanych na ten cel środków – jednak jedynie do wysokości wartości tego co rzeczywiście sam wniósł do fundacji.

Odpowiedzialność fundacji rodzinnej z tytułu obowiązku alimentacyjnego fundatora.

Nieco inaczej będzie przedstawiać się odpowiedzialność fundacji rodzinnej w odniesieniu do zobowiązań alimentacyjnych fundatora. W ich przypadku, fundacja będzie odpowiadać za nie solidarnie z fundatorem nawet jeśli powstały one już po jej ustanowieniu.

Celem wprowadzenia takiej regulacji do ustawy, jest ochrona osób względem których na fundatorze ciąży obowiązek alimentacyjny. Nie ma przy tym znaczenia kto jest osobą uprawnioną wobec fundatora, ani jaka jest podstawa jego roszczeń.

Odpowiedzialność fundacji za zobowiązania fundatora z tytułu obowiązku alimentacyjnego, ma z kolei charakter subsydiarny.

Na czym polega subsydiarność zobowiązania fundacji rodzinnej?

Tego rodzaju odpowiedzialność fundacji występuje w odniesieniu do zobowiązań fundatora z tytułu ciążących na nim zobowiązań alimentacyjnych. Czym jednak jest subsydiarność?

To nic innego jak obowiązek fundacji do spełnienia świadczenia alimentacyjnego zamiast fundatora, ale tylko w sytuacji gdy egzekucja z majątku osobistego fundatora okaże się bezskuteczna. W związku z tym, osoba która powinna otrzymywać alimenty od fundatora, może zwrócić się do fundacji o ich zapłatę dopiero w sytuacji kiedy dojdzie do stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Okoliczność ta może zostać stwierdzona na przykład postanowieniem komornika sądowego, który prowadził egzekucję alimentów z prywatnego majątku fundatora.

Czy odpowiedzialność fundacji rodzinnej za zobowiązania fundatora jest ograniczona?

Odpowiedzialność fundacji za zobowiązania fundatora powstałe przed jej ustanowieniem oraz za zobowiązania alimentacyjne niezależnie od momentu ich powstania trwa do czasu pełnego zaspokojenia wierzyciela.

Co istotne, zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.

Jednakże, odpowiedzialność fundacji za zobowiązania fundatora nie jest jednak niczym nieograniczona! Przeciwnie, ogranicza się ona jedynie do wartości mienia które wniósł do niej fundator. Pod uwagę w tym wypadku należy brać stan tego mienia z chwili jego wniesienia do fundacji przez fundatora, jednak ceny obowiązujące w chwili zaspokojenia domagającego się zapłaty wierzyciela.

W związku z tym za całkowicie bezpieczne należy uznać mienie fundacji, które zostało wniesione do niej przez inne osoby niż fundator.

Odpowiedzialność fundatora za zobowiązania fundacji rodzinnej.

Natomiast, co ważne na gruncie ustawy o fundacji rodzinnej, fundator nie odpowiada za zobowiązania fundacji.

Uznać zatem należy, że odpowiedzialność fundatora za prowadzoną przez fundację rodzinną działalność sprowadza się do mienia jakie przekazał on do fundacji. W związku z tym, w sytuacji kiedy fundacja rodzinna zaciągnie zobowiązania tylko ona będzie odpowiedzialna za ich spełnienie. Fundator może co najwyżej utracić to co do fundacji wniósł. Wierzyciele fundacji nie będą mogli jednak w żadnym wypadku zażądać od niego bezpośrednio spłacenia długu, który obciąża fundację rodzinną.

Czy zatem majątek fundatora jest bezpieczny w fundacji?

Jak najbardziej tak!

W sytuacji, w której fundator wniesienie do fundacji swój majątek prywatny, posiadając tzw. „czystą kartę” w zakresie różnorakich zobowiązań, a zatem nie będą na nim ciążyły żadne długi, wniesiony przez niego majątek będzie zupełnie bezpieczny. Przepisy nie dają bowiem możliwości, aby osoby, które posiadają wobec fundatora roszczenia pieniężne, zaciągnięte przez niego już po założeniu fundacji domagały się ich zaspokojenia z majątku fundacji.

Co również istotne, fundator przy powołaniu fundacji może samodzielnie określić zasady i cele działalności fundacji rodzinnej poprzez sporządzenie statutu we właściwy sposób. Statut fundacji rodzinnej powinien regulować najważniejsze aspekty dotyczące funkcjonowania fundacji rodzinnej. Może to obejmować m.in. zasady zarządzania majątkiem, podziału dochodów czy reguły dotyczące przekazywania środków fundacji na konkretne cele. Musi on również określać co najmniej jednego beneficjenta, uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów (zgromadzenie beneficjentów jest jednym z organów fundacji) oraz co najmniej jednego, który otrzyma majątek fundacji w przypadku jej likwidacji.

Należy również mieć na uwadze, że fundacja rodzinna jako osoba prawna, będzie mogła prowadzić działalność gospodarczą. Służyć to będzie powiększaniu majątku rodzinnego, a tym samym zapewniać jego ochronę. Przedmiot prowadzonej przez fundację rodzinną działalności gospodarczej nie może być jednak zupełnie dowolny. Dokładny zakres możliwej do podjęcia przez fundację działalności gospodarczej został określony, w regulującej jej powstanie i funkcjonowanie ustawie. Wskazać należy, że już projekt ustawy o fundacji rodzinnej zakładał, że fundacja rodzinna będzie pełnić rolę „inwestora pasywnego”.

Przepisy o fundacji rodzinnej pozwalają, aby działalnością fundacji było przykładowo zbywanie mienia, o ile mienie to nie zostanie nabyte przez fundację wyłącznie w celu dalszej odsprzedaży. W związku z tym będzie mogła ona prowadzić w ograniczonym zakresie działalność polegającą na obrocie majątkiem, np. może ona sprzedawać posiadane przez siebie akcje spółek.

Jej działalność będzie również mogła polegać na prowadzeniu gospodarstwa rolnego, udzielaniu pożyczek spółkom, w których posiada udziały, jak również obrocie zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji. Taka działalność pozwoli na efektywne zarządzanie majątkiem i jego pomnażanie.

Co również niezwykle istotne, fundator w sporządzonym przez siebie statucie określa beneficjentów fundacji. Beneficjentami fundacji mogą być osoby fizyczne, jak również organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Beneficjentem fundacji rodzinnej może również zostać sam fundator, przy czym są to najczęściej członkowie rodziny fundatora. W związku z tym, utworzenie fundacji pozwala fundatorowi na zapewnienie środków sobie i swojej rodzinie, poprzez dostęp do świadczenia z fundacji.

Podsumowanie.

Planowanie sukcesji i ochrona majątku rodzinnego, w tym w szczególności majątku fundatora może polegać na założeniu fundacji. Dzięki zapisom ustawy o fundacji rodzinnej wielopokoleniowe biznesy mają szansę na przekazanie majątku, zapewnienie nieprzerwanego działania firmy oraz zapewnienie środków do życia dla członków najbliższej rodziny, a przez to finansowe zabezpieczenie członków rodziny, przy równoczesnym obrocie majątkiem przekazanym fundacji.

Wskazać należy, że efektywne zarządzanie majątkiem fundacji rodzinnej zapewnia przede wszystkim ochronę majątku fundatora, który jakąś jego część przekazał na rzecz fundacji. Wpisanie fundacji do rejestru fundacji rodzinnych gwarantuje dla jej funkcjonowania bezpieczny obrót prawny i wiarygodność wobec kontrahentów.

Majątek przekazany przez fundatora fundacji może być przez nią również pomnażany. Fundacja będzie mogła prowadzić działalność gospodarczą w ograniczonym zakresie, o charakterze pasywnym. Działalnością fundacji rodzinnej będzie mogło być na przykład inwestowanie i zbywanie mienia, o ile mienie to nie zostanie nabyte przez fundację wyłącznie w celu dalszej odsprzedaży, wynajem wniesionych do niej nieruchomości. Będzie mogło ono również polegać na prowadzeniu gospodarstwa rolnego czy też udzielaniu pożyczek spółkom powiązanym. Prowadząc działalność w zakresie przewidzianym ustawą, fundacja może również chronić przekazany jej majątek poprzez jego pomnażanie.

Jednocześnie ustanowieniu fundacji służy oddzielenie spraw biznesowych od spraw rodzinnych, co zakładał już projekt ustawy o fundacji. Osoby będące beneficjentami fundacji rodzinnych mogą mieć szereg uprawnień i zabezpieczeń, co w kolei wpływa na utrzymanie majątku w rękach członków najbliższej rodziny i zapewnienie nieprzerwanego działania firmy, a beneficjentów chroni przed utratą dochodów przez fundatora, zapewniając im środki do życia.

Oferta Kancelarii.

Jeżeli w Twoich założeniach biznesowych jest oddzielenie spraw biznesowych od prywatnych, równie ważne jest dla Ciebie finansowe zabezpieczenie członków rodziny, utrzymanie majątku w jednych rękach co przyczyni się do realizacji nowych inwestycji, jak i wspieranie organizacji pozarządowych prowadzących działalność pożytku publicznego, a przy tym efektywne zarządzanie majątkiem nie jest Ci obce ale chciałbyś wycofać się z aktywnego prowadzenia biznesu bez utraty dochodów, a w związku z tym chodzi Ci po głowie założenie fundacji rodzinnej, zapraszamy do kontaktu.

Zapraszamy do kontaktu pod numerem

Prowadzisz rodzinny biznes, ale chciałbyś się wycofać z jego aktywnego prowadzenia?

Zależy Ci na zabezpieczeniu finansowych Twoich najbliższych, jednak równocześnie chciałbyś pomnażać dotychczas wypracowane środki w prowadzonej przez Ciebie działalności gospodarczej?

Słyszałeś, że weszła w życie ustawa ustawy z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej i w ostatnim czasie powstaje wiele fundacji rodzinnych, jednak wydaje Ci się, że fundacje rodzinne to jedynie organizacje pożytku publicznego, w związku z czym sądzisz, że nie masz potrzeby, aby założyć fundację rodzinną?

Tymczasem, jak wynikało już z uzasadnienia projektu ustawy o fundacji rodzinnej, celem jej wprowadzenia jest stworzenie instytucji prawnej umożliwiającej kumulowania majątku rodzinnego, pozwalającej na zatrzymanie kapitału w kraju na wiele pokoleń oraz zwiększenie potencjału krajowych inwestycji.

W niniejszej publikacji przybliżymy Ci, w jakim celu możesz utworzyć fundację rodzinną. Może okazać się ona doskonałym narzędziem pozwalającym Ci na dokonanie efektywnej sukcesji Twojego biznesu i zachowaniu integralności majątku rodzinnego. Zapraszamy do lektury!

Jeśli natomiast chcesz dowiedzieć się, jak wygląda założenie fundacji rodzinnych, czegoś więcej o działalności fundacji rodzinnych, jak również, dlaczego fundacje rodzinne dają nowe, rewolucyjne możliwości nieznane dotąd polskiemu porządkowi prawnemu, pozwalające w zupełnie nowy sposób dokonać sukcesji biznesu i na czym one polegają, zapoznaj się z poniższymi publikacjami na naszej stronie internetowej:

• Fundacja rodzinna – dlaczego jest rewolucyjną zmianą?
• Fundacja rodzinna. Nowe możliwości sukcesji biznesu, które warto rozważyć.

Po co tworzyć fundację rodzinną?

Ustawodawca w przygotowanej przez siebie ustawie o fundacji rodzinnej wskazał jako cel jej utworzenia:

1. gromadzenie mienia;
2. zarządzanie nim w interesie beneficjentów;
3. spełnianie świadczeń na rzecz beneficjentów fundacji rodzinnej.

Co również niezwykle istotne, stosownie do zapisów ustawy z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej, fundator został zobowiązany do wskazania w opracowanym przez niego statucie szczegółowego celu, dla którego zdecydował się on na utworzenie fundacji rodzinnej.

Jest to jego obowiązek, gdyż szczegółowo określony w statucie cel utworzenia fundacji rodzinnej jest jednym z jego koniecznych elementów, ze którego wskazania fundator nie może zrezygnować.

W związku z tym, kiedy zdecydujesz się na utworzenie fundacji rodzinnej, będziesz posiadał dużą swobodę w zakresie określenia szczegółowego celu, dla którego postanowiłeś utworzyć swoją fundację.

Oznacza to, że fundacja rodzinna ustanawiana przez Ciebie na podstawie zawartego przed notariuszem aktu założycielskiego lub w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego, będzie mogła posiadać dowolnie obrany przez Ciebie cel – o ile oczywiście nie będzie to cel sprzeczny z przepisami ustawy o fundacji rodzinnej.

W związku z tym, jako fundator fundacji rodzinnej, określając cel istnienia Twojej fundacji, będziesz mógł przykładowo wskazać ochronę wnoszonego przez Ciebie majątku do fundacji rodzinnej, czy też finansowanie określonych wydatków poszczególnych beneficjentów utworzonej przez Ciebie fundacji rodzinnej. Takimi wydatkami może być na przykład ich edukacja czy zapewnienie im opieki zdrowotnej. Do realizacji celu określonego przez fundatora zobowiązany będzie zarząd fundacji.

Natomiast, w sytuacji, w której chciałbyś jako fundator, poprzez założoną przez siebie fundację wspierać także organizacje pozarządowe, jako cel możesz na przykład wskazać także różnorakie cele charytatywne.

Takimi celami charytatywnymi, mogą przykładowo być: działalność na rzecz osób niepełnosprawnych czy szkolnictwa wyższego. Wszystko zależy od Twoich zainteresowań, upodobań i kwestii, które są dla Ciebie ważne i które chciałbyś wspierać.

Warto wskazać, że tworząc fundację na podstawie ustawy o fundacji rodzinnej, możesz określić w statucie więcej niż jeden cel szczegółowy. Ważne jest jednak aby cele te wzajemnie się nie wykluczały.

Brak określenia szczegółowego celu stanowi brak formalny i może on stanowić nawet przyczynę odmowy wpisu fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych. Sądem rejestru fundacji rodzinnych jest Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Zadbaj zatem o to, żeby nie zabrakło celu szczegółowego w stworzonym przez Ciebie statucie fundacji rodzinnej.

Co również istotne, podmiotem odpowiedzialnym za realizację celów i odpowiednie gospodarowanie składnikami majątku fundacji rodzinnej jest jeden z jej organów – zarząd.

Warto również wskazać, że obowiązki fundatora, przy utworzeniu fundacji rodzinnej, a w szczególności tworzenia statutu fundacji nie kończą się jedynie na konieczności określenia przez niego szczegółowego celu jej istnienia.

Fundator, powinien także na przykład wskazać nazwę fundacji, jej siedzibę, beneficjentów lub zasad ich określenia, a także jakie uprawnienia i obowiązki posiadają organy fundacji rodzinnej, jakie są zasady ich powoływania i odwoływania – a zatem m.in. również, w jaki sposób ma zostać powołany zarząd fundacji.

Zastanów się zatem nad wszystkimi wymaganymi ustawą kwestiami, tak aby ustalenie statutu nie przyniosło Ci żadnych problemów.

Aby nie zapomnieć o żadnym z koniecznych elementów przy utworzeniu fundacji rodzinnej, warto, abyś skonsultował się z radcą prawnym lub adwokatem w tym zakresie.

Fundacja rodzinna jako samodzielna osoba prawna.

Już projekt ustawy o fundacji rodzinnej zakładał, że powinna ona mieć osobowość prawną. Jest to niezwykle istotne z punktu widzenia funkcjonowania fundacji rodzinnych.

Dzięki wyposażeniu fundacji rodzinnej w osobowość prawną posiada ona pełną zdolność do czynności prawnych, jak również zdolność sądową i procesową. W związku z tym stanowi ona odrębny podmiot, niezależny od jej fundatora oraz jej beneficjentów.

Dzięki temu ma ona możliwość samodzielnego nabywania praw na własny rachunek, do własnego majątku. Może także zaciągać różnorakie zobowiązania, w zależności od nałożonych na nią celów.

W związku z wyposażeniem w osobowość prawną fundacja rodzinna ponosi także samodzielnie odpowiedzialność za zobowiązania powstałe po utworzeniu fundacji rodzinnej, które zaciągnęła we własnym imieniu.

Co niezwykle ciekawe, i na co warto w tym miejscu zwrócić uwagę, fundacja rodzinna nie jest co do zasady odpowiedzialna za zobowiązania zaciągnięte przez jej fundatora. Jej odpowiedzialność ogranicza się właściwie do zobowiązań zaciągniętych przez fundatora przed utworzeniem fundacji rodzinnej (posiada ona jedynie większy zakres w odniesieniu do zobowiązań alimentacyjnych). W takim zakresie jest to odpowiedzialność solidarna, ograniczona jednak do wartości mienia wniesionego przez fundatora do fundacji według stanu z chwili nabycia tego mienia, a według cen z chwili zaspokojenia wierzyciela.

Co istotne, nabycie osobowości prawnej, przez fundację rodziną następuje w momencie jej wpisu do rejestru fundacji rodzinnych. Tymczasem, na podstawie aktu założycielskiego lub z chwilą ogłoszenia testamentu (w zależności od sposobu utworzenia fundacji rodzinnej) powstaje jedynie fundacja rodzinna w organizacji.

Gromadzenie mienia jako jeden z celów fundacji rodzinnej.

Podstawowym celem istnienia fundacji rodzinnej jest gromadzenie przez nią mienia. Wobec tego, jeśli jednym z celów fundacji rodzinnej nie będzie gromadzenie mienia, oznaczało to będzie nic innego tylko to, że została ona ustanowiona niezgodnie z obowiązującym porządkiem prawnym.

Istotne jest zatem, abyśmy odpowiedzieli na pytanie, czym jest mienie w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej, z jakich środków może ono pochodzić, jak również jaki sposób może być ono nabywane przez fundację i czy trzeba jakoś je ewidencjonować.

Na wszystkie te pytania odpowiemy w dalszej części tej publikacji.

Mienie, co to takiego?

Ustawa o fundacji rodzinnej nie określa, co kryje się pod pojęciem mienia. Wskazania takiego nie zawierał także projekt ustawy o fundacji rodzinnej.

W związku z tym, aby zrozumieć, czym jest mienie, musimy odnieść się do przepisów kodeksu cywilnego, zgodnie z którymi mienie to własność oraz inne prawa majątkowe.

Co istotne, oprócz tego, że ustawa o fundacji rodzinnej nie wskazuje, czym jest mienie, nie wprowadza ona w tym zakresie również żadnych ograniczeń.

W związku z tym, mieniem w rozumieniu ustawy o polskiej fundacji rodzinnej będą zatem na przykład: nieruchomości (w tym nieruchomości rolne), papiery wartościowe, środki pieniężne, udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, ogół praw i obowiązków w spółkach osobowych, przedsiębiorstwo, jak również dzieła sztuki.

Przy tworzeniu fundacji rodzinnej, konieczne jest natomiast wniesienie przez fundatora mienia w celu pokrycia przez niego funduszu założycielskiego. Możliwość założenia fundacji rodzinnej zależna jest od wniesienia przez fundatora mienia o wartości, która zostanie przez niego określona w statucie, nie mniejszej jednak niż 100 000 zł.

Dodatkowo fundacja rodzinna może również nabywać mienie na skutek dokonanych na jej rzecz darowizn lub nabyć je także w drodze spadku. Wszystkie wskazane środki tworzyć będą majątek fundacji.

W kolejnej części artykułu omówimy, czym jest fundusz założycielski, co może zostać wniesione na jego pokrycie, czy istnieją w tym względzie jakieś ograniczenia, jak również kto może wnieść darowiznę lub spadek celem zasilenia majątku fundacji rodzinnej i czym się one charakteryzują.

Fundusz założycielski fundacji rodzinnej.

Fundusz założycielski fundacji rodzinnej ma za zadanie zasilić jej kapitał początkowy, w oparciu o który fundacja rodzinna będzie mogła realizować nałożone na nią cele przez ustawę oraz przez fundatora w sporządzonym przez niego statucie.

Wniesienie przez fundatora mienia, w minimalnej wysokości 100 000 zł, na pokrycie funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej jest jednym z warunków jej utworzenia.

Nie ma oczywiście żadnych przeszkód, aby fundator zdecydował się zasilić majątek fundacji w większej wysokości. Statut fundacji rodzinnej powinien jednak jednoznacznie określać, jaka jest wartość funduszu założycielskiego.

Przekazanie przez fundatora majątku fundacji rodzinnej na pokrycie jej funduszu założycielskiego ma chronić go przed podziałem, jak również umożliwić jego pomnażanie, a co za tym idzie czerpanie z niego korzyści, w tym korzyści przez członków rodziny fundatora, jak również niego samego.

Co zatem może zostać wniesione przez fundatora na pokrycie funduszu założycielskiego? Istnieje ogromna dowolność w tym zakresie. Jak była już o tym mowa, mienie na gruncie ustawy o fundacji rodzinnej, jest rozumiane bardzo szeroko.

W związku z tym, postanawiając utworzyć fundację, możesz wnieść na pokrycie funduszu założycielskiego między innymi środki pieniężne, własność nieruchomości, dzieł sztuki czy samochodów. Wszystko zależy od Twojej indywidualnej sytuacji.

Jedyne ograniczenie w tym zakresie dotyczy właściwie wniesienia na pokrycie funduszu założycielskiego niezbywalnych praw majątkowych. W związku z tym nie będziesz mógł przenieść na utworzoną przez Ciebie fundację na przykład przysługującej Ci służebności osobistej czy prawa dożywocia.

Pamiętaj również, że w polskim porządku prawnym istnieją również innej mechanizmy ograniczające zbywalność rzeczy oraz praw majątkowych. Oznacza to, że w pewnych wypadkach, aby przenieść je na fundację, będziesz musiał spełnić dodatkowe kryteria.

Przykładowo, możesz posiadać udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, jednak umowa tej spółki stanowi, że do ewentualnego przeniesienia ich własności na inną osobę konieczne będzie uzyskanie zgody tej spółki. W związku z tym, przed ich przeniesieniem powinieneś uzyskać zgodę tej spółki, w przeciwnym zaś razie czynność polegająca na przeniesieniu ich własności na fundację obarczona zostanie bezskutecznością.

Wskazane ograniczenia będą pozostawały również aktualne na późniejszym etapie funkcjonowania fundacji – w związku z czym pewne rzeczy lub prawa nie będą mogły także zostać później przeniesione na fundację rodzinną w drodze darowizny, lub spadkobrania.

Co istotne, wniesienie mienia przez fundatora w celu pokrycia funduszu założycielskiego jest jednym z jego głównych obowiązków przy tworzeniu fundacji rodzinnej.

W związku z tym nie ma możliwości, aby to inna osoba wniosła za Ciebie środki finansowe lub inne aktywa (np. dzieła sztuki czy nieruchomości) na pokrycie funduszu założycielskiego, tworzonej przez Ciebie fundacji rodzinnej.

Wobec tego, jeśli samodzielnie nie posiadasz majątku na pokrycie funduszu założycielskiego, a posiadają go Twoje dzieci lub małżonek/małżonka (w ramach majątku osobistego), to Ty nie będziesz mógł utworzyć fundacji rodzinnej, korzystając z posiadanych przez nich aktywów. Aby zostać fundatorem, musiałbyś najpierw pozyskać wystarczające środki na pokrycie funduszu założycielskiego.

Co również niezwykle istotne, ważne jest, żeby przy wnoszeniu mienia do fundacji rodzinnej, fundator wyposażył ją w tego rodzaju aktywa, które zapewnią jej płynność w regulowaniu bieżących zobowiązań i realizowaniu świadczeń na rzecz beneficjentów.

W związku z tym niektóre z wnoszonych przez fundatora przedmiotów majątkowych do fundacji rodzinnej, chociaż pozwolą na pokrycie wysokości funduszu założycielskiego, mogą okazać się mało przydatne dla jej codziennego funkcjonowania.

Możemy wyobrazić sobie sytuację, w której na Twój majątek, który chcesz wnieść do fundacji rodzinnej, składają się, warte 500 000 zł udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Oprócz tego posiadasz jedynie 20 000 zł w gotówce. Łączny posiadany przez Ciebie majątek spokojnie zatem wystarczy na pokrycie minimalnego funduszu założycielskiego polskiej fundacji rodzinnej.

Równocześnie, tworząc fundację, postanawiasz, że każde z dwójki Twoich dzieci będzie otrzymywało początkiem każdego roku w ramach świadczenia z fundacji kwotę 15 000 zł, którą będą mieli przeznaczyć na edukację.

Oznacza to, że już w pierwszym roku fundacja rodzinna nie będzie posiadała wystarczających środków na spełnienie świadczenia na rzecz swoich beneficjentów. W związku z tym, w przypadku wniesienia mienia tego rodzaju, konieczna okazać się może sprzedaż części lub całości udziałów wniesionych przez Ciebie do fundacji lub pozyskanie środków na bieżące zobowiązania z innych źródeł.

Warto również podkreślić, że mienie wniesione przez fundatora na pokrycie funduszu założycielskiego nie będzie mogło zostać mu zwrócone w żadnym zakresie tj. ani w całości ani w części.

Darowizny i spadki.

Oprócz wniesienia mienia przy zakładaniu fundacji rodzinnej na jej fundusz założycielski, również w toku jej funkcjonowania możliwe jest przeniesienie na jej rzecz własności określonych przedmiotów lub praw majątkowych.

Takie przeniesienie może nastąpić na podstawie umowy darowizny zawartej pomiędzy fundacją rodzinną a darczyńcą, jak również w związku z przekazaniem fundacji rodzinnej aktywów w testamencie.

Również w tym wypadku nie ma żadnych ograniczeń co do tego, co może zostać przekazane fundacji rodzinnej przez darczyńcę lub spadkobiercę. Fundacja rodzinna może zatem zarówno otrzymać środki pieniężne, jak również nieruchomości, pojazdy czy dzieła sztuki.

Co istotne, mienie które zostało przekazane fundacji rodzinnej przez fundatora, jego małżonka, zstępnych (a zatem dzieci, wnuki itd.), wstępnych (rodziców, dziadków itd.), jak również jego rodzeństwo – na gruncie ustawy o fundacji rodzinnej traktowane jest tak, jakby zostało ono wniesione przez fundatora.

Natomiast mienie wniesione na tej podstawie przez wszystkie osoby traktuje się jakby zostało wniesione przez samą fundację.

W przypadku gdy do fundacji rodzinnej mienie wnosi wspólny zstępny, wstępny albo rodzeństwo więcej niż jednego fundatora, mienie uważa się za wniesione przez wszystkich tych fundatorów w równych częściach.

Zaznaczyć jednak należy, że równa proporcja dotyczy tych fundatorów, dla których osoba, która postanowiła wnieść mienie do fundacji jest wspólnym zstępnym lub wstępnym. W sytuacji, w której wśród fundatorów znajdzie się osoba trzecia, nie będzie ona uwzględniana przy równym podziale proporcji.

Możemy wyobrazić sobie sytuację, w której wraz ze swoim rodzeństwem tj. siostrą i bratem postanawiasz utworzyć fundację rodzinną, przy czym Twoja siostra ma innego ojca, macie jedynie wszyscy troje wspólną matkę.

Wasz ojciec (tj. ojciec Twój i Twojego brata) postanawia zasilić posiadanym przez siebie majątkiem utworzoną przez Was fundację rodzinną. W związku z tym na podstawie umowy darowizny przenosi na fundację kwotę 50 000 zł.

Na gruncie ustawy o fundacji rodzinnej, należy uznać, że wniesione przez Twojego ojca środki do fundacji rodzinnej utworzonej przez Ciebie z rodzeństwem, zostały wniesione przez Ciebie i przez Twojego brata w kwocie po 25 000 zł. Wasza siostra nie będzie w ogóle brana pod uwagę w ich rozliczeniu.

Omawiając kwestię darowizn oraz spadków, które mogą zasilić środki fundacji rodzinnej, warto także zaznaczyć, że fundacja rodzinna jako osoba prawna nie jest w ogóle objęta podatkiem od spadków i darowizn.

Jeśli natomiast, jesteś zainteresowany jak generalnie wygląda opodatkowanie fundacji rodzinnej, w tym kiedy zobowiązana jest do zapłaty podatku dochodowego, zapoznaj się z poniższym artykułem: Opodatkowanie fundacji rodzinnej.

Spis mienia.

Kolejnym z wymagań przy utworzeniu fundacji rodzinnej jest sporządzenie spisu mienia.

Spis taki zobowiązany jest utworzyć fundator i zawrzeć w nim całe mienie, jakie wnosi na pokrycie utworzonego funduszu założycielskiego.

Spis taki powinien zawierać wskazanie całego mienia jakie zostało wniesione do fundacji rodzinnej przez fundatora, jak również przez inne osoby.

Gdy mienie wnoszone jest już w toku funkcjonowania fundacji rodzinnej to na zarządzie fundacji ciąży obowiązek aktualizowania utworzonego przez fundatora spisu mienia.

Zarządzanie mieniem przez fundację rodzinną.

Jak już wiemy, fundacja rodzinna może otrzymać mienie na kilka sposobów – na poczet funduszu założycielskiego przy jej tworzeniu oraz już w toku jej funkcjonowania poprzez dokonaną na jej rzecz darowiznę, jak również poprzez otrzymany przez nią spadek.

Kiedy fundacja już posiada przeniesione na jej rzecz mienie, może, a nawet powinna nim zarządzać.

Co istotne, wszystkie czynności związane z zarządzaniem mieniem przez fundację muszą być podejmowane przez nią w interesie jej beneficjentów. Nie ma w tym zakresie przeszkód, aby doprecyzować w statucie fundacji, na czym dokładnie polegać ma wskazany interes.

Trzeba jednak wskazać, że wszystkie czynności związane z zarządzaniem mieniem powinny zmierzać do jego ochrony, pomnażania, tak aby fundacja miała możliwość wypełniania kolejnego z celów, dla którego może ona zostać powołana – a mianowicie aby miała ona sposobność spełniania świadczeń na rzecz swoich beneficjentów.

W jaki jednak sposób fundacja rodzinna może zarządzać posiadanym przez nią mieniem i kto jest odpowiedzialny za wskazane zarządzanie?

Na czym polega zarządzanie mieniem?

Fundacja rodzinna zarządza mieniem przede wszystkim przez inwestycje podejmowane z jej udziałem. Wskazane inwestycje mogą być podejmowane w związku z podejmowaną przez fundację działalnością gospodarczą.

Zgodnie z ustawą, fundacja rodzinna może bowiem prowadzić działalność gospodarczą w ograniczonym zakresie.

Wykonywanie przez fundację działalności gospodarczej będzie mogło polegać na:

• zbywaniu posiadanego przez nią mienia, które posiada, o ile jednak nie zostało ono przez nią nabyte jedynie w celu jego dalszego zbycia;
• oddawaniu mienia w najem, dzierżawę lub udostępnianiu go do korzystania na innej podstawie
• przystępowaniu do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestniczeniu w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
• nabywaniu i zbywaniu papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
• udzielaniu pożyczek podmiotom z nią powiązanym;
• obrocie zagranicznymi środkami płatniczymi, które do niej należą w celu dokonywania płatności związanych z jej działalnością;
• produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;
• gospodarce leśnej.

Polska fundacja rodzinna uprawniona jest zatem do prowadzenia działalności gospodarczej w ograniczonym zakresie, w związku z tym pełni ona niejako rolę inwestora pasywnego.

Dzięki temu ma ona możliwość pomnażania posiadanego majątku. Zminimalizowana została natomiast możliwość jego utraty, poprzez wyłączenie przez ustawodawcę możliwości podejmowania ryzykownej działalności gospodarczej.

Kto zarządza mieniem fundacji rodzinnej?

Kiedy już wiemy, czym jest mienie fundacji rodzinnej, w jaki sposób nim zarządza, musimy jeszcze zastanowić się, kto w jej imieniu podejmuje czynności związane z zarządzaniem nim.

Otóż, zgodnie z obowiązującymi przepisami, to zarząd fundacji rodzinnej jest podmiotem uprawnionym do zarządzania mieniem posiadanym przez fundację.

Trzeba jednak zaznaczyć, że w okresie kiedy fundacja rodzinna pozostaje fundacją rodzinną w organizacji (przed jej rejestracją), uprawnionym podmiotem do zarządzania jej mieniem jest fundator.

Kiedy natomiast fundacja rodzinna pozostaje fundacją rodzinną w organizacji? Następuje to od:

• dnia sporządzenia aktu założycielskiego do momentu jej wpisu do rejestru fundacji rodzinnych;
• ogłoszenia testamentu – jeśli fundacja rodzinna została powołana w testamencie – do momentu jej wpisu do rejestru fundacji rodzinnych.

Zatem to zarząd i fundator (ale tylko w określonym okresie czasu) są uprawnieni do zarządzania mieniem przeniesionym na rzecz fundacji rodzinnej, a zatem również do podejmowania w jej imieniu działalności gospodarczej – powinni czynić to jedynie w ograniczonym zakresie, na który pozwala ustawa.

Beneficjent, kto to taki?

Beneficjentem jest osoba, która może otrzymać od fundacji rodzinnej określone świadczenie lub mienie w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. Są to zatem wszystkie te podmioty, które odnoszą zgodnie z wolą fundatora, korzyści z mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przez samego fundatora lub inne osoby.

Przede wszystkim jednak możemy dokonać rozróżnienia beneficjentów fundacji rodzinnej na dwie zasadnicze grupy. Są nimi:

• osoby fizyczne (w tym także sam fundator);
• organizacje pozarządowe – w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie – które prowadzą działalność pożytku publicznego.

Co istotne, fundator posiada pełną dowolność w zakresie kształtowania kręgu beneficjentów, jednak muszą oni mieścić się w dwóch grupach, o których mowa powyżej. Nie ma zatem możliwości wskazania osób prawnych jako beneficjentów.

Nie będziesz w związku z tym mógł ustanowić beneficjentem utworzonej przez Ciebie fundacji rodzinnej na przykład spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której posiadasz udziały lub spółki osobowej, w której posiadasz ogół praw i obowiązków.

Beneficjentem fundacji rodzinnej jest zatem każdy podmiot – o ile jest on osobą fizyczną lub organizacją pozarządową prowadzącą działalność pożytku publicznego – umieszczony na liście beneficjentów, której zasady prowadzenia określa w sporządzonym przez siebie przy tworzeniu fundacji statucie fundacji jej fundator.

Lista beneficjentów, aktualizowana jest natomiast przez zarząd fundacji rodzinnej.

Rodzaje beneficjentów fundacji rodzinnej.

Na gruncie ustawy z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej możemy rozróżnić kilka rodzajów beneficjentów, w zależności od przysługujących im uprawnień.

I tak oto, możemy rozróżnić:

• beneficjentów uprawnionych do otrzymywania świadczeń od fundacji rodzinnej w toku jej funkcjonowania;
• beneficjentów mających otrzymać mienie fundacji rodzinnej w przypadku jej rozwiązania;
• beneficjentów tworzących zgromadzenie beneficjentów – a zatem będących członkami jednego z organów fundacji rodzinnej.

Co niezwykle istotne, statut fundacji rodzinnej musi wskazywać co najmniej jednego beneficjenta, który będzie uprawniony do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów i co najmniej jednego uprawnionego do otrzymania mienia w sytuacji, w której dojdzie do likwidacji fundacji rodzinnej.

Beneficjenci, którym fundator przyznał prawo uczestnictwa w zgromadzeniu, tworzą zgromadzenie beneficjentów. W związku z tym, nie każdy beneficjent fundacji rodzinnej będzie uprawniony do brania w nim udziału. Wskazać przy tym należy, że umożliwienie beneficjentom udziału w zgromadzeniu pozwoli aby mieli oni wpływ na działalność fundacji rodzinnej.

Co istotne, fundator nie ma obowiązku wskazywania beneficjentów z imienia i nazwiska, wystarczające jeśli wyraźnie określi cechy, które pozwolą na identyfikację takich osób.

Na przykład, przy ustanowieniu fundacji rodzinnej, tworząc jej statut, mógłbyś wskazać, że beneficjentami uprawnionymi do uczestniczenia w zgromadzeniu beneficjentów będzie Twój najstarszy syn i Twoja żona, a tym, który będzie uprawniony do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej będziesz Ty sam. W związku z tym Twój najstarszy syn i Twoja żona tworzyć będą zgromadzenie beneficjentów.

Wszystkich beneficjentów fundacji, umieszcza się na liście beneficjentów. Lista beneficjentów, jest zatem podstawowym dokumentem określającym, kto będzie mógł otrzymać od fundacji świadczenia w toku jej funkcjonowania oraz po likwidacji fundacji rodzinnej, jak również komu przysługiwało będzie uprawnienie do brania udziału w zgromadzeniu beneficjentów (a zatem którzy z nich tworzyć będą zgromadzenie beneficjentów). Na jej podstawie będzie można zatem ustalić, którzy beneficjenci tworzą zgromadzenie beneficjentów.

Co istotne mogą być to zupełnie różne osoby. Oznacza to, że fundator może postanowić, tworząc fundację, że w toku funkcjonowania fundacji rodzinnej zarówno on, jak i jego małżonek oraz dzieci będą otrzymywać od utworzonej przez niego fundacji rodzinnej świadczenia, jednak w sytuacji kiedy doszłoby do jej rozwiązania – całe posiadane przez fundację mienie trafiłoby do fundatora.

Czy małoletni także może być beneficjentem fundacji rodzinnej?

Jak najbardziej tak.

Ustawa o fundacji rodzinnej nie wprowadza żadnych ograniczeń w zakresie wieku osób, które mogą zostać beneficjentami. Istotne jest jedynie aby beneficjenci byli osobami fizycznymi lub organizacjami pożytku publicznego.

Nie ma znaczenia czy osoby fizyczne osiągnęły już pełnoletność lub też, czy zostały ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo.

Tym samym nie ma żadnego znaczenia czy beneficjent posiada pełną zdolność do czynności prawnych, ograniczoną zdolność do czynności prawnych, czy w ogóle jej nie posiada.

Oczywiście wolą fundatora mogą zostać wprowadzone dodatkowe kryteria odnoszące się do poszczególnych beneficjentów. Może on przykładowo postanowić, że beneficjentem będzie dana osoba po osiągnięciu określonego wieku lub skończeniu studiów wyższych.

Fundator i beneficjent, czy może być to ta sama osoba?

Jak najbardziej tak. Tworząc fundację rodzinną, możesz określić siebie samego jako beneficjenta w przygotowanym przez siebie statucie.

Co więcej, nie ma żadnych przeszkód, abyś był jedynym beneficjentem fundacji rodzinnej. W takiej jednak sytuacji statut utworzonej przez Ciebie fundacji rodzinnej powinien przewidywać kto w przypadku Twojej śmierci – śmierci fundatora – stanie się beneficjentem fundacji.

W sytuacji, w której jako fundator, wskazałbyś siebie jako jedynego beneficjenta fundacji rodzinnej i nie określił kto ma wstąpić w Twoje miejsce na wypadek Twojej śmierci w miejsce beneficjenta – należałoby rozważyć czy nie doszło do zaistnienia podstaw do rozwiązania utworzonej przez Ciebie fundacji rodzinnej.

Fundator może także stać się beneficjentem fundacji zgodnie z wolą innego fundatora – jeśli doszło do utworzenia fundacji rodzinnej przez kilka osób, a nie tylko jednego fundatora, a zatem jest kilku fundatorów.

Możliwość, a właściwie konieczność określenia przez fundatora beneficjentów fundacji rodzinnej zgodnie z jego wolą, jest innowacyjnym rozwiązaniem pozwalającym na pozyskiwanie przez wskazane przez fundatora osoby np. członków rodziny, benefitów z fundacji rodzinnej.

Beneficjenci – łącznie z fundatorem – mogą zatem korzystać z majątku fundacji rodzinnej, wniesionego do niej przez fundatora oraz przez inne osoby, jeszcze za życia fundatora.

Tym samym, fundacja rodzinna daje dużo dalej idące możliwości niż przekazanie majątku spadkobiercom w testamencie przez fundatora.

Spełnianie świadczeń na rzecz beneficjentów.

Trzecim wskazanym w ustawie o fundacji rodzinnej celem jej utworzenia jest spełnianie świadczeń przez fundację na rzecz jej beneficjentów.

Fundacja rodzinna będzie mogła bowiem, przy gromadzeniu mienia oraz zarządzaniu nim, realizować świadczenia dla beneficjentów, bez zagrożeń dla integralności majątku rodzinnego i płynności finansowej spółek, w których udziały posiada fundacja rodzinna.

Dowiedzieliśmy się już kto może być beneficjentem fundacji, a także, w jaki sposób ustalić tę kwestię, jednak czym jest świadczenie fundacji rodzinnej i jakie są rodzaje takich świadczeń oraz od kiedy beneficjent może je otrzymywać?

Na te pytania odpowiemy w dalszej części publikacji.

Świadczenie fundacji rodzinnej zgodnie z ustawą.

Ustawa o fundacji rodzinnej wprowadza definicję pojęcia świadczenia, zgodnie, z którym świadczeniem są składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów.

Należy na podstawie wskazanej definicji, zaproponowanej przez ustawodawcę, zwrócić uwagę na trzy kwestie – czym może być przedmiot świadczenia fundacji rodzinnej, w jaki sposób może być ono spełnione oraz od kiedy może być ono spełniane na rzecz beneficjentów fundacji rodzinnej.

Przedmiot świadczenia fundacji rodzinnej.

Jak wskazuje na to definicja świadczenia jest ono bardzo szerokim pojęciem. Obok pieniędzy mogą być to także wszelkie inne aktywa – a zatem również rzeczy (nieruchomości i rzeczy ruchome) i prawa.

W szczególności będą to np. środki pieniężne na pokrycie kosztów utrzymania lub edukacji beneficjenta, ale także własność nieruchomości lub rzeczy ruchomych (np. samochodów), bądź oddanie do korzystania np. lokalu mieszkalnego, bądź lokalu na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej.

Sposób spełnienia świadczenia fundacji rodzinnej.

Fundacja rodzinna (w tym fundacja rodzinna w organizacji) może spełniać świadczenia na rzecz określonych w statucie beneficjentów poprzez:

1. przeniesienia na ich rzecz własności składników majątkowych, a zatem na przykład własności pieniędzy, rzeczy lub praw;
2. oddanie im do używania składników majątkowych.

W związku z tym fundacja rodzinna może przykładowo przenieść na własność beneficjenta środki pieniężne.

Nie ma jednak żadnych przeszkód, aby fundacja rodzinna przeniosła na beneficjenta także własność nieruchomości, która została jej przekazana przez fundatora lub inne osoby lub którą nabyła w toku prowadzonej działalności gospodarczej (inwestycyjnej).

Równocześnie fundacja rodzinna będzie mogła także spełniać na rzecz jej beneficjentów świadczenia polegające na udostępnianiu im do korzystania, stanowiącej jej własność lokali mieszkalnych, zarówno na krótszy jak i dłużysz okres czasu.

Przykładowo, będziesz mógł wskazać jako fundator w statucie fundacji, że każde z Twoich dzieci będzie uprawnione do korzystania przez jeden miesiąc w roku z wniesionego przez Ciebie do fundacji domu wakacyjnego w Hiszpanii czy Włoszech.

Od kiedy fundacja rodzinna może spełniać świadczenia na rzecz swoich beneficjentów?

Fundacja rodzinna może spełniać świadczenia na rzecz jej beneficjentów od momentu powstania fundacji rodzinnej w organizacji.

Wobec tego, fundacja rodzinna może przekazywać środki pieniężne, rzeczy czy też prawa na rzecz jej beneficjentów już w momencie podpisania przez fundatora aktu założycielskiego fundacji rodzinnej lub w momencie ogłoszenia testamentu – w zależności od tego, w jaki sposób dochodzi do powołania jej do życia.

Aby zatem fundacja rodzinna mogła spełniać świadczenia nie jest konieczne aby została ona wpisana do rejestru fundacji rodzinnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.

W związku z tym świadczenia fundacja rodzinna może spełniać świadczenia na rzecz jej beneficjentów właściwie od razu – o tyle jednak posiada już mienie, którym może dysponować.

Rodzaje świadczeń fundacji rodzinnej.

Ustawa o fundacji rodzinnej wskazuje przykładowe rodzaje świadczeń, jakie mogą być przez nią spełniane na rzecz jej beneficjentów.

I tak oto, w odniesieniu do beneficjentów będących osobami fizycznymi fundacja rodzinna może w szczególności pokrywać koszty ich utrzymania lub kształcenia.

Natomiast w odniesieniu do organizacji pozarządowych, prowadzących działalność pożytku publicznego, fundacja rodzinna może przede wszystkim wspierać działalność takiej organizacji.

Co niezwykle istotne, są to jedynie przykłady rodzajów świadczeń możliwych do spełniania przez fundację. Zakładając fundację rodzinną, jako jej fundator będziesz miał możliwość ustalenia innych rodzajów świadczeń, które fundacja rodzinna będzie zobowiązana spełniać na rzecz wskazanych przez Ciebie beneficjentów.

Statut fundacji powinien bowiem jasno wskazywać przedmiot świadczenia, sposób realizacji świadczenia oraz określać beneficjenta fundacji, któremu dane świadczenie przypadnie.

W związku z tym nie ma żadnych przeszkód, abyś jako fundator wskazał na przykład, że świadczeniem fundacji rodzinnej na rzecz Twojej najmłodszej córki polegało będzie na zapewnianiu jej lokalu mieszkalnego, a na Twoją rzecz na pokrywanie Twoich kosztów leczenia i kosztów podróży.

Zrzeczenie się uprawnień przez beneficjenta fundacji rodzinnej.

Jak już wiemy zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej, tworzona jest ona w celu gromadzenia mienia, zarządzanie nim w interesie beneficjentów i spełniania świadczeń na ich rzecz.

Obok otrzymywania świadczeń od fundacji rodzinnej zgodnie z wolą fundatora, wyrażoną w statucie, uprawnieniem beneficjentów może być również otrzymanie mienia w sytuacji, w której dojdzie do rozwiązania fundacji rodzinnej.

Beneficjenci posiadają także uprawnienie do uzyskania informacji o działalności fundacji rodzinnej. Realizując wskazane uprawnienie mogą oni żądać wyjaśnień od zarządu fundacji rodzinnej, jak również wglądu do dokumentów fundacji (na przykład w sprawozdanie finansowe oraz do ksiąg rachunkowych).

Co więcej, przysługuje im także możliwość przeglądania akt rejestrowych, prowadzonych przez sąd rejestru fundacji rodzinnych – a w związku z tym otrzymywania z tych akt na przykład odpisów, wyciągów oraz innych informacji.

Czy jednak beneficjent fundacji rodzinnej może zrzec się przysługujących mu uprawnień? Jak najbardziej tak.

Co ciekawe, zrzeczenie takie może dotyczyć wszystkich uprawnień jakie zostały przekazane beneficjentowi lub tylko niektórych z nich. Zależy to jedynie od wyboru beneficjenta fundacji rodzinnej.

Sytuacja, w której beneficjent fundacji rodzinnej postanowi zrzec się wszystkich przysługujących mu uprawnień, wiązała się będzie ze zrzeczeniem się w ogóle bycia beneficjentem fundacji.

Jak zatem powinno wyglądać oświadczenie o zrzeczeniu się uprawnień przez beneficjenta fundacji rodzinnej? Zasady i tryb zrzeczenia się przysługujących beneficjentowi uprawnień powinny zostać określone w przygotowanym przez fundatora statucie fundacji rodzinnej.

Wydaje się jednak, że oświadczenie powinno przede wszystkim jasno określać czy dotyczy ono wszystkich uprawnień, jakie beneficjent fundacji rodzinnej posiada czy tylko niektórych z nich – a jeśli tak to jakich.

Dodatkowo, aby było ono skuteczne powinno zostać złożone w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.

Co niezwykle istotne, chociaż istnieje możliwość zrzeczenia się uprawnień przez beneficjenta, nie ma on możliwości przekazania ich innej osobie.

Podsumowanie.

Jak wyjaśniliśmy w niniejszej publikacji, na gruncie ustawy z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej wskazane zostały trzy główne cele istnienia fundacji rodzinnych. Fundacja rodzinna może zostać przede wszystkim utworzona w celu gromadzenia mienia przez tę fundację, zarządzania nim oraz spełniania świadczeń na jej beneficjentów.

Nic nie stoi na przeszkodzie aby fundator tworząc fundację rodzinną określił również inne, szczegółowe cele jej utworzenia. W istocie będzie to Twój obowiązek jeśli zdecydujesz się na założenie fundacji rodzinnej.

Ustawa o fundacji rodzinnej daje Ci w tym zakresie jednak bardzo dużą swobodę, w związku z czym określony przez Ciebie cel szczegółowy będzie mógł – a nawet powinien być – dopasowany do Twoich potrzeb i planów na przyszłość.

Oferta Kancelarii.

Jeżeli myślisz o zabezpieczeniu majątkowym swojej rodziny w przyszłości, a równocześnie zależy Ci na pomnażaniu już posiadanego majątku, a przy tym chciałbyś powoli wycofać się z aktywnego prowadzenia biznesu, w związku z czym myślisz, że założenie fundacji rodzinnej jest w Twoim wypadku dobrym rozwiązaniem, zapraszamy do kontaktu.

Zapraszamy do kontaktu pod numerem (+48) 511 090 050.

Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością poświęciliśmy wiele publikacji. Przyczyna jest prosta. Wśród osób, które zakładają własną firmę, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są wybierane niezwykle często. W Polsce wśród nowo powstających firm popularniejszą formą prowadzenia biznesu jest jego prowadzenie w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej. Formę jednoosobowej działalności gospodarczej wybiera większość osób zaczynających biznes.

Jednak spółka z o.o. cieszy się popularnością ze względu na swoją elastyczność oraz niższe wymagania kapitałowe w porównaniu do innych spółek, co czyni ją atrakcyjną opcją dla wielu przedsiębiorców. Atrakcyjniejszą niż dawniej spółka cywilna. Niezwykle atrakcyjne w tej formie prowadzenia biznesu jest również ograniczona odpowiedzialność wspólników – wspólnicy odpowiadają tylko do wysokości wniesionych wkładów. Nic zatem dziwnego, że wśród nowo powstających firm jest to niezwykle częsty wybór.

Rejestracja i zakładanie spółki są stosunkowo proste, jednak nadal możesz popełnić błędy, w szczególności jeśli działasz bez przygotowania, bez przygotowanego uprzednio biznesplanu oraz bez wiedzy o przepisach. Popełnione przez Ciebie błędu mogą powodować problem w zakresie rejestracji spółki z o.o., może to na przykład spowodować niedotrzymanie terminu złożenia wniosku do KRS.

Pokażemy Ci jak tych błędów uniknąć! Zapraszamy do zapoznania się z niniejszą publikacją!

Jeśli natomiast prowadzisz już własną działalność gospodarczą np. w formie jednoosobowej działalności i zastanawiasz się, czy nie dokonać przekształcenia działalności w spółkę z o.o., czy w związku z takim przekształceniem na spółkę przechodzą na zasadzie sukcesji praw dotychczas uzyskane przez Ciebie decyzje, zezwolenia czy też dotychczas podpisane umowy, jak również czy możesz zachować dotychczasową nazwę firmy – zapoznaj się z naszą publikacją na temat przekształcenia formy jednoosobowej działalności gospodarczej. Opisujemy tam nie tylko przekształcenie jednoosobowej działalności. Zaplanuj przyszłość swojej firmy i dowiedz się, czy korzystniejszym dla Ciebie rozwiązaniem byłaby spółka z o.o.

Jakie są najczęściej popełniane błędy przy zakładaniu nowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?

Nie wiesz jak prawidłowo sporządzić umowę spółki? Przede wszystkim postaraj się uniknąć następujących błędów:

1. Nieprawidłowe określenie celów – ważne jest, aby przed założeniem spółki dokładnie określić cele i plany biznesowe, w tym zakres planowanej działalności i cel przedsiębiorstwa. Nieprzemyślane lub niejasne cele mogą prowadzić do nieporozumień między wspólnikami, a także do problemów z pozyskaniem inwestorów lub klientów.
2. Niedostateczne przygotowanie dokumentów – przygotowanie dokumentów jest kluczowe w procesie zakładania spółki. Warto skonsultować się z prawnikiem, który pomoże w przygotowaniu dokumentów i zapewni zgodność z przepisami prawa.
3. Błędy przy rejestracji spółki z o.o. i zaniedbania formalne – błędy popełniane przy sporządzaniu wniosku o wpis do KRS, nieprzestrzeganie formalności prawnych, takich jak terminy zgłoszeń w zakresie rejestracji spółki, złożenie wniosku do niewłaściwego sądu rejestrowego (właściwy sąd obejmuje zasięgiem działania adres, pod którym znajduje się siedziba spółki), brak przedłożenia minimum wymaganych dokumentów, wybranie błędnej nazwy mogą np. skutkować zwrotem lub odrzuceniem wniosku.
4. Nieprzemyślane decyzje dotyczące struktury organizacyjnej – przy założeniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należy dokładnie przemyśleć strukturę organizacyjną, taką jak ilość i role członków zarządu, hierarchia decyzyjna.

Nieprawidłowe określenie celów spółki

Planując rozpoczęcie działalności w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, całą procedurę należy zacząć od określenia celów biznesowych oraz przygotowania planów i strategii dla przedsiębiorstwa. Łączy się z tym również prawidłowe oznaczenie przedmiotu prowadzonej działalności przy wykorzystaniu kodów PKD, dostępnych w ogólnodostępnej wyszukiwarce pod adresem: https://www.biznes.gov.pl/pl/tabela-pkd.

Wspólnicy, sporządzając projekt umowy spółki mogą określić dowolną liczbę rodzajów prowadzonej przez nią działalności przy użyciu kodów PKD, przy czym w rejestrze przedsiębiorców KRS może zostać wypisane jedynie dziesięć – w tym jeden przedmiot przeważającej działalności. Kod dotyczący przeważającej działalności musi zostać określony na poziomie podklasy (zawierający cztery cyfry). Pozostałe rodzaje działalności (pozostałe kody PKD) wystarczy, że będą opisane jedynie co do klasy.

Tutaj warto zwrócić uwagę, że niektóre jednostki np. bank czy też towarzystwo ubezpieczeniowe nie mogą być prowadzone w formie spółki z o.o. – w tym zakresie istnieją pewne obostrzenia. W związku z tym, jeśli planujesz rozpocząć działalność w takim kierunku, musisz wybrać inną, odpowiednią formę prowadzonej działalności (np. w odniesieniu do działalności bankowej będzie to spółka akcyjna).

Nieprzemyślane lub niejasne cele mogą prowadzić do nieporozumień między wspólnikami, a także do problemów z pozyskaniem inwestorów lub klientów.

Określenie celów Twojej firmy powinno być jasne i spójne, tak aby wszystkie osoby zainteresowane współpracą z firmą wiedziały, na czym ma polega działalność przedsiębiorstwa. Dobrze przemyślany pomysł na biznes i dobrze przygotowany biznesplan pozwoli Ci na uzyskanie ewentualnych kredytów oraz pozyskanie inwestorów, a także zwiększy szansę na sukces przedsięwzięcia, w związku z czym najlepiej, aby jego przygotowanie poprzedziło zawarcie umowy spółki i jej rejestrację w rejestrze przedsiębiorców KRS.

Niedostateczne przygotowanie dokumentów

Dokładne i rzetelne przygotowanie wymaganych dokumentów jest niezwykle ważne w procesie zakładania spółki z o.o. Niedostateczne lub błędne przygotowanie może spowodować opóźnienia w rejestracji spółki, lub nawet całkowicie uniemożliwić jej rejestrację. Wówczas całą procedurę należy zacząć od nowa.

Dokumenty wymagane do założenia spółki z o.o. to przede wszystkim: umowa spółki z o.o., wniosek o wpis do KRS wypełniony w systemie elektronicznym wraz z wymaganymi prawem załącznikami.

Przystępując do sporządzenia umowy spółki z o.o. warto zadbać, aby nie popełnić błędów, które mogą skomplikować jej działanie w przyszłości. Do takich błędów można zaliczyć np. brak zastrzeżenia w umowie spółki możliwości umorzenia udziałów czy też brak zastrzeżenia możliwości wypłaty zaliczki na poczet dywidendy.

Dokładne przygotowanie dokumentów zapewni Ci pozytywne rozpatrzenie wniosku, a co za tym idzie rejestrację spółki bez zbędnych kosztów i opóźnień.

Błędy przy rejestracji spółki i zaniedbania formalne

Rejestrując spółkę z o.o. warto zadbać o jej prawidłową nazwę. Pomimo powszechnego przekonania, że istnieje niemalże całkowita swoboda w zakresie wyboru nazwy spółki, nie możesz jednak nazwać firmy zupełnie dowolnie. Należy wskazać, że tym zakresie istnieją pewne obostrzenia. Wybranie błędnej nazwy może nawet skutkować nawet odmową wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS.

Nie można przykładowo wybrać firmy (nazwy), która jest już zarejestrowana jako nazwa innej spółki lub na tyle do niej podobna, że może wprowadzać w błąd kontrahentów. W nazwie spółki nie będzie można zatem użyć zwrotu „bank” lub „towarzystwo ubezpieczeniowe”, jeśli nie są spełnione dodatkowe wymogi dotyczące ich wykorzystania.

Dokonując rejestracji spółki z o.o. należy również zwrócić uwagę na dochowanie terminów.

Na złożenie wniosku o wpis do KRS masz 7 dni od momentu spisania umowy spółki (jeżeli umowa była zawarta przez internet w systemie S24) albo 6 miesięcy (jeżeli umowa została zawarta w formie aktu notarialnego). Niedotrzymanie terminu złożenia wniosku wiąże się z tym, że umowa spółki ulega rozwiązaniu, w związku z czym całą procedurę należy zacząć od początku. Oznaczać to będzie de facto założenie nowej spółki.

Rejestrując spółkę z o.o. należy również właściwie określić wysokość kapitału zakładowego. Kapitał ten stanowi podstawowy zasób finansowy spółki, który jest niezbędny do rozpoczęcia działalności. Niestety, częstym błędem popełnianym przy zakładaniu spółki z o.o. jest nieprawidłowe określenie wysokości tego kapitału.

Wysokość kapitału zakładowego musi wynosić co najmniej 5 000 zł, a zatem rozpoczęcie działalności w tej formie nie wymaga dużych nakładów finansowych. Należy jednak pamiętać, że kwota ta jest kwotą minimalną i warto zastanowić się nad większym dokapitalizowaniem spółki, w zależności od potrzeb i planów jej rozwoju. Wysokość kapitału zakładowego powinna być określona na etapie rejestracji nowego podmiotu spółki, a jej zmiana w późniejszym czasie wymaga przeprowadzenia stosownych procedur i zgody wszystkich wspólników.

Co również niezwykle istotne wkłady powinny zostać pokryte jeszcze przed złożeniem wniosku o wpis do KRS – w sytuacji gdy umowa spółki zawierana jest w formie aktu notarialnego lub najpóźniej w terminie 7 dni od dnia jej wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego – kiedy to umowa zawarta została za pośrednictwem wzorca umowy udostępnionego w systemie S24. Musisz zatem przygotować środki w odpowiednim momencie.

Musisz także pamiętać, aby nie pominąć żadnego z załączników, istnieje bowiem minimum wymaganych dokumentów. Złożenie wniosku o wpis do KRS spółki oprócz umowy zawiązującej Twoją spółkę (w przypadku zawarcia umowy w formie aktu notarialnego wystarczające jest powołanie się na numer aktu w rejestrze CREWAN) wymaga również dołączenia określonych załączników. Dokumentem takim jest na przykład lista wspólników, dowód ustanowienia członków organu czy też zgody członków zarządu na pełnienie przez nich funkcji. Konieczne jest również uiszczenie opłaty w odpowiedniej wysokości.

Zdarzają się sytuacje, że rejestrujący spółkę popełniają błędy, może tutaj chodzić zarówno o niedołączenie wszystkich wymaganych dokumentów, nieuiszczenie opłaty lub uiszczenie jej w błędnej wysokości czy to nawet o złożenie wniosku do niewłaściwego sądu rejestrowego. W związku z tym może dojść do sytuacji kiedy KRS odrzuci wniosek lub dokona jego zwrotu – w zależności od rodzaju popełnionego błędu. Może to skutkować brakiem możliwości odzyskania wpłaconych na rzecz KRS środków – a w związku z tym koniecznością poniesienia dodatkowej opłaty. Co prawda w pewnych sytuacjach możliwe jest zaliczenie wcześniejszej opłaty na poczet nowego wniosku, ale lepiej uniknąć opóźnień na starcie.

Zaliczenie wcześniejszej opłaty wystąpi w sytuacji zwrotu przez właściwy sąd rejestrowy wcześniej wniesionego wniosku – z uwagi na przykład na błędne wypełnienie formularza. W takiej sytuacji jeśli wniesiesz wniosek ponownie w terminie 7 dni od dnia doręczenia Ci zarządzenia o zwrocie, poprzednio uiszczona opłata będzie mogła zostać zaliczona na poczet nowego wniosku. Z takiego przywileju nie będziesz mógł jednak skorzystać jeśli KRS odrzuci wniosek (nastąpić oddalenie wniosku). Z odrzuceniem wniosku wiąże się bowiem konieczność wniesienia ponownej opłaty.

Pewne ułatwienie w tym zakresie wprowadza co prawda system S24, za pośrednictwem którego można zawrzeć umowę. Jest on tak skonstruowany, że jeśli nie dodamy wymaganego załącznika lub nie wypełnimy obowiązkowego pola, nie będziemy mogli przejść do następnego etapu wypełniania formularza. Jednakże system też posiada zasadnicze minusy – nie daje on wspólnikom większej swobody w zakresie sporządzania poszczególnych postanowień umowy spółki.

Uważaj również na literówki, zarówno w samej umowie zawiązującej spółkę, jak również we wniosku do rejestru, mogą skutkować wpisaniem do rejestru przedsiębiorców błędnej nazwy dla spółki, niezgodnej z Twoją intencją lub innych błędnych danych. To z kolei może zrodzić w przyszłości dodatkowe koszty związane z koniecznością zmiany umowy spółki i złożeniem wniosku aktualizacyjnego do KRS. Wskazać należy, że nawet w przypadku drobnej literówki, nie sposób odzyskać z KRS środków przeznaczonych na dokonanie poprzedniego wpisu. Nie można będzie zatem skorzystać z wcześniejszej opłaty przy składaniu ponownego wniosku.

Należy również zwrócić uwagę, jaki sąd będzie właściwy do złożenia wniosku o wpis. Właściwy sąd rejestrowy obejmuje zasięgiem działania adres, pod którym znajduje się siedziba spółki. Nie będziesz miał zatem możliwości złożenia wniosku do sądu wybranego jedynie na podstawie Twojego upodobania. Uważaj zatem żeby nie popełnić takiego błędu.

Nieprzemyślane decyzje dotyczące struktury organizacyjnej

Nieprzemyślana struktura organizacyjna może prowadzić do nieefektywnego zarządzania firmą, ograniczać możliwości rozwoju i powodować problemy wewnętrzne. Dlatego tak ważne jest, aby dokładnie przeanalizować strukturę organizacyjną i dopasować ją do potrzeb i celów przedsiębiorstwa.

W przypadku spółki z o.o. w skład zarządu wchodzą jedna lub więcej osób, a co ważne, do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona. Warto rozważyć, kto będzie zajmował te stanowiska i jakie będą ich obowiązki. Należy przy tym mieć na względzie, że członkowie zarządu mogą w pewnych wypadkach ponosić odpowiedzialność za jej zobowiązania całym swoim majątkiem osobistym – w sytuacji kiedy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Należy również pamiętać, że nie można łączyć funkcji członka zarządu oraz członka rady nadzorczej (w spółkach, w których ta rada została powołana), jak również w zarządzie spółki nie może zasiadać osoba skazana prawomocnie za przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu czy też taka, względem której sąd orzekł zakaz pełnienia takiej funkcji – przy czym zakazy te ustają po upływie określonego czasu.

Oferta Kancelarii.

Jeżeli jesteś zainteresowany pomocą prawną przy procedurze założenia spółki z o.o., myślisz o zamknięciu jednoosobowej działalności poprzez jej przekształcenie w taką spółkę? Zastanawiasz się, co powinna zawierać poprawnie sporządzona lista wspólników oraz na co przekłada się siedziba spółki? Marzy Ci się własna agencja reklamowa, ale nie wiesz, czy spółka z o.o. będzie do tego odpowiednia? A może mimo powszechnego przekonania, że założenie spółki z o.o. nie wymaga dużych nakładów finansowych obawiasz się, że jest inaczej? A może potrzebujesz doradztwa prawno- podatkowego przy podjęciu decyzji biznesowych? Zapoznaj się z ofertą Kancelarii.

Zapraszamy do kontaktu pod nr tel.: (+48) 511 090 050.

Prosta spółka akcyjna jest stosunkowo nową spółką kapitałową, obok już wcześniej istniejących w kodeksie spółek handlowych – akcyjnej i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Została wprowadzona do obrotu prawnego nowelizacją kodeksu spółek handlowych i przepisy jej dotyczące weszły w życie 1 lipca 2021 roku.

Strukturę i cechy właściwe dla tego nowego typu spółki opisaliśmy w następującym artykule https://bogdanchudoba.pl/prosta-spolka-akcyjna-psa-warta-zauwazenia/.

Jeśli jesteś zainteresowany, kliknij w powyższy link i zapoznaj z treścią publikacji.

A może jesteś wspólnikiem startupu, prowadzonego w formie prostej spółki akcyjnej, który niestety kończy się niepowodzeniem i myślisz o jego likwidacji, ale nie wiesz jakie kroki powinieneś w związku z tym podjąć? Słyszałeś, że likwidacja prostej spółki akcyjnej może przybrać uproszczoną formę, ale nie wiesz, z czym się to wiążę? A może dopiero zastanawiasz się nad rozpoczęciem działalności i nie wiesz, czy prosta spółka akcyjna może być dla Ciebie dobrym rozwiązaniem? Zapraszamy do lektury niniejszego artykułu!

Jakie sposoby rozwiązania prostej spółki akcyjnej przewidział ustawodawca?

Prostą spółkę akcyjną można rozwiązać na dwa sposoby:

1. po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego – z chwilą wykreślenia spółki z rejestru;
2. bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego – w drodze tzw. procedury uproszczonej, poprzez przejęcie majątku spółki przez akcjonariusza przejmującego, który to akcjonariusz przejmujący majątek spółki staje się zobowiązany do zaspokojenia wierzycieli spółki oraz roszczeń innych akcjonariuszy.

Ustawodawca zatem poza sposobem przypisanym dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, czy spółki akcyjnej, zaproponował również nową, nieznaną dotychczas kodeksowi spółek handlowych procedurę, stanowiącą wyjątek od obowiązkowej procedury likwidacyjnej.

Zanim omówimy każde z tych sposobów, najpierw przedstawimy przyczyny rozwiązania prostej spółki akcyjnej.

Przyczyny rozwiązania prostej spółki akcyjnej.

Rozwiązanie prostej spółki akcyjnej kodeks spółek handlowych przedstawia jako powielenie rozwiązań stosowanych dla innych spółek kapitałowych, a zatem dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej, występują jednak pewne różnice.

Zgodnie z uregulowaniem zawartym w kodeksie spółek handlowych rozwiązanie prostej spółki akcyjnej powodują:

• przyczyny przewidziane w umowie prostej spółki akcyjnej;
• uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę;
• wyrok sądu wydany na żądanie akcjonariusza lub członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo zachodzą inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki wskazujące, że dalsze funkcjonowanie spółki wiązałoby się z pokrzywdzeniem akcjonariuszy lub byłoby sprzeczne z dobrymi obyczajami;
• ogłoszenie upadłości prostej spółki akcyjnej;
• inne przyczyny przewidziane prawem.

Musisz pamiętać jednak, że wszystkie z wymienionych wyżej przyczyn nie powodują automatycznie utraty bytu prawnego prostej spółki akcyjnej. Następuje on dopiero z chwilą wykreślenia spółki z rejestru, zasadniczo po przeprowadzeniu likwidacji spółki.

Czym mogą być przyczyny przewidziane w umowie spółki?

Konstruując umowę prostej spółki akcyjnej jej akcjonariusze posiadają pewną swobodę w zakresie kształtowania jej treści. Mogą oni między innymi wprowadzić do umowy prostej spółki akcyjnej postanowienia, które będą wskazywać na pewne zdarzenia, które zgodnie z ich wolą powinny doprowadzić do rozwiązania spółki. Takimi zdarzeniami może być na przykład osiągnięcie celu spółki, do zrealizowania, którego została ona utworzona, upływ czasu na jaki została zawarta umowa spółki, utrata licencji czy zezwolenia potrzebnego do prowadzenia obranej przez wspólników działalności.

W tym konkretnym wypadku, w sytuacji w której wspólnicy zmienią zdanie, mogą oni zapobiec rozwiązaniu prostej spółki akcyjnej. Konieczne będzie jednak podjęcie uchwały walnego zgromadzenia większością 3/4 głosów oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę ogólnej liczby akcji. Taka uchwała będzie mogła zostać podjęta, o ile nie został jeszcze złożony wniosek o wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców KRS.

Jaki rodzaj uchwał walnego zgromadzenia spowoduje rozwiązanie spółki ?

Aby doszło do rozwiązania prostej spółki akcyjnej walne zgromadzenie akcjonariuszy musi podjąć uchwałę o jej rozwiązaniu lub też uchwałę o przeniesieniu jej siedziby za granicę, co jednak nie zawsze spowoduje skutek w postaci rozwiązania spółki.

Uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki może zostać podjęta w każdym momencie jej funkcjonowania np. w sytuacji złej kondycji finansowej akcjonariuszy. Musi ona zostać podjęta większością 3/4 głosów – chyba że w umowie spółki zostały przewidziane surowsze warunki w tym zakresie.

Proces likwidacji prostej spółki akcyjnej może również zainicjować podjęcie przez walne zgromadzenie uchwały o przeniesieniu siedziby spółki za granicę. Nie dojdzie jednak do rozwiązania spółki jeśli siedziba zostanie przeniesiona do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (a zatem wszystkie państwa należące do Unii Europejskiej oraz dodatkowo Norwegia, Islandia oraz Lichtenstein), a prawo tego państwa dopuszcza taką możliwość.

W związku z tym, rozwiązanie spółki spowoduje przykładowo podjęcie uchwały o przeniesieniu jej siedziby do Wielkiej Brytanii, która obecnie nie jest ani członkiem Unii Europejskiej ani częścią Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Podobnie jak przy rozwiązaniu spółki w sytuacji zaistnienia zdarzeń, które zostały przewidziane w jej umowie, również w tym wypadku – o ile nie został jeszcze złożony wniosek o wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców – wspólnicy mogą zapobiec jej rozwiązaniu.

Również w tym wypadku konieczne będzie podjęcie uchwały walnego zgromadzenia większością 3/4 głosów oddanych w obecności akcjonariuszy, którzy reprezentują co najmniej połowę ogólnej liczby akcji.

Jaki wyrok wydany na żądanie akcjonariusza lub członka organu spółki powoduje rozwiązanie spółki ?

Rozwiązania prostej spółki akcyjnej powoduje wyrok sądu wydany na żądanie akcjonariusza lub członka organu spółki, w sytuacji, w której osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo zachodzą inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki wskazujące, że dalsze funkcjonowanie spółki wiązałoby się z pokrzywdzeniem akcjonariuszy lub byłoby sprzeczne z dobrymi obyczajami.

Z żądaniem rozwiązania spółki może wystąpić w tym wypadku każdy z akcjonariuszy (niezależnie od ilości posiadanych akcji) jak również każdy z członków jej organów a zatem na przykład prezes jej zarządu.

Niemożność osiągnięcia celu nastąpi na przykład w sytuacji kiedy celem osób zawiązujących spółkę było prowadzenie konkretnego rodzaju przedsiębiorstwa, do istnienia którego konieczne jest uzyskanie koncesji – której to jednak nie udało się uzyskać.

Co oznacza ogłoszenie upadłości spółki?

Ogłoszenie upadłości spółki następuje z chwilą wydania postanowienia w tym zakresie przez właściwy sąd upadłościowy. Nie dojdzie zatem do rozwiązania spółki już w momencie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

W przypadku ogłoszenia upadłości spółki zarząd jej majątkiem obejmuje syndyk masy upadłości, a tym samym traci go dotychczasowy zarząd. Do rozwiązania spółki dochodzi po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą w której spółka zostaje wykreślona z rejestru przedsiębiorców, chyba że na przykład postępowanie upadłościowe doprowadzi do zaspokojenia wszystkich wierzycieli w całości.

Co kryje się pod pojęciem innej przyczyny rozwiązania spółki przewidziane prawem?

Za takie przyczyny uznać można na przykład sytuację, w której nie zawarto umowy spółki, określony w umowie przedmiot działalności jest sprzeczny z prawem, umowa spółki nie zawiera postanowień dotyczących firmy, przedmiotu działalności spółki akcyjnej lub wkładów, jak również sytuację, w której wszystkie osoby zawierające umowę spółki nie miały zdolności do czynności prawnych w chwili jej zawierania.

Likwidacja prostej spółki akcyjnej.

Kiedy już wiesz, jakie przyczyny mogą spowodować rozwiązanie spółki, musisz jeszcze dowiedzieć się w jaki sposób można przeprowadzić ten proces. Jak już wspomnieliśmy na początku publikacji, istnieją dwa sposoby rozwiązania prostej spółki akcyjnej – a mianowicie po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego oraz innowacyjna procedura uproszczona – bez jego przeprowadzania.

W zakresie przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego prostej spółki akcyjnej, kodeks spółek handlowych odsyła do przepisów dotyczących likwidacji spółki akcyjnej.

Na gruncie wskazanych przepisów można wymienić następujące kroki w ogólnym ujęciu:

• ustanowienie likwidatorów – zasadniczo będą nimi członkowie zarządu (chyba że wspólnicy w umowie spółki lub podjętej uchwale postanowili inaczej), a ich zadaniem będzie m.in. zakończenie bieżących interesów, windykacja należności oraz upłynnienie majątku spółki;
• sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji spółki;
• zgłoszenie otwarcia likwidacji do rejestru przedsiębiorców KRS oraz ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym;
• czynności likwidacyjne;
• zakończenie działalności;
• sporządzenie sprawozdania likwidacyjnego, które po jego zatwierdzeniu jest ogłaszane w siedzibie spółki;
• złożenie wniosku o wykreślenie spółki z KRS.

W niniejszej publikacji skupimy się na przybliżeniu procesu likwidacji prostej spółki akcyjnej na skutek podjęcia przez jej akcjonariuszy o zakończeniu jej bytu prawnego, w związku z czym zostaje przeprowadzona niejako „tradycyjna” procedura likwidacyjna. W dalszej części publikacji przybliżymy także, na czym polega procedura uproszczona.

Otwarcie likwidacji spółki. Wezwanie wierzycieli.

Tak jak w przypadku pozostałych spółek kapitałowych (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej), likwidacja rozpoczyna się od podjęcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki i otwarciu jej likwidacji.

Uchwała walnego zgromadzenia podlega ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Takiego zgłoszenia likwidatorzy dokonują jednokrotnie, wzywając tym samym wierzycieli do zgłoszenia się ze swoimi wierzytelnościami wobec spółki.

Wierzyciele prostej spółki akcyjnej, tak jak wierzyciele spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, mają na to trzy miesiące od dnia ogłoszenia o rozwiązaniu i otwarciu likwidacji spółki. Jest to jednak jedynie termin instrukcyjny, co oznacza, że jego przekroczenie nie zamyka wierzycielowi drogi do odzyskania jego należności względem spółki.

Podział majątku prostej spółki akcyjnej.

O podziale majątku prostej spółki akcyjnej możesz zacząć myśleć dopiero po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli. Chodzi tutaj nie tylko o wierzycieli, którzy zgłosili swoje wierzytelności spółce ale o wszystkich jacy są jej znani. Oznacza to, że nawet jeśli wierzyciel nie zgłosił prostej spółce akcyjnej swojej wierzytelności ale zdaje sobie ona sprawę z posiadanego długu, nie może rozpocząć podziału majątku pomiędzy akcjonariuszy do czasu jego zapłaty lub zabezpieczenia.

Majątek spółki pozostały po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli dzieli się między akcjonariuszy spółki proporcjonalnie do liczby akcji, a w przypadku gdy wkłady nie zostały wniesione w całości – w stosunku do wartości wniesionych wkładów.

Jeżeli posiadasz akcje uprzywilejowane to korzystasz z prawa pierwszeństwa przy podziale majątku spółki. Oznacza to tyle, że w pierwszej kolejności w zakresie określonym w umowie, Ty zostaniesz zaspokojony, a dopiero jeśli zostanie nadwyżka, to należy ją podzielić na zasadach ogólnych między pozostałych akcjonariuszy.

W umowie prostej spółki akcyjnej mogą również zostać inaczej określone zasady podziału majątku. Pamiętaj o tym, aby umowa prostej spółki akcyjnej była od początku skonstruowana tak jak chcą tego akcjonariusze. Pozwoli to uniknąć niepotrzebnych problemów już na etapie jej funkcjonowania, w tym na etapie postępowania likwidacyjnego.

Zbycie składników majątku spółki w trakcie trwania likwidacji.

Przepisy dopuszczają w toku likwidacji zbycie składników majątku spółki na rzecz byłego członka zarządu, rady nadzorczej lub biegłego rewidenta. Warunkiem jest powzięcie w tym przedmiocie uchwały walnego zgromadzenia podjętej większością 3/4 głosów, oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę ogólnej liczby akcji.

Niedopuszczalne jest jednak aby pod jakimikolwiek warunkami majątek został zbyty na rzecz likwidatora, jego współmałżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osób, z którymi jest on powiązany osobiście lub gospodarczo.

Jest to bardzo istotny przepis dający dużą swobodę i decyzyjność, ale dedykowany przede wszystkim tym spółkom, w których nie ma sporu, a są chęci aby rozliczyć majątek spółki również z uwzględnieniem byłych członków zarządu.

Przejęcie majątku spółki przez akcjonariusza przejmującego

Jest to zupełna nowość i wyjątek od tradycyjnej procedury likwidacji. Jakie warunki muszą być spełnione w ogólnym ujęciu?

Co należy zrobić aby rozwiązać prostą spółkę akcyjną bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego? Otóż, uproszczona procedura likwidacji prostej spółki akcyjnej wygląda następująco:

• walne zgromadzenie akcjonariuszy musi podjąć uchwałę przewidującą przejęcie całego majątku spółki przez wskazanego w niej akcjonariusza z obowiązkiem zaspokojenia pozostałych akcjonariuszy i ewentualnych wierzycieli prostej spółki akcyjnej;
• uchwała ta musi zostać podjęta większością ¾ głosów, oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę ogólnej liczby akcji;
• prosta spółka akcyjna musi złożyć wniosek do sądu o zezwolenie na przejęcie jej majątku przez oznaczonego w uchwale akcjonariusza;
• do wniosku spółka musi dołączyć: listę swoich wierzycieli wraz ze wskazaniem rodzaju i wysokości wierzytelności a także dokumenty wskazujące przejmowany majątek spółki oraz sytuację majątkową akcjonariusza przejmującego;
• niezwłocznie po otrzymaniu wniosku, sąd rejestrowy musi ogłosić o podjęciu uchwały i przejęciu całego majątku prostej spółki akcyjnej przez akcjonariusza przejmującego, wzywając jednocześnie wierzycieli do zgłaszania sprzeciwu w terminie nie krótszym niż 30 dni od dnia ogłoszenia;
• wierzyciel, który kwestionuje przejęcie całego majątku spółki przez jednego z akcjonariuszy zgłasza sprzeciw do sądu rejestrowego, doręczając jego odpis spółce;
• sąd zezwala na przejęcie majątku przez akcjonariusza przejmującego, jeśli spółka uprawdopodobni, że nie doprowadzi to do pokrzywdzenia wierzycieli ani akcjonariuszy spółki.

W jakich spółkach i kiedy się sprawdzi?

Jeśli w Twojej spółce jest niewielki majątek przeznaczony do podziału, bądź jeśli jest niewielu wierzycieli, albo nie ma ich w ogóle, to taki sposób rozwiązania spółki będzie najmniej czasochłonny i nie wymagający skomplikowanych procedur.

Nie potrzebujesz ogłoszeń do Monitorze Sądowym i Gospodarczym, ani wzywania wierzycieli. Przepisy już teraz gwarantują rozwiązanie prostej spółki akcyjnej bez skomplikowanych procedur, a umowa spółki może jeszcze dookreślić zaproponowaną przez ustawodawcę procedurę.

To sąd rejestrowy ogłasza o podjęciu uchwały o przejęciu wzywając wierzycieli do zgłaszania sprzeciwu w terminie nie krótszym niż trzydzieści dni od dnia ogłoszenia. Jest to zatem termin zdecydowanie krótszy niż w przypadku ogłoszeń o rozwiązaniu spółki i wszczęciu jej likwidacji w tradycyjnej formie.

Jakie środki ochrony przysługują wierzycielowi?

Wierzyciel, jak była już o tym mowa, może wnieść sprzeciw w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia przez sąd rejestrowy o podjęciu przez walne zgromadzenie akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej uchwały o przejęciu całego majątku spółki przez akcjonariusza przejmującego.

We wniesionym przez siebie sprzeciwie wierzyciel musi uprawdopodobnić, że przejęcie majątku przez jednego akcjonariusza – akcjonariusza przejmującego, może doprowadzić do pokrzywdzenia wierzyciela, który zdecydował się na wniesienie sprzeciwu.

Wskazać należy, że uprawdopodobnienie, jest jedynie „surogatem dowodu” niedającym pewności, a jedynie prawdopodobieństwo zaistnienia określonych faktów. Środek ten pozwala na znaczne przyspieszenie postępowania, pozwalając tym samym na szybsze rozstrzygnięcie wniesionego przez wierzyciela sprzeciwu.

Jeśli wierzyciel zdecyduje się na wniesienie sprzeciwu, sąd wyznaczy posiedzenie jawne, po którym rozstrzygnie w przedmiocie zezwolenia na przejęcie całego majątku prostej spółki akcyjnej przez jednego z akcjonariuszy.

Czy akcjonariusz może zaskarżyć uchwałę?

Jak najbardziej tak! Akcjonariusze, pod pewnymi warunkami mogą zaskarżyć uchwałę walnego zgromadzenia akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej przewidującą przejęcie całego majątku spółki przez wskazanego w niej akcjonariusza z obowiązkiem zaspokojenia przez niego wierzycieli spółki i pozostałych akcjonariuszy. Jednak aby akcjonariusz mógł zaskarżyć taką uchwałę, muszą zostać spełnione pewne warunki, m.in. akcjonariusz taki musiał być obecny na zgromadzeniu, na którym uchwała ta został podjęta, musiał głosować przeciw uchwale oraz zażądać zaprotokołowania sprzeciwu.

Dodatkowo, akcjonariusz zaskarżający uchwałę musi wykazać, że uchwała ta zmierza do jego pokrzywdzenia, a co więcej, że jest ona również sprzeczna ze statutem lub dobrymi obyczajami.

Co istotne, zaskarżenie uchwały nie wstrzymuje postępowania w przedmiocie zezwolenia na przejęcie majątku spółki przez akcjonariusza przejmującego. Sąd wprawdzie może zawiesić postępowanie po przeprowadzeniu posiedzenia jawnego, ale nie ma takiego obowiązku.

Kiedy dojdzie do rozwiązania prostej spółki akcyjnej?

Po uprawomocnieniu się postanowienia sądu rejestrowego zezwalającego na przejęcie majątku spółki przez akcjonariusza przejmującego, na wniosek spółki (reprezentowanej przez jej zarząd) złożony do sądu rejestrowego następuje wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Rozwiązanie spółki następuje w dniu wykreślenia jej z rejestru przedsiębiorców.

Oferta Kancelarii

Jeżeli zmierzasz do zakończenia działalności firmy, w tym takiej prowadzonej w ramach prostej spółki akcyjnej, a w związku z tym jesteś zainteresowany pomocą prawną przy procedurze jej likwidacji i wykreślenia spółki z rejestru lub potrzebujesz innego doradztwa prawno-podatkowego przy podjęciu decyzji biznesowych, zapoznaj się z ofertą Kancelarii.

Zapraszamy do kontaktu pod nr tel.: (+48) 511 090 050.

Spółka jawna jest jedną z osobowych spółek handlowych. To ważna cecha ponieważ kodeks spółek handlowych wskazuje nam, że w spółce tej liczy się czynnik osobowy, a nie kapitał, jak w spółkach kapitałowych. Jeżeli więc planujesz oparcie biznesu, przynajmniej w początkowej fazie rozwoju bardziej na współpracy z innymi osobami i Waszej pracy, a mniej na wnoszonym kapitale to spółka jawna może być dla Ciebie dobrym wyborem. Rozważ też ewentualnie inne spółki osobowe prawa handlowego.

Wybór spośród spółek kapitałowych uregulowanych w kodeksie spółek handlowych powinien być rozważony gdy chce się bardziej opierać swoją działalność na kapitale niż na współpracy osób – wspólników. Ewentualnie rozważ utworzenie spółki z o.o. gdy planujesz utworzyć jednoosobową spółkę z tej racji, że nie możesz zawrzeć jednoosobowej spółki jawnej. Inną spółką handlową warto też zainteresować się gdy chce ograniczyć swoją odpowiedzialność i zabezpieczyć majątek prywatny.

Niestety nie można utworzyć jednoosobowej spółki jawnej, więc zawsze musisz mieć wspólnika. Wspólnikiem spółki jawnej może być osoba fizyczna lub inny podmiot prawny.

Jakie wady i zalety ma spółka jawna?

Dla kogo będzie korzystną formą prowadzenia działalności gospodarczej? Czy dla Ciebie jako przedsiębiorcy będzie elastyczną formą? W jakich warunkach możesz pomyśleć o założeniu spółki jawnej bądź przekształceniu swojego biznesu w tą formę prowadzenia działalności?

Co koniecznie musisz zawrzeć w umowie spółki jawnej, czy nazwa spółki jawnej może być obrana dowolnie? Czy będziesz odpowiedzialny za prowadzenie spraw spółki?

Postaramy się odpowiedzieć na te pytania.

Ogólne cechy spółki jawnej. Co musisz wiedzieć? Kiedy warto zainteresować się spółką jawną?

To co warto wiedzieć o spółce jawnej, to fakt, że nie jest ona osobą prawną, ale ma zdolność prawną – oznacza to, że jest osobnym od wspólników bytem prawnym i może zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana, zaciągać kredyty, czy być stroną umowy pożyczki, nabywać prawa, czy zawierać umowy we własnym imieniu; prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Zdolność prawną należy rozumieć jako odrębność prawną od osób wspólników. Nie jest to pełna odrębność ponieważ w określonych sytuacjach wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki.

Zdolność prawna jaką ma spółka jawna i działanie pod własną firmą (spółka jawna prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą) to ważne cechy odróżniające jej od spółki cywilnej, a właściwie od umowy spółki cywilnej (spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej ani podmiotowości prawnej a jest jedynie uzgodnieniem, a więc umową kilku osób). Wspomnimy o tym poniżej.

Spółki jawnej nie możesz założyć sam. Potrzebujesz wspólników, którzy mogą być osobami fizycznymi, prawnymi, bądź też takich, którzy nie posiadają osobowości prawnej, ale mają podmiotowość prawną, jak np. spółka komandytowa czy inna spółka jawna.

Wspólnicy w umowie zobowiązują się do osiągnięcia wspólnego celu. Zawierając umowę spółki jawnej trzeba na to zwrócić szczególną uwagę.

O czym musisz pamiętać nadając nazwę swojej spółce jawnej? Kodeks spółek handlowych wymusza, aby w nazwie osobowej spółki, jaką jest spółka jawna pojawiło się nazwisko (ewentualnie firma – w wypadku osób prawnych) wszystkich albo nazwisko albo firma (nazwa) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna” (sp. j.). Wymogi jakie powinna spełniać nazwa spółki jawnej to kwestia nazwiska wspólnika. Przynajmniej jednego, ale w pozostałym zakresie masz już swobodę, o ile firma Twojej spółki nie będzie wprowadzała w błąd.

Teraz opiszemy ogólne powody, dla których możesz się zdecydować na prowadzenie biznesu pod prawną postacią spółki jawnej.

Z jakich powodów spółka jawna może być dla Ciebie wygodną formą? Wiele zalet spółki jawnej

Spółka jawna jest dosyć popularną form założenia biznesu ze względu na jej prostotę oraz elastyczność. Oto kilka powodów, dlaczego spółka jawna jest wygodną formą założenia biznesu:

1. Prosta struktura organizacyjna: Spółka jawna ma prostą strukturę organizacyjną i nie wymaga skomplikowanego formalnego zarządzania, nie posiada organów (np. zarządu), decyzje są podejmowane przez wspólników. O sprawach spółki decydują więc wspólnicy. Każdy ma równy głos, o ile nie umówią się inaczej. Każdy ma też obowiązek prowadzenia spraw spółki. Warto zakres tego zobowiązania uściślić w umowie spółki. Do reprezentowania spółki uprawnieni są także wspólnicy. Ta zaleta spółki jawnej jest na pewno atrakcyjna dla początkujących przedsiębiorców.
2. Możliwość założenia i rejestracji spółki jawnej przez system s24: spółkę jawną możesz założyć z wykorzystaniem wzorca udostępnionego przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Wówczas wymaga się opatrzenia umowy spółki jawnej kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Skorzystanie z systemu S24 bardzo przyśpiesza proces rejestracji spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym.
3. Współpraca: Spółka jawna umożliwia współpracę dwóch lub więcej osób, co może zwiększyć szanse na sukces, ponieważ każda osoba wnosi własne umiejętności i wiedzę. Za prowadzenie spraw spółki wspólnik zasadniczo nie pobiera wynagrodzenia.
4. Rozdział zadań: W spółce jawnej zadania można rozdzielić pomiędzy jej wspólników, co pozwala na efektywne wykorzystanie zasobów. Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej jest solidarna.
5. Majątek spółki jawnej: Spółka ma odrębny od wspólników majątek. Wspólnicy spółki jawnej odpowiadają za zobowiązania spółki solidarnie i bez ograniczeń swoim prywatnym majątkiem. Spółka natomiast nie odpowiada wobec wierzyciela wspólnika.
6. Podział zysków i strat: W przypadku spółki jawnej zyski i straty są dzielone pomiędzy jej wspólników, co może być korzystne w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo spółki osiąga sukces finansowy. Dodatkowo zobowiązania spółki jawnej wobec wierzycieli można pokryć z majątku spółki mimo odpowiedzialności wspólników całym swoim majątkiem osobistym.
7. Elastyczność: Spółka jawna jest elastyczną formą organizacji, co oznacza, że można ją łatwo zmodyfikować, np. poprzez dodanie istotnych dla wspólników zasad organizacyjnych lub zmianę struktury organizacyjnej.
8. Brak formalności rachunkowych. To bardzo korzystana cecha. Zasadniczo spółka jawna nie wymaga prowadzenia pełnej księgowości. Spółka w takim wypadku nie podlega ustawie o rachunkowości. To powoduje, że koszty stałe są mniejsze i mniej jest też formalności.
9. Proste rozwiązanie spółki jawnej. Rozwiązanie spółki jawnej może być proste, pozbawione konieczności przeprowadzania skomplikowanego postępowania likwidacyjnego. W niektórych sytuacjach rozwiązanie spółki jawnej polega na wykreśleniu spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Prosta struktura organizacyjna

Spółka jawna jest w strukturze organizacyjnej bardziej skomplikowana niż jednoosobowa działalność gospodarcza. Jednak nie wymaga organizacji tylu formalności co bardziej skomplikowane spółki kapitałowe. Dlaczego jej prowadzenie jest proste?

• nie ma określonego minimalnego wkładu,
• nie musisz sporządzać umowy spółki jawnej w formie aktu notarialnego, umowa nie wymaga nawet notarialnego poświadczenia podpisów,
• możesz zarejestrować spółkę jawną w prosty, szybki i tani sposób, który opiszemy niżej.

Co istotne, spółka jawna pod względem rachunkowym prowadzenia spraw spółki, nie wymaga pełnej księgowości (pod warunkiem, że przychody osiągnięte przez spółkę jawną nie będą przekraczać 2 mln euro). Jest to mniej uciążliwe, zmniejsza koszty zlecenia spraw dla biura rachunkowego. Uproszczona księgowość to również mniejsze ryzyko podatkowe. Ewentualnie księgowość mogą skomplikować rozliczenia podatku VAT, a uprościć skorzystanie z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Spółka ta – w razie potrzeby może tworzyć jednostki organizacyjne. Jednostki organizacyjne to na przykład oddziały spółki.

Możliwość założenia i rejestracji spółki jawnej przez system S24

Aby założyć spółkę jawną nie musisz udawać się do notariusza (jak w przypadku innych spółek), wystarczająca jest forma pisemna pod rygorem nieważności.

Co ważne, możesz również skorzystać z rejestracji spółki w systemie s24, a więc bez wychodzenia z domu wypełnić formularz udostępniony przez Ministerstwo Sprawiedliwości.

Musisz znać podstawowe dane, które należy wpisać do formularza. Zgodnie z kodeksem spółek handlowych, a także naszym doświadczeniem, potrzebne jest określenie:

• firmy i siedziby spółki,
• wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartości,
• przedmiotu działalności spółki,
• nazwisk i imion albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresów wspólników albo ich adresów do doręczeń albo adresów do doręczeń elektronicznych, na co się składa częściowo nazwa spółki jawnej,
• czasu trwania spółki, jeżeli jest oznaczony; czas trwania spółki jawnej zazwyczaj poza szczególnymi przypadkami powinien być nieoznaczony,
• zasad prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacji (nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, i sposób reprezentacji),
• sposobu podejmowania decyzji przez wspólników spółki jawnej,
• zasad uczestnictwa w zysku i stratach,
• warunków rozwiązania spółki.

System następnie wygeneruje Twoją umowę spółki i założenie spółki już już w toku.

Należy jednak pamiętać, że jeżeli wnosisz do spółki jawnej wkład niepieniężny, to tak jak w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie można jej założyć za pośrednictwem systemu s24. Również w przypadku, gdy spółka jawna powstaje z przekształcenia spółki cywilnej, to nie można jej zawrzeć przez Internet.

Dodatkowo, pamiętaj, ze spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS, nie ma w przypadku spółki jawnej mowy o podmiocie w organizacji.

Cały proces omawiamy na przykładzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w publikacji https://bogdanchudoba.pl/ile-kosztuje-zalozenie-spolki-z-o-o/.

Współpraca i rozdział zadań

Jednoosobową działalność gospodarczą prowadzisz sam, możesz wprawdzie zatrudniać pracowników, ale odpowiadasz za ich wybór. W przypadku spółki jawnej masz co najmniej jednego wspólnika, z którym możesz partycypować w działaniach, strategiach i planowaniu rozwoju swojej firmy.

To właśnie współpraca i rozdział zadań w spółce jawnej odgrywają kluczową rolę w jej funkcjonowaniu.

Współpraca w spółce jawnej zasadniczo opiera się na zasadzie równouprawnienia i równorzędności wspólników. Każdy ze wspólników ma takie samo prawo do podejmowania decyzji i wpływu na kierowanie spółką. Jednocześnie, każdy ze wspólników ponosi odpowiedzialność za długi spółki w pełnym zakresie swojego majątku. Można sie umówić inaczej.

Poprzez zawarcie umowy spółki wspólnicy zobowiązują się do współpracy. W celu skutecznego działania spółki jawnej, ważne jest ustalenie dokładnego zakresu obowiązków każdego z partnerów biznesowych oraz zasad współpracy między nimi. W tym celu warto sporządzić umowę spółki jawnej, w której wspólnicy spółki jawnej określą zakres obowiązków, sposób podejmowania decyzji (jakie decyzje wymagają zgody wszystkich wspólników), podział zysków i strat oraz zasady prowadzenia spraw spółki. To jest elastyczność w kształtowaniu relacji spółki jawnej.

Podział zadań w spółce jawnej powinien być elastyczny i dostosowany do indywidualnych umiejętności i predyspozycji każdego z partnerów biznesowych. Może to oznaczać, że jeden wspólnik będzie odpowiadał za kwestie finansowe, a drugi za marketing i sprzedaż. Ważne jest, aby obowiązki były jasno określone i każdy z partnerów miał świadomość swojego zakresu odpowiedzialności.

Warto pamiętać, że w spółce jawnej wszyscy partnerzy odpowiadają za długi spółki solidarnie i bez ograniczeń, co oznacza, że każdy z partnerów może zostać zobowiązany do pokrycia całego długu spółki. Dlatego też, przed przystąpieniem do spółki jawnej, należy dokładnie przeanalizować ryzyka związane z tą formą prowadzenia działalności gospodarczej i rozważyć ewentualną alternatywę, jaką może być np. spółka z o.o.

Musisz wiedzieć, że jeśli przystępujesz do umowy spółki jawnej, jako nowy wspólnik, będziesz odpowiadał za zobowiązania powstałe przed przystąpieniem do niej.

Dodatkowo ważnym czynnikiem wpływającym na charakter współpracy w spółce jawnej jest to, ze nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników. Nie można również zawrzeć w umowie spółki przeciwnym zapisów.

Majątek spółki jawnej

Skoro spółka jawna jest osobnym bytem, wyodrębnionym od swoich wspólników, to na majątek spółki jawnej składają się:

• mienie wniesione jako wkład przez wspólników (który może być pieniężny, jak i niepieniężny – (jak pisaliśmy wyżej, wówczas trzeba zwrócić uwagę na formę założenia spółki jawnej)
• mienie nabyte w czasie istnienia spółki.

Warto podkreślić jeszcze raz, że w przypadku spółki jawnej wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki w całości, a nie tylko do wysokości swojego wkładu. To oznacza, że w przypadku problemów finansowych spółki, wierzyciele mogą żądać zwrotu długu od dowolnego z wspólników, niezależnie od tego, ile dokładnie wniosłeś wkładu do spółki.

Podział zysków i strat

Zgodnie z art. 51 kodeksu spółek handlowych:
„§ 1. Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu.

§ 2. Określony w umowie spółki udział wspólnika w zysku odnosi się, w razie wątpliwości, także do jego udziału w stratach.

§ 3. Umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach”.

Zatem w spółce jawnej podział zysków i strat odbywa się zgodnie z umową spółki. Jako wspólnik masz prawo do udziału w zyskach i ponosisz odpowiedzialność za straty w proporcji do swego udziału w spółce.

W umowie spółki jawnej jako jej wspólnicy możecie ustalić dowolny inny sposób podziału zysków i strat, np. na podstawie wkładu każdego ze wspólników, stopnia zaangażowania w prowadzenie spraw spółki jawnej czy działalności gospodarczej spółki lub innych kryteriów.

Jeśli jednak umowa spółki nie precyzuje inaczej, to zyski i straty dzielone są między wszystkich wspólników w równych częściach.

Ważne jest, że wspólnicy ponoszą odpowiedzialność solidarną i bez ograniczeń za zobowiązania spółki, co oznacza, że każdy z nich odpowiada za długi spółki w całości, a nie tylko w części odpowiadającej jego udziałowi w spółce.

Elastyczność

Dlaczego spółka jawna jest jedną z najbardziej elastycznych form organizacji swojego biznesu?

Przede wszystkim umożliwia łatwą zmianę składu wspólników oraz struktury organizacyjnej. Jako wspólnicy możecie wprowadzić zmiany do umowy spółki w dowolnym momencie, za zgodą wszystkich wspólników lub zgodnie z procedurami określonymi w umowie spółki.

Wprowadzenie nowych wspólników do spółki jawnej jest stosunkowo proste, ponieważ nie wymaga zmiany formy prawnej spółki ani wprowadzania skomplikowanych procedur rejestracyjnych, jak to ma miejsce w przypadku niektórych innych form organizacji biznesu. Wystarczy jedynie zawarcie umowy spółki z nowym wspólnikiem. Dodatkowo jako wspólnicy macie dużą swobodę w kształtowaniu postanowień umowy spółki jawnej.

Zmiana struktury organizacyjnej spółki jawnej może obejmować np. zmianę podziału zysków i strat, zwiększenie kapitału spółki, zmianę sposobu prowadzenia jej działalności lub zmianę celów jej działalności. Wszystkie te zmiany są stosunkowo proste do wprowadzenia, o ile zostaną zaakceptowane przez wszystkich wspólników i zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

Kiedy warto przekształcić się w spółkę jawną?

Na pewno myśląc o przekształceniu dotychczas prowadzonej działalności gospodarczej w spółkę jawną warto to zrobić jeżeli prowadzisz spółkę cywilną. Spółka cywilna to najprostsza forma współpracy co najmniej dwóch osób. Jako najprostsza forma – spółka cywilna – ma swoje wady i zalety. Najpoważniejszą wadą jest to, że spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej ani podmiotowości prawnej. Oznacza to ryzyko bardzo poważnych perturbacji w sytuacji gdy jeden ze wspólników spółki cywilnej umiera.

Aby zabezpieczyć się przed tym ryzykiem warto przekształcić spółkę cywilną w spółkę jawną. Przepisy kodeksu spółek handlowych przewidują, że przekształcenie jest pozbawione formalności a prawa i obowiązki przekształconej spółki cywilnej przejmuje spółka jawna. Każdy wspólnik spółki jawnej przejmuje uprawnienia jakie posiadał w spółce cywilnej.

Brak osobowości prawnej i podmiotowości prawnej spółki cywilnej to poważny argument przemawiający za przekształceniem spółki cywilnej.

Podsumowanie

Spółka jawna sprawdzi się w branżach o niewielkim stopniu ryzyka gospodarczego. Pamiętaj, że wówczas prowadzisz uproszczoną księgowość i w przypadku, gdy Twój biznes jest stabilny ekonomicznie i nie planujesz dużych i ryzykownych inwestycji, to spółka jawna jak najbardziej się sprawdzi jako jedna z dostępnych form prowadzenia biznesu.

Umowa spółki jawnej pozwala na dużą swobodę kreowania jej zapisów, stąd wszystko możesz ustalić ze swoim wspólnikiem lub wspólnikami i zapisach w granicach dopuszczonym prawem.

Masz również możliwość ustalenia pokrywania zobowiązań spółki jawnej z jej majątku, co jest niezwykle wygodnym rozwiązaniem i pozwala na rozplanowanie zysków.

Czy jesteś przekonany, aby założyć spółkę jawną? Być może potrzebujesz konsultacji z adwokatem bądź doradcą podatkowym. Zapraszamy do zapoznania się z ofertą Kancelarii.

Oferta Kancelarii

Jeżeli chcesz założyć spółkę jawną bądź przystąpić do już istniejącej i potrzebujesz pomocy prawno-podatkowej, bądź jesteś zainteresowany skorzystaniem ze stałej obsługi prawnej lub podatkowej, skontaktuj się z nami.

Po podjęciu przez Ciebie decyzji o zakupie mieszkania, deweloper może zaproponować Ci zawarcie różnego rodzaju umów. Ich nazwa, treść i konsekwencje, z jakimi wiąże się ich zawarcie – są różne.

Sytuację komplikuje fakt, że 1 lipca 2022 r. weszła w życie nowa ustawa deweloperska („ustawa z 20 maja 2021 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym”), która co prawda zastąpiła starą ustawę deweloperską („ustawę z 16 września 2021 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego”) – ale do przedsięwzięć deweloperskich rozpoczętych przed wejściem w życie nowej ustawy deweloperskiej („starych przedsięwzięć deweloperskich”) – stosuje się co do zasady ustawę starą. Postanowienia nowej ustawy będą dla Ciebie co do zasady korzystniejsze niż postanowienia starej ustawy. Dlatego w trakcie rozmów z deweloperem warto zapytać, czy względem jego inwestycji znajduje zastosowanie stara, czy nowa ustawa deweloperska.

Poniżej zamieściliśmy linki do ogólnych zasad związanych z rodzajami umów, których podpisanie może zaproponować Ci deweloper, w szczególności takimi jak umowa rezerwacyjna i umowa deweloperska.

1. Umowa rezerwacyjna – sprawdź szczegóły
2. Umowa deweloperska – sprawdź szczegóły
3. Umowa przedwstępna sprzedaży – sprawdź szczegóły
4. Umowa sprzedaży – sprawdź szczegóły
5. Umowa przeniesienia – sprawdź szczegóły

Wskazaliśmy tam także rzeczy, na które naszym zdaniem powinieneś zwrócić szczególną uwagę. Pamiętaj jednak, że poniższa wiedza nie jest wystarczająca, aby zapewnić Ci pełne bezpieczeństwo. Nierzadko deweloperzy proponują zawarcie umów o bardziej skomplikowanych nazwach. Zdarza się nawet, że deweloper proponuje zawarcie umowy mającej nazwę wprowadzającą w błąd.

Aby uniknąć wszelkich problemów – skorzystaj z pomocy naszych prawników.

Sprawdzenie umowy deweloperskiej i innych umów dotyczących prawa własności lokalu oraz domu jednorodzinnego to nasza specjalność!

Na podstawie umowy przeniesienia stajesz się właścicielem mieszkania. Umowa przeniesienia jest zawierana po zakończeniu przedsięwzięcia deweloperskiego, gdy wcześniej zawarłaś/eś
z deweloperem umowę deweloperską.

Umowa przeniesienia musi być zawarta w formie aktu notarialnego.

Co to jest umowa przeniesienia?

Umowa przeniesienia to umowa, na podstawie której dochodzi do przeniesienia na nabywcę własności nieruchomości. Do podpisania aktu notarialnego przenoszącego na prawo własności dochodzi w wykonaniu uprzednio zawartej umowy deweloperskiej.

Umowa przeniesienia na nabywcę prawa własności nieruchomości musi być zawarta u notariusza. Bez zachowania tego wymogu nie dojdzie do przeniesienia na nabywcę własności nieruchomości.

W chwili zawierania umowy przenoszącej na nabywcę prawa własności lokal może być już prawnie wyodrębniony, tj. posiadać własną księgę wieczystą (co w przypadku deweloperów zdarza się rzadko) albo też w ramach tej umowy dochodzi do tzw. ustanowienia własności nieruchomości lokalu mieszkalnego, a wniosek o założenie dla niego odrębnej księgi wieczystej składa notariusz.

Przed dojściem do przeniesienia na rzecz nabywcy nieruchomości, obowiązkowe jest przeprowadzenie odbioru lokalu. Może on nastąpić dopiero po dopuszczeniu budynku do użytkowania. W czasie odbioru możesz zgłosić ewentualne wady lokalu, jeżeli zaś wady mają charakter istotny – możesz odmówić odbioru.

Co w przypadku, kiedy lokal posiada wady?

Jeżeli lokal posiada wady, ale mimo tego zdecydujesz się zawrzeć umowę przeniesienia własności nieruchomości – ustal, czy deweloper je uznaje i czy zostaną usunięte.

Przed uzyskaniem prawa własności nieruchomości warto upewnić się, że nastąpiło dopuszczenie budynku do użytkowania, a deweloper posiada wszystkie niezbędne dokumenty do powstania odrębnej własności lokalu. Jeżeli nieruchomość jest obciążona hipoteką (np. zabezpieczającą zaciągnięty przez dewelopera kredyt) – należy ustalić, w jaki sposób nastąpi zwolnienie Twojego mieszkania, tak abyś nabył prawo własności bez obciążeń.

Na co powinnaś/powinieneś zwrócić uwagę podpisując umowę?

• Przeczytaj uważnie wszystkie cechy wybranego mieszkania i nieruchomości.
• Zweryfikuj, czy własność Twojego mieszkania zostanie przeniesiona na Ciebie bez hipoteki na rzecz banku kredytującego dewelopera.
• Ustal, co z ewentualnymi wadami stwierdzonymi w czasie odbioru.

Powyższy przegląd umów nie obejmuje umów dotyczących użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, przenoszenia ułamkowej części własności nieruchomości gruntowej, ułamkowej części własności nieruchomości lokalowej albo przenoszenia na nabywcę własności nieruchomości po zakończeniu przedsięwzięcia deweloperskiego prawa własności nieruchomości wraz z domem jednorodzinnym.

Powiązane artykuły

• Umowy rezerwacyjne,
• Umowy deweloperskie,
• Umowy przedwstępne sprzedaży,
• Umowy sprzedaży.

Na podstawie umowy sprzedaży stajesz się właścicielem mieszkania. Umowa sprzedaży może być zawarta w wykonaniu umowy przedwstępnej sprzedaży, może też być pierwszą umową, jaką zawierasz z deweloperem. Jeżeli jednak zawarłaś/eś z deweloperem umowę deweloperską – w jej wykonaniu nie zawrzesz umowy sprzedaży, ale umowę przeniesienia.

Umowa sprzedaży musi być zawarta w formie aktu notarialnego.

Umowa sprzedaży to umowa, w której sprzedawca (deweloper) zobowiązuje się przenieść na Ciebie prawo własności mieszkania i wydać Ci je, a Ty zobowiązujesz się względem niego zapłacić cenę mieszkania oraz je odebrać. Na podstawie typowej umowy sprzedaży następuje uzyskanie przez Ciebie prawa własności nieruchomości.

Bez zachowania formy aktu notarialnego nie dojdzie do nabycia przez Ciebie prawa własności lokalu.

W chwili zawierania umowy sprzedaży, mieszkanie albo może już być prawnie wyodrębnione, tj. posiadać własną księgę wieczystą (co w przypadku deweloperów zdarza się rzadko) albo też w ramach umowy sprzedaży dochodzi do tzw. ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego, a wniosek o założenie dla niego odrębnej księgi wieczystej składa notariusz.

Umowa sprzedaży mieszkania nie była uregulowana w starej ustawie deweloperskiej i stosowano ogólne przepisy kodeksu cywilnego o umowach sprzedaży. Nowa ustawa deweloperska przewidziała także tę umowę.

W praktyce oznacza to, że:

1. gdy chodzi o „stare przedsięwzięcie deweloperskie” – treść umowy sprzedaży mieszkania określają ogólne przepisy kodeksu cywilnego;
2. gdy chodzi o „nowe przedsięwzięcie deweloperskie” – treść umowy sprzedaży mieszkania określają ogólne przepisy kodeksu cywilnego oraz nowa ustawa deweloperska.

Co w przypadku „nowej inwestycji”?

Deweloper – co do zasady – nie powinien oczekiwać, że przed zawarciem umowy sprzedaży dokonasz na jego rzecz spełnienia świadczenia pieniężnego. Zapłata winna nastąpić albo przy zawarciu umowy sprzedaży (np. poprzez depozyt notarialny) albo już po tej umowie (np. z kredytu bankowego – wówczas do umowy sprzedaży musisz dostarczyć odpowiedni dokument z banku).  Jeżeli deweloper będzie oczekiwał przyjęcia takich pieniędzy wcześniej – jest to możliwe, ale na podstawie odrębnej umowy, np. umowy przedwstępnej sprzedaży.

Na Twoje żądanie deweloper jest także zobowiązany zapewnić Ci możliwość zapoznania się z najważniejszymi dokumentami, np. księgą wieczystą, pozwoleniem na budowę, projektem budowlanym.

Przed zawarciem umowy sprzedaży obowiązkowe jest przeprowadzenie z Tobą tzw. odbioru lokalu mieszkalnego. Odbiór ten może nastąpić dopiero po dopuszczeniu budynku do użytkowania.
Do tego protokołu możesz zgłosić ewentualne wady lokalu, jeżeli zaś wady mają charakter istotny – możesz odmówić odbioru. Jeżeli lokal posiada wady, ale mimo tego zdecydujesz się zawrzeć umowę sprzedaży – jest bardzo ważne, aby nie ograniczyć się wyłącznie do stwierdzenia wad w protokole odbioru (a następnie w umowie sprzedaży), ale do ustalenia, czy deweloper je uznaje i czy zostaną usunięte.

Co w przypadku „starej inwestycji”?

Deweloper może przyjąć od Ciebie pieniądze przed umową sprzedaży nawet bez żadnej umowy. Może być to jednak dla Ciebie ryzykowne.

Odbiór lokalu przed umową sprzedaży nie jest w tym przypadku obowiązkowy – ale warto go przeprowadzić z deweloperem.

Jakkolwiek przepisy nie przewidują szczególnych obowiązków informacyjnych dewelopera – warto zapytać o te same dokumenty, które deweloper jest zobowiązany przedłożyć  w przypadku „nowych przedsięwzięć deweloperskich” – księgę wieczystą, projekt budowlany itp.

W każdym przypadku zawierania umowy sprzedaży mieszkania warto upewnić się, że nastąpiło dopuszczenie budynku do użytkowania, a deweloper posiada wszystkie niezbędne dokumenty (np. zaświadczenie o samodzielności lokalu – jeżeli odrębna własność lokalu nie została uprzednio ustanowiona). Jeżeli nieruchomość jest obciążona hipoteką (np. zabezpieczającą zaciągnięty przez dewelopera kredyt) – należy ustalić, w jaki sposób nastąpi zwolnienie Twojego mieszkania spod tej hipoteki (tzw. bezobciążeniowe wyodrębnienie lokalu mieszkalnego).

Na co powinnaś/powinieneś zwrócić uwagę podpisując umowę?

• Dokonaj uważnego sprawdzenia umowy w zakresie cech wybranego mieszkania i nieruchomości.
• Zweryfikuj, czy Twoja mieszkanie zostanie Ci sprzedane bez hipoteki na rzecz banku kredytującego dewelopera.
• Ustal, co z ewentualnymi wadami stwierdzonymi w czasie odbioru.

Powiązane artykuły

• Umowy rezerwacyjne,
• Umowy deweloperskie,
• Umowy przedwstępne sprzedaży,
• Umowy przeniesienia.

Umowa przedwstępna sprzedaży to umowa, w której jedna lub obie strony umowy zobowiązują się do zawarcia umowy przyrzeczonej – umowy sprzedaży. Umowa taka jest zawierana w sytuacji, w której – w przeciwieństwie do umowy deweloperskiej – mieszkanie już fizycznie istnieje, a budynek został dopuszczony do użytkowania.

W okresie obowiązywania ustawy z 16 września 2021 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego powszechnie przyjmowano, że nie znajduje ona zastosowania do umów przedwstępnych sprzedaży zawieranych po zakończeniu inwestycji. Z tego też względu – stosowano ogólne przepisy kodeksu cywilnego o umowach przedwstępnych. Zakres zastosowania do umów przedwstępnych nowej ustawy deweloperskiej jest przedmiotem kontrowersji.

W praktyce oznacza to, że:

1. w przypadku „starej inwestycji” – treść umowy przedwstępnej sprzedaży mieszkania określają ogólne przepisy kodeksu cywilnego;
2. w przypadku „nowej inwestycji” – sytuacja prawna nie jest w pełni jasna.

W przypadku „starej inwestycji” – sprawa ma się następująco.

Umowa przedwstępna sprzedaży to umowa, w której jedna lub obie strony zobowiązują się do zawarcia umowy przyrzeczonej sprzedaży. W praktyce możliwa jest zatem umowa przedwstępna sprzedaży, w której do zawarcia umowy przyrzeczonej sprzedaży zobowiązujesz się jedynie Ty – a deweloper jedynie przyjmuje to do wiadomości (i może wyciągać negatywne konsekwencje dla Ciebie z powodu jej naruszenia). Umowa przedwstępna sprzedaży może być zawarta w dowolnej formie. Jeżeli jednak nie została zawarta w formie aktu notarialnego, to nawet gdy deweloper zobowiązał się w niej względem Ciebie do zawarcia umowy przyrzeczonej sprzedaży – nie możesz sądownie tego dochodzić (możesz domagać się co najwyżej odszkodowania). Umowa przedwstępna sprzedaży niezawierana w formie aktu notarialnego może być dla Ciebie bardzo niebezpieczna, zwłaszcza gdy na jej podstawie będziesz płacić znaczące środki pieniężne deweloperowi.

Na podstawie samej umowy przedwstępnej – podobnie jak w przypadku  umowy deweloperskiej – nie nabywasz jeszcze prawa własności nieruchomości (nawet gdy zapłacisz 100% ceny i będziesz w posiadaniu mieszkania!).

Z uwagi na nieuregulowanie umowy przedwstępnej sprzedaży w starej ustawie deweloperskiej, umowy przedwstępne są dosyć swobodnie kształtowane przez dewelopera. Możliwości jest bardzo wiele – także do skrajnie niekorzystnych dla Ciebie.

W przypadku „starej inwestycji” – kwestia nie została jeszcze rozstrzygnięta przez orzecznictwo sądowe. Jesteśmy zdania, że należy stosować te same zasady prawne, które dotyczą umów deweloperskich. Wszystko zatem, co napisano wyżej odnośnie umów deweloperskich na gruncie nowej ustawy deweloperskiej jest zatem aktualne (z wyjątkiem oczywiście zobowiązania dewelopera do wybudowania budynku i doprowadzenia do dopuszczenia go do użytkowania – bo w rozważanym przypadku, to już nastąpiło).

Na co powinnaś/powinieneś zwrócić uwagę przy analizie treści umowy przedwstępnej?

• Przeczytaj uważnie cechy opisujące mieszkanie będące przedmiotem umowy.
• Jeżeli umowa dotyczy „nowego przedsięwzięcia deweloperskiego” – poproś o okazanie prospektu informacyjnego wraz z załącznikami – i dokonaj weryfikacji prospektu informacyjnego.
• Upewnij się, że termin zawarcia umowy sprzedaży jest precyzyjny.
• Zwróć uwagę, czy cena może ulec zmianie i na jakich zasadach.
• Przeanalizuj dokładnie zasady i terminy zapłaty ceny, wysokość odsetek i kar umownych.
• Zweryfikuj zasady odstąpienia od umowy. Jeżeli to możliwe – staraj się wynegocjować możliwość odstąpienia od umowy w przypadku np. nieuzyskania kredytu bankowego.

Powiązane artykuły

• Umowy rezerwacyjne,
• Umowy deweloperskie,
• Umowy sprzedaży,
• Umowy przeniesienia.

Umowa deweloperska to umowa, w której deweloper zobowiązuje się przenieść na Ciebie własność Twojego mieszkania – po jego wybudowaniu oraz oddaniu budynku do użytkowania,
Ty zaś zobowiązujesz się do zapłaty na rzecz dewelopera ceny.

Zawarcie umowy deweloperskiej musi nastąpić w formie aktu notarialnego.

Czym jest umowa deweloperska?

Umowa deweloperska to specjalny rodzaj umowy, wprowadzony do polskiego prawa przez ustawę z 16 września 2021 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego. Do podpisania umowy deweloperskiej może dojść w sytuacji, w której Twoje mieszkanie jeszcze nie istnieje – albo jest przysłowiową dziurą w ziemi albo znajduje się w trakcie budowy albo budynek jedynie oczekuje na dopuszczenie do użytkowania.

Umowa deweloperska przewiduje, że deweloper zobowiązuje się do wybudowania budynku, doprowadzenia do dopuszczenia budynku do użytkowania, prawnego wyodrębnienia mieszkania z całej nieruchomości (tzw. „ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego”) oraz przeniesienia własności mieszkania na Ciebie. Umowa deweloperska przewiduje nadto Twoje zobowiązanie na rzecz dewelopera – zapłatę ceny (tzw. „świadczenia pieniężnego na poczet nabycia prawa”).

Inaczej rzecz ujmując – umowa deweloperska sama w sobie nie spowoduje, że staniesz się właścicielem mieszkania (nawet, gdy zapłacisz 100% ceny i będziesz już w posiadaniu mieszkania!). Dopiero po zakończeniu przedsięwzięcia deweloperskiego zawierana jest kolejna umowa – na podstawie której dojdzie do przeniesienia prawa własności. Zawarcie umowy deweloperskiej musi nastąpić w formie aktu notarialnego (a zatem podpisanie umowy deweloperskiej musi nastąpić u notariusza – inaczej umowa deweloperska jest nieważna). Strony umowy deweloperskiej (tj. Ty i deweloper) ponoszą jej koszty po połowie.

Jakie są obowiązki dewelopera?

Umowa deweloperska została uregulowana podobnie w starej i nowej ustawie deweloperskiej, które określają co powinna zawierać umowa deweloperska.

Istnieje zobowiązanie dewelopera do tego, aby – zanim umowa deweloperska zostanie zawarta – doręczyć Ci bezpłatnie, na trwałym nośniku, prospekt informacyjny wraz z załącznikami – opisujący stan prawny nieruchomości,  informacje dotyczące inwestycji oraz wybranego przez Ciebie mieszkania, w tym standardu prac wykończeniowych, wzór umowy deweloperskiej, a tam ważne informacje, np. wysokość kar umownych zastrzeżonych dla Ciebie oraz wysokość odsetek zastrzeżonych dla dewelopera (nie mogą one przewyższać kar umownych zastrzeżonych dla nabywcy), termin obowiązywania gwarancji. Prospekt informacyjny z załącznikami stanowi załącznik do umowy deweloperskiej. Przed podpisaniem umowy dokonaj szczegółowej analizy prospektu informacyjnego –to bardzo ważny dokument.

Umowa deweloperska winna zawierać elementy szczegółowo wymienione w starej albo w nowej ustawie deweloperskiej.

Umowa deweloperska musi określać m.in. oznaczenie stron umowy deweloperskiej, miejsce i datę zawarcia umowy, cenę mieszkania oraz jego cechy (powierzchnię, układ pomieszczeń), termin zawarcia umowy przeniesienia prawa własności lokalu na Ciebie oraz dane dotyczące mieszkania i inwestycji (np. oznaczenie pozwolenia na budowę, sposób pomiaru powierzchni, termin rozpoczęcia oraz termin zakończenia prac budowlanych, kosztach prowadzenia rachunku).

Na Twoje żądanie deweloper jest także zobowiązany zapewnić Ci możliwość zapoznania się z najważniejszymi dokumentami, np. księgą wieczystą (gdzie dowiesz się o stanie prawnym nieruchomości), pozwoleniem na budowę, projektem budowlanym. W umowie deweloperskiej obowiązkowe jest oświadczenie nabywcy o zapoznaniu się z prospektem informacyjnym.

W umowie deweloperskiej określa także termin i sposób zapłaty ceny (tzw. „świadczenia pieniężnego na poczet nabycia prawa”). Zasadniczo – im umowa deweloperska przewiduje, że później płacisz – tym jest to dla Ciebie korzystniejsze. Umowa deweloperska w tym zakresie niejednokrotnie bywa skomplikowana.

Umowa deweloperska zawierana na podstawie nowej ustawy deweloperskiej nie może przewidywać, że zapłata ceny następuje w sposób mniej korzystny niż wynikający z tempa realizacji inwestycji (np. umowa deweloperska może przewidywać, że jeżeli zrealizowano dotychczas 50% wartości inwestycji, to płacisz nie więcej niż 50% ceny). Umowa deweloperska zawierana na podstawie starej ustawy deweloperskiej – może regulować to inaczej (np. umowa deweloperska może przewidywać, że np. 90% ceny będziesz zobowiązana/y zapłacić w ciągu dwóch tygodni po zawarciu umowy deweloperskiej, chociażby nawet nie nastąpił termin rozpoczęcia prac budowlanych).

Umowa deweloperska może zawierać informację, że cena może ulec zmianie. Umowa deweloperska może np. stanowić, że cena ulega zmianie w razie zmiany powierzchni mieszkania w trakcie budowy oraz zmiany VAT-u. Bywa, że umowy deweloperskie zawierają także klauzulę waloryzacji ceny o stopień inflacji. Umowa deweloperska powinna zostać przez Ciebie dokładnie przeanalizowana pod tym kątem – może się okazać, że okazyjna cena będzie ostatecznie ceną znacznie wyższą – na którą nie byłaś/byłaś przygotowana/y!

Deweloper ma obowiązek zapewnić ochronę Twoich środków!

Zgodnie z ustawami o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (starą i nową), umowa deweloperska musi przewidywać ustawowe formy ochrony Twoich pieniędzy (tzw. „środki ochrony wpłat dokonywanych przez nabywcę”). Nowa ustawa deweloperska przewiduje, że deweloper jest obowiązany zapewnić Ci w umowie deweloperskiej jeden z następujących środków ochrony Twoich pieniędzy: zamknięty albo otwarty mieszkaniowy rachunek powierniczy (stara ustawa deweloperska znała więcej takich środków ochrony – ale w praktyce nie były one stosowane). Mieszkaniowy rachunek powierniczy prowadzi dla dewelopera bank. Koszty prowadzenia rachunku obciążają dewelopera. Deweloper może względem inwestycji zdecydować, czy zastosuje zamknięty
czy otwarty mieszkaniowy rachunek powierniczy.

Względem „starych przedsięwzięć deweloperskich”, deweloper nie ma w zasadzie żadnego interesu w tym, aby stosować rachunek zamknięty – dlatego w praktyce spotyka się głównie rachunki otwarte. Nowa ustawa deweloperska przewidziała jednak obowiązkowe dla dewelopera składki na Deweloperski Fundusz Gwarancyjny, których wysokość jest wyższa w sytuacji, gdy deweloper stosuje rachunek otwarty – stąd w przypadku „nowych przedsięwzięć deweloperskich” znacznie częściej zdarzają się rachunki zamknięte.

Zamknięty mieszkaniowy rachunek powierniczy w umowie rezerwacyjnej

Czym różnią się mieszkaniowe rachunki powiernicze? Umowa deweloperska, w której przewidziano zamknięty mieszkaniowy rachunek powierniczy stanowi większą gwarancję wpłacanych przez Ciebie pieniędzy. Wszystkie Twoje środki gromadzone są wówczas na specjalnym rachunku, do którego deweloper nie ma dostępu aż do chwili, gdy przedłoży bankowi wypis umowy przenoszącej prawo własności nieruchomości na Ciebie. Gdy umowa deweloperska przewiduje otwarty mieszkaniowy rachunek powierniczy – bank wypłaca deweloperowi środki proporcjonalnie wraz z postępem przedsięwzięcia deweloperskiego, zgodnie z zasadami wskazanymi w harmonogramie inwestycji.

Różnicę pomiędzy zamkniętym a otwartym mieszkaniowym rachunkiem powierniczym w umowie deweloperskiej widać doskonale w przypadku problemów dewelopera np. po zrealizowaniu 80% inwestycji. W przypadku zamkniętego mieszkaniowego rachunku powierniczego – Twoje pieniądze są w całości na nim bezpieczne. W przypadku otwartego mieszkaniowego rachunku powierniczego – co najmniej 80% wpłaconych przez Ciebie pieniędzy zostało już wypłaconych deweloperowi (oczywiście nie oznacza to, że na pewno je stracisz).

Odsetki i kary umowne w umowie deweloperskiej

Umowa deweloperska może zawierać postanowienia dotyczące odsetek i kar umownych. Postanowienia umowy deweloperskiej mogą zawierać zarówno określenie wysokości odsetek i kar umownych, które będziesz musiał zapłacić w razie komplikacji po Twojej stronie (np. określenie wysokości odsetek za opóźnienie w zapłacie – przy czym ich wysokość nie może przewyższać kar umownych zastrzeżonych dla dewelopera), jak i odsetek i kar umownych, które będzie musiał zapłacić Ci deweloper.

Deweloper może zaciągnąć kredyt na realizację inwestycji. Najczęściej w takim przypadku nieruchomość, z której zostanie wyodrębniony Twój lokal, zostaje obciążona hipoteką na rzecz tego banku. Umowa deweloperska powinna zawierać gwarancję, że gdy zapłacisz deweloperowi całą cenę – bank zwolni Twoje mieszkanie spod tej hipoteki (nastąpi bezobciążeniowe wyodrębnienie lokalu mieszkalnego). Umowa deweloperska zawierana na podstawie nowej ustawy deweloperskiej – musi powyższe przewidywać (w innym wypadku możesz odstąpić od umowy deweloperskiej – ale tylko w terminie 60 dni).

Umowa deweloperska musi też zawierać zasady odstąpienia od niej. W praktyce najczęściej umowa deweloperska powtarza zasady wynikające z – odpowiednio – starej albo nowej ustawydeweloperskiej.

Kiedy możesz odstąpić od umowy deweloperskiej?

Ty możesz odstąpić od umowy deweloperskiej m.in. w następujących przypadkach:

1. w związku z naruszeniem przez dewelopera przepisów dotyczących treści umowy deweloperskiej – w terminie 30 dni od daty podpisania umowy deweloperskiej;
2. w związku z naruszeniem przez dewelopera przepisów dotyczących treści i formy prospektu informacyjnego z załącznikami (w tym wzoru umowy deweloperskiej), a także w przypadku podania w nich nieprawdziwych danych – w terminie 30 dni daty podpisania umowy deweloperskiej;
3. w przypadkach związanych z nieusunięciem przez dewelopera wady istotnej mieszkania
   (na zasadach szczegółowo opisanych w nowej ustawie deweloperskiej – nie dotyczy to „starych przedsięwzięć deweloperskich”);
4. w przypadku nieprzeniesienia na Ciebie praw wynikających z umowy deweloperskiej w terminie (w tym jednak przypadku, przed odstąpieniem od umowy deweloperskiej, musisz wyznaczyć deweloperowi dodatkowy 120-dniowy termin).

Umowa deweloperska może być dla Ciebie korzystniejsza (np. wydłużać powyższy 30-dniowy termin lub skracać powyższy 120-dniowy termin). Umowa deweloperska może też zawierać dodatkowe umowne prawa odstąpienia (ale na rzecz dewelopera). Zalecamy, aby umowa deweloperska przewidywała dodatkowe prawa odstąpienia dla Ciebie w razie nieprzewidzianych sytuacji – np. nieuzyskania przez Ciebie kredytu bankowego.

Kiedy deweloper może odstąpić od umowy deweloperskiej?

Deweloper może odstąpić od umowy deweloperskiej w trzech przypadkach:

1. w przypadku niezapłacenia przez Ciebie ceny na zasadach przewidzianych w umowie deweloperskiej („niespełnienia przez nabywcę w terminie lub wysokości określonych w umowie) – jednakże dopiero po wezwaniu Cię w formie pisemnej do zapłaty w terminie 30 dni;
2. w przypadku niestawienia się przez Ciebie do odbioru mieszkania – mimo dwukrotnego wezwania Cię do stawiennictwa w formie pisemnej, w odstępie co najmniej 60 dni;
3. w przypadku, gdy nabywca nieruchomości nie stawi się do zawarcia umowy nabycia prawa
   w terminie określonym w umowie deweloperskiej – mimo dwukrotnego wezwania Cię do stawiennictwa w formie pisemnej, w odstępie co najmniej 60 dni.

W każdym przypadku odstąpienia od (czy to przez Ciebie, czy to przez dewelopera) wszystkie wpłacone przez Ciebie pieniądze winny zostać Ci zwrócone.

Na co powinnaś/powinieneś zwrócić uwagę przed podpisaniem umowy deweloperskiej?

• Przeczytaj uważnie wszystkie cechy wybranego mieszkania i nieruchomości i dokonaj weryfikacji prospektu informacyjnego wraz z załącznikami (w szczególności wzór umowy deweloperskiej). W prospekcie informacyjnym mogą znajdować się rzeczy bardzo ważne. Zwróć szczególną uwagę na sposób obliczenia powierzchni mieszkania (użytą normę budowlaną), określoną w umowie deweloperskiej. Zdarza się, że próbuje do powierzchni mieszkania wliczyć np. powierzchnię balkonów albo miejsca pod ściankami działowymi.
• Upewnij się, że termin zawarcia umowy przeniesienia własności podany w treści umowy deweloperskiej jest precyzyjny.
• Zwróć uwagę, czy cena zapłaty na rzecz dewelopera może ulec zmianie i na jakich zasadach.
• Przeanalizuj dokładnie wskazane w treści umowy deweloperskiej zasady i terminy zapłaty ceny, wysokość odsetek i kar umownych.
• Zweryfikuj zasady odstąpienia od umowy deweloperskiej. Jeżeli to możliwe – staraj się wynegocjować możliwość odstąpienia w przypadku np. nieuzyskania kredytu bankowego.

Powiązane artykuły

• Umowy rezerwacyjne,
• Umowy przedwstępne sprzedaży,
• Umowy sprzedaży,
• Umowy przeniesienia.

Umowa rezerwacyjna to umowa, w której rezerwujesz wybrane przez Ciebie mieszkanie. Umowa taka nie tylko nie daje Ci praw do mieszkania, ale nawet prawnie nie gwarantuje, że nabędziesz wybrane przez Ciebie mieszkanie. Umowa rezerwacyjna zawierana jest zazwyczaj na stosunkowo krótki okres, w czasie którego możesz zastanowić się, czy dokonałaś/eś właściwego wyboru lub sprawdzić swoje możliwości kredytowe.

Umowa rezerwacyjna jest najczęściej zawierana w formie pisemnej w biurze sprzedaży dewelopera.

Umowa rezerwacyjna nie była uregulowana w ustawie z 16 września 2021 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego. Jej zawieranie było dopuszczalne na tzw. zasadzie swobody umów. Od 1 lipca 2022 r. umowa rezerwacyjna jest uregulowana w nowej ustawie deweloperskiej. Jak wskazywaliśmy jednak wcześniej – do przedsięwzięć deweloperskich rozpoczętych przed wejściem w życie nowej ustawy deweloperskiej stosuje się co do zasady ustawę starą.

W praktyce oznacza to, że:

1. w przypadku „nowego przedsięwzięcia deweloperskiego” – treść umowy rezerwacyjnej określają przepisy nowej ustawy deweloperskiej;
2. w przypadku „starego przedsięwzięcia deweloperskiego” – treść umowy rezerwacyjnej deweloper może przygotowywać stosunkowo swobodnie.

Co w przypadku „nowej inwestycji”?

Nowa ustawa deweloperska przewiduje, że przedmiot umowy rezerwacyjnej to zobowiązanie dewelopera do czasowego wyłączenia z oferty sprzedaży wybranego przez Ciebie mieszkania. Umowa ta nie gwarantuje zatem, że nabędziesz mieszkanie, które rezerwujesz.

Umowa rezerwacyjna musi być zawarta na piśmie – inaczej jest nieważna.

Przed zawarciem umowy rezerwacyjnej, deweloper jest zobowiązany doręczyć Ci bezpłatnie,
na trwałym nośniku, prospekt informacyjny wraz z załącznikami – zawierający stan prawny nieruchomości,  informacje dotyczące inwestycji oraz wybranego przez Ciebie mieszkania, kosztach prowadzenia rachunku, termin obowiązywania gwarancji itp. Na Twoje żądanie deweloper jest także zobowiązany zapewnić Ci możliwość zapoznania się z najważniejszymi dokumentami, np. księgą wieczystą (gdzie dowiesz się o stanie prawnym nieruchomości), pozwoleniem na budowę, projektem budowlanym. Umowa rezerwacyjna musi określać jej strony, miejsce i datę zawarcia umowy, cenę mieszkania oraz jego cechy (powierzchnię, układ pomieszczeń).

Umowa rezerwacyjna musi być zawarta na czas określony – okres, na jaki mieszkanie wybrane przez Ciebie będzie wyłączone z oferty sprzedaży dewelopera.

Umowa rezerwacyjna jest najczęściej zawierana, gdy planujesz zakup mieszkania na kredyt – wówczas umowa ta służy Ci, abyś mógł za jej pomocą podjąć kroki niezbędne do uzyskania kredytu. Okres rezerwacji winien wówczas uwzględniać czas, w jakim powinna zostać udzielona przez bank decyzja kredytowa lub jej promesa.

Opłata rezerwacyjna

Umowa rezerwacyjna może przewidywać (i najczęściej przewiduje) obowiązek uiszczenia przez Ciebie opłaty rezerwacyjnej Nie może ona wynosić więcej niż 1% ceny mieszkania.

W przypadku, gdy zawrzesz z deweloperem odpowiednią umową przewidzianą umową rezerwacyjną – opłata winna zostać zaliczona na poczet wynikających z nich świadczeń pieniężnych.

Opłata rezerwacyjna winna zostać Ci niezwłocznie zwrócona:

1. jeżeli nie uzyskasz pozytywnej decyzji kredytowej lub promesy w związku z negatywną oceną zdolności kredytowej;
2. jeżeli deweloper dokona zmiany w prospekcie informacyjnym lub jego załącznikach
   bez poinformowania Cię o tym;
3. jeżeli deweloper nie wykonuje zobowiązania z umowy rezerwacyjnej (w tym przypadku opłata winna być Ci zwrócona w podwójnej wysokości);
4. jeżeli po zawarciu umowy rezerwacyjnej przystąpiłaś/eś do odbioru mieszkania, deweloper nie usunął wad zgłoszonych do protokołu odbioru i zdecydowałaś/eś się nie przystępować do umowy przenoszącej własność mieszkania (w tym przypadku opłata winna być Ci zwrócona w podwójnej wysokości).

Z powyższego wynika, że uiszczenie przez Ciebie opłaty rezerwacyjnej może być dla Ciebie korzystne. Pamiętaj jednak, że jeżeli to Ty nie wykonasz umowy rezerwacyjnej (np. z Twojej winy nie zostanie zawarta umowa deweloperska) – opłata rezerwacyjna przepadnie.

Co w przypadku „starej inwestycji”?

Treść umowy rezerwacyjnej w tym przypadku zależy od praktyki danego dewelopera. Przedmiotem umowy rezerwacyjnej zazwyczaj jest ustalenie, że w określonym terminie zawrzesz z deweloperem umowę deweloperską, przedwstępną albo sprzedaży.

W omawianej sytuacji umowa rezerwacyjna może być zawarta nie tylko w formie pisemnej (chociaż taka jest najczęściej spotykana), ale także np. mejlowo.

Jeżeli umowa rezerwacyjna przewiduje zawarcie docelowo umowy deweloperskiej – deweloper jest zobowiązany doręczyć Ci – na Twoje żądanie – bezpłatnie, na trwałym nośniku, prospekt informacyjny wraz z załącznikami – opisujący stan prawny nieruchomości,  informacje dotyczące inwestycji oraz wybranego przez Ciebie mieszkania.

Umowa rezerwacyjna może przewidywać (i najczęściej przewiduje) obowiązek uiszczenia przez Ciebie opłaty rezerwacyjnej. Nie ma prawnego limitu jej wysokości – w praktyce jednak zbyt wysoka (np. więcej niż 2-3% ceny mieszkania) – jest dla Ciebie ryzykowna. Nie ma także ustawowych zasad jej zaliczenia na poczet świadczeń pieniężnych z umów oraz zasad jej zwrotu.

Na co powinnaś/powinieneś zwrócić uwagę?

1. Przeczytaj uważnie wszystkie cechy wybranego mieszkania i nieruchomości, poproś o prospekt informacyjny wraz z załącznikami – i zapoznaj się z nimi dokładnie. Mogą tam znajdować się rzeczy bardzo ważne, dlatego dokonaj uważnej analizy prospektu informacyjnego.
2. Upewnij się, że termin rezerwacji jest dla Ciebie odpowiedni.
3. Przeanalizuj dokładnie zasady wpłaty i rozliczenia opłaty rezerwacyjnej. Upewnij się,
   że postanowienia umowy rezerwacyjnej w tym zakresie nie są korzystne wyłącznie dla dewelopera.

Powiązane artykuły

• Umowy deweloperskie,
• Umowy przedwstępne sprzedaży,
• Umowy sprzedaży,
• Umowy przeniesienia.