Statut fundacji rodzinnej – kluczowe informacje i porady praktyczne.

Jak optymalnie skonstruować statut i co powinien zawierać statut fundacji rodzinnej?

Fundacje rodzinne – co niewątpliwie można potwierdzić po kilkunastu miesiącach od wprowadzenia tej instytucji do polskiego systemu prawnego – stały się instytucją bardzo popularną zarówno dla biznesu rodzinnego jak i dla inwestorów dążących do pomnażania aktywów finansowych bez pomniejszania zysków podatkiem dochodowym w tym także podatkiem Belki.

Biorąc pod uwagę nasze dotychczasowe doświadczenia można wyróżnić trzy grupy osób szczególnie zainteresowanych utworzeniem utworzeniem fundacji rodzinnej i wpisaniem ich fundacji do rejestru fundacji rodzinnych.

Pierwsza grupa to właściciele firm zamierzający przeprowadzić sukcesję, którzy chcą skorzystać z tej instytucji w celu zadysponowania rodzinnym biznesem, rodzinnymi aktywami inwestycyjnymi i chcą ustalić zasady dysponowania majątkiem fundacji po ich śmierci oraz zasady inwestowania majątku fundacji rodzinnej.

Druga grupa to inwestorzy na rynku finansowym, którzy dążą do uzyskania możliwości pomnażania aktywów finansowych bez pomniejszania ich inwestycji o bieżący podatek dochodowy np. podatek Belki. Bardzo często są to osoby, które nie prowadzą nawet działalności gospodarczej lecz aktywnie uczestniczą w inwestowaniu na rynku finansowym zarówno w Polsce jak i na rynkach zagranicznych.

Trzecia grupa to przedsiębiorcy lub osoby nie prowadzące działalności gospodarczej zainteresowani zabezpieczeniem określonych aktywów należących do ich majątku prywatnego przed wierzycielami. 

Niezależnie od tego jakie motywy kierują Tobą gdy rozważasz założenie fundacji rodzinnej lub już zdecydowałeś się na utworzenie fundacji rodzinnej ważne jest abyś zadbał nie tylko o uregulowanie w statucie fundacji rodzinnej wszystkich elementów wymaganych przepisami prawa takich jak np. zasady prowadzenia listy beneficjentów, zasady powoływania zarządu, kwestię tworzenia jednostek terenowych, wskazanie co najmniej jednego beneficjenta uprawnionego do udziału w zgromadzeniu beneficjentów lecz przede powinieneś dostosować statut Twojej fundacji rodzinnej do Twoich oczekiwań w zakresie zasad zarządzania majątkiem fundacji i dystrybuowania świadczeń dla członków Twojej rodziny. Dobrze sporządzony statut to nie tylko ściśle określone przepisami elementy, ale przede wszystkim postanowienia dostosowane do Twojej sytuacji rodzinnej i Twoich oczekiwań.

Statut fundacji rodzinnej sporządzany w formie aktu notarialnego jest bowiem kluczowym dokumentem dla funkcjonowania fundacji rodzinnej, w oparciu o który fundacja rodzinna funkcjonuje, gromadzi i pomnaża majątek, zapewniając jednocześnie jego ochronę. Statut też wytycza – poprzez wskazanie celu fundacji rodzinnej – czynności zarządu fundacji rodzinnej i uprawnienia i obowiązki członków organów fundacji.

Przepisy prawa polskiego, dają bardzo dużą elastyczność osobie decydującej się na założenie fundacji rodzinnej (tzn. fundatorowi) w zakresie sformułowania postanowień statutu i dostosowania treści statutu do indywidualnej sytuacji fundatora, a forma aktu notarialnego i konieczność wpisu do rejestru fundacji rodzinnych zapewnia, że postanowienia będą przemyślane i zweryfikowane.

Upodabnia to, polską fundację rodzinną, do jej odpowiedniczki funkcjonującej już od 1926 roku w Liechtensteinie, która stanowi bardzo dobry przykład tego jak mogą zostać ukształtowane relacje w tego rodzaju fundacji.

W niniejszym artykule przybliżymy Ci jakie elementy powinien zawierać statut fundacji rodzinnej, a także na co warto zwrócić szczególną uwagę pracując nad tym dokumentem. Nie będzie to niestety instrukcja jak napisać statut fundacji rodzinnej gdyż czynność ta wymaga wiedzy, doświadczenia prawniczego oraz doświadczenia w kreowaniu różnorodnych rozwiązań dla klientów uwzględniającej ich sytuację prawną i rodzinną, lecz z treści naszej publikacji dowiesz się jak elastycznie możesz ułożyć relacje majątkowe i zarządcze w Twojej fundacji rodzinnej.

Przygotowując niniejszą publikację postanowiliśmy – inaczej niż w przypadku innych publikacji – nie wymieniać postanowień ustawy lecz posłużyć się następującą konstrukcją opisania najważniejszych instytucji prawnych istotnych w funkcjonowaniu fundacji rodzinnej:

• fundator i jego uprawnienia,
• beneficjenci,
• władza w fundacji oraz
• inne istotne postanowienia statutu.

Pozwoli to lepiej zrozumieć Ci jak możesz wykorzystać elastyczność tej instytucji prawnej.

Statut fundacji rodzinnej – co powinno się w nim znaleźć?

Przepisy ustawy o fundacji rodzinnej jasno wskazują jakie elementy obligatoryjnie powinny znaleźć się w statucie fundacji rodzinnej. Przede wszystkim, statut fundacji rodzinnej musi koniecznie określać tak podstawowe elementy jak nazwa fundacji rodzinnej, szczegółowy cel fundacji rodzinnej, wartość funduszu założycielskiego, siedzibę fundacji rodzinnej, zasady zmiany statutu fundacji czy też beneficjentów lub beneficjenta uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów. Określenie wskazanych elementów nie powinno nastręczać większych trudności fundatorowi, a jest konieczne gdyż statut jest podstawowym dokumentem, który reguluje działalność fundacji. \

Określenie szczegółowego celu fundacji rodzinnej powinno nastąpić w oparciu o cele i wartości fundatora i działać w interesie beneficjentów. Cele fundacji określone w statucie i ewentualnie w akcie założycielskim będą bowiem stanowiły wytyczne dla działalności zarządu fundacji i będą stanowiły obowiązki członków organów.

Jednakże, w statucie fundator powinien określić również szereg innych elementów, które będą miały bezpośredni wpływ na bieżące funkcjonowanie fundacji rodzinnej takich jak zasady otrzymywania świadczeń, zasady nabycia statusu beneficjenta. Muszą się w nim znaleźć także zasady zmiany statutu. Każdy z tych elementów, powinien zostać dokładnie przemyślany i dostosowany do potrzeb i wartości wyznawanych przez danego fundatora i członków jego rodziny.

Z tej przyczyny, każdy statut fundacji rodzinnej różni się od innego, choć pozornie sytuacja rodzinna dwóch fundatorów może wydawać się podobna, a nawet taka sama. Jednak tak jak nie ma dwóch takich samych osób, wyznających tożsame wartości, tak samo nie ma dwóch fundacji funkcjonujących w oparciu o takie same postanowienia statutu.

Fundator i jego uprawnienia

W utworzeniu fundacji rodzinnej, zasadniczą rolę pełni fundator. Oświadczenia fundatora wyrażone w statucie oraz akcie założycielskim to podstawa powstania fundacji rodzinnej.

Wola fundatora w zakresie kształtowania zasad działania fundacji rodzinnej jest nieskrępowana z jednym wyjątkiem – w wypadku jeżeli fundator zamierza wnieść do fundacji rodzinnej aktywa objęte wspólnością majątkową małżeńską wymagana będzie zgoda małżonka, wyrażona najlepiej przed złożeniem oświadczenia fundatora. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby małżonkowie wspólnie zostali fundatorami i wspólnie ukształtowali statutu fundacji.

Prawa majątkowe wniesione przez fundatora są wnoszone na pokrycie funduszu założycielskiego. Fundator może także wnieść inne aktywa jakie będą stanowiły podstawę do inwestowania majątku fundacji rodzinnej. Wniesionych składników mienia przez fundatora po założeniu fundacji rodzinnej (np. od dnia wpisania fundacji rodzinnej) nie wymienia się w statucie fundacji lecz w spisie mienia. W spisie mienia zamieszcza się mienie, wskazanie jego wartości oraz – co jest szczególnie ważne – jego wartość podatkową.

Fundator będzie także posiadał również szereg uprawnień, które wynikały będą bezpośrednio ze statutu tworzonej przez niego fundacji.

Przede wszystkim, nie ma żadnych przeszkód prawnych, aby fundator fundacji rodzinnej, był jednym z beneficjentów, a nawet jedynym beneficjentem fundacji rodzinnej. Statut fundacji rodzinnej powinien w takim wypadku określać także rodzaj i zakres świadczeń przysługujących fundatorowi, będącemu beneficjentem. Aczkolwiek ten aspekt należy poddać pod szczególną rozwagę kształtując statut z uwagi na konieczność wprowadzenia w statucie mechanizmów sukcesyjnych.

Statut fundacji rodzinnej może przyznawać fundatorowi również szereg uprawnień, dotyczących bieżącej działalności fundacji, jak również związanych ze zmianą statutu, czy też związanych z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. Określając zasady zmiany statutu możemy postanowić iż będzie to wyłączne uprawnienie jednego fundatora.

Nie ma przeszkód, aby w statucie fundacji rodzinnej ukształtować zasady funkcjonowania fundacji rodzinnej w sposób przyznający zasadniczą rolę fundatorowi. Często spotykaną praktyką jest pozostawienie do indywidualnej decyzji fundatora możliwości rozwiązania fundacji, czy też zmiany statutu.

Warto przy tym wspomnieć, że zdarzają się także sytuacje kiedy fundator przy tworzeniu statutu fundacji rodzinnej, decyduje się na rozwiązanie, zgodnie z którym po jego śmierci, struktura prawna fundacji ma pozostać niezmienna. Między innymi z tej przyczyny tak ważne jest aby podejść odpowiedzialnie do ukształtowania zasad działalności i funkcjonowania fundacji rodzinnej, mając na uwadze nie tylko sytuację samego fundatora i jego najbliższej rodziny (najczęściej małżonka, dzieci i wnuków), ale również wielu następnych pokoleń.

Beneficjenci i ich uprawnienia do świadczeń

Zgodnie z obowiązującą Ustawą o fundacji rodzinnej, statut fundacji rodzinnej musi określać beneficjentów, jak również określać zakres przysługujących danemu beneficjentowi uprawnień, a także zasady prowadzenia listy beneficjentów.

Wskazać zatem należy, że statut fundacji rodzinnej może określać konkretne podmioty, które decyzją fundatora staną się na mocy jego decyzji beneficjentami fundacji. Nie ma jednak żadnych przeszkód, aby w statucie zostały zawarte bardziej ogólne stwierdzenia, które jednak pozwolą na zidentyfikowanie osób mających status beneficjenta danej fundacji rodzinnej, na przykład poprzez wskazanie pokrewieństwa. Nie ma konieczności wskazywania w statucie konkretnych beneficjentów podając dane osobowe.

Statut fundacji rodzinnej może na przykład zamiast wskazania danych personalnych osób mających zostać beneficjentami, wskazywać jedynie że beneficjentami fundacji są wszyscy zstępni fundatora, jego najstarsza córka bądź żona.

Nie ma także przeszkód, aby na wzór prawa obowiązującego w Liechtensteinie, dokonać w statucie fundacji podziału beneficjentów na określone rodzaje czy grupy.

Prawo Liechtensteinu wyróżnia m.in. następujące kategorie beneficjentów, tj.: beneficjentów uprawnionych, czyli takich którzy mają prawo do korzystania z dochodów osiąganych przez fundację lub posiadanych przez nią aktywów, beneficjentów spodziewanych, czyli osób które nabędą status beneficjenta w związku ze ziszczeniem się danego warunku oraz beneficjentów dyskrecjonalnych, tzn. takich których status zależny jest od decyzji określonych organów fundacji rodzinnej. Rozwiązane to często powielamy na gruncie polskiej ustawy o fundacji rodzinnej.

W tworzonych w ramach naszej współpracy z klientami fundacjach rodzinnych, niejednokrotnie stosujemy podobne techniki określenia beneficjentów powoływanych przez naszych Klientów fundacji.

Najczęstszym rozwiązaniem jakie stosujemy jest wprowadzenie kategorii beneficjentów, co umożliwia przyznanie każdej kategorii beneficjentów innych, odrębnych uprawnień. Na przykład inne uprawnienia będą przysługiwały fundatorom jako jednej kategorii beneficjentów, inne uprawnienia dzieciom fundatorów a inne wnukom.

Statut każdej fundacji, w której tworzeniu uczestniczymy, posiada wskazanie jakie konkretne osoby zostają beneficjentami danej fundacji bezpośrednio po jej utworzeniu, jak również zostaje w nim określony zakres przysługujących beneficjentowi uprawnień.

Niejednokrotnie zdarza się także, że współpracujący z nami fundatorzy decydują się na wprowadzenie do statutu pewnego rodzaju ograniczeń, dotyczących uzyskania statusu beneficjenta fundacji lub możliwości otrzymania określonych benefitów. Stosunkowo często w statutach fundacji rodzinnych zdarzają się zapisy, zgodnie z którymi dane osoby nabędą status beneficjenta po osiągnięciu określonego wieku (np. pełnoletności, 21 lub 25 lat) bądź po ukończeniu studiów wyższych (dowolnych bądź nawet na konkretnym kierunku).

Statut fundacji rodzinnej może również wprowadzać zapisy, umożliwiające nabycie statusu beneficjenta fundacji, w toku jej funkcjonowania, na skutek decyzji w tym zakresie podjętej przez fundatora, zgromadzenia beneficjentów lub zarządu fundacji. Jest to rozwiązania stosowane stosunkowo często. Jest ono bardzo dobrym pomysłem w przypadku gdy sytuacja rodzinna może ulec zmianom, na skutek których może zaistnieć chęć bądź potrzeba zwiększenia grona beneficjentów. Osoby, decydujące się na utworzenie fundacji, niejednokrotnie wprowadzają do statutu fundacji także zapisy, które w stosunkowo łatwy sposób pozwolą im na ograniczenie grona beneficjentów fundacji. W takim wypadku w przypadkach wskazanych w statucie beneficjent utraci swoje uprawnienia.

Wiemy już, w jaki sposób można w statucie fundacji rodzinnej określić jej beneficjentów. Warto jednak także pochylić się nad tym, kto na gruncie obowiązujących przepisów o fundacji rodzinnej może zostać beneficjentem polskiej fundacji rodzinnej i jakie dalsze zapisy powinien zawierać statut fundacji rodzinnej?

Kto może zostać beneficjentem?

Polska fundacja rodzinna dopuszcza jedynie dwie kategorie potencjalnych beneficjentów, a mianowicie osoby fizyczne oraz organizacje pozarządowe, prowadzące działalność pożytku publicznego. Tym samym, nie ma prawnej możliwości, aby beneficjentem fundacji zostały osoby prawne (np. spółki kapitałowe) czy jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (np. spółki osobowe), których działalność opiera się na prowadzeniu biznesu.

Nie ma natomiast żadnych ograniczeń w zakresie osób fizycznych oraz organizacji pozarządowych, prowadzących działalność pożytku publicznego, które mogą zostać beneficjentami fundacji rodzinnej. W zakresie osób fizycznych nie ma żadnego znaczenia wiek danej osoby, jej narodowość, czy posiadane przez nią wykształcenie. Tylko od woli fundatora zależy, kto uzyska status beneficjenta oraz związane z tym uprawnienia.

Jak już wskazaliśmy, także sam fundator może zostać określony w statucie fundacji jako jej beneficjent, któremu przysługiwały będą określone statutem fundacji rodzinnej świadczenia. Nie ma także przeszkód prawnych, aby został on jedynym beneficjentem fundacji.

Niejednokrotnie nasi Klienci, w szczególności bezdzietne, na dzień zakładania fundacji rodzinnej, małżeństwa bądź małżeństwa posiadające małoletnie dzieci, decydują się na wskazane rozwiązanie. Osoby takie, postanawiają niejednokrotnie, że po ich śmierci jedynym beneficjentem fundacji rodzinnej pozostanie jedynie drugi fundator w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej przez więcej niż jedną osobę.

Nie ma jednak przeszkód, aby już przy ustanowieniu fundacji rodzinnej określić znacznie szerszy krąg beneficjentów, przyznając określonym osobom pewnego rodzaju świadczenia. Elementem wspólnym dla wszystkich fundacji rodzinnych, w których ustanowieniu braliśmy udział, jest jednak fakt, że co do zasady uhonorowani zostają najbliżsi członkowie rodziny jednego fundatora. Równocześnie, w praktyce niezwykle rzadko zdarza się, ustanowienie beneficjentem fundacji rodzinnej organizacji pozarządowej. Nie jest to optymalne rozwiązanie ze względów podatkowych.

Postanowienia statutu w zakresie określającym beneficjentów fundacji, powinny być dokładnie przemyślane i dopasowane do aktualnej sytuacji danej osoby, decydującej się na założenie fundacji rodzinnej. Co jednak istotne, powinny one uwzględniać możliwe w przyszłości zmiany sytuacji rodzinnej fundatora czym może być na przykład zawarcie związku małżeńskiego.

Uprawnienia do świadczeń beneficjentów

Oprócz wskazania beneficjentów fundacji rodzinnej, statut fundacji rodzinnej musi również wskazywać zakres przysługujących danemu beneficjentowi uprawnień. Jednym z głównych celów, utworzenia fundacji rodzinnej jest przecież spełnianie świadczeń na rzecz beneficjentów. Wobec tego, osobom, które zostają beneficjentami fundacji powinny przysługiwać pewne świadczenia o ile nie zostaną one na przykład odroczone w czasie – zgodnie z wolą fundatora.

Co może zostać zakwalifikowane jako świadczenie należne beneficjentowi? Wśród potencjalnych świadczeń przewidzianych dla beneficjentów, możemy przykładowo wyróżnić udział danego beneficjenta w zysku osiąganym przez fundację, co wydaje się być bardzo racjonalnym rozwiązaniem.

Wysokość ewentualnych świadczeń należnych beneficjentom fundacji zależna będzie w takim wypadku od osiągnięcia przez fundację rodzinną dodatniego wyniku finansowego w danym roku obrotowym, jak również jego wysokości. Tym samym fundacja rodzinna, wypłacając świadczenia na rzecz beneficjentów, nie będzie narażała na szwank swojej płynności finansowej i konieczności uregulowania zobowiązań względem podmiotów trzecich.

Nie ma jednak przeszkód, aby w statucie fundacji z góry określić wysokość należnych danym beneficjentom świadczeń, a nawet konkretnych terminów ich wypłaty. Zdarzają się na przykład sytuacje, kiedy to fundatorzy wprowadzają do statutu fundacji rodzinnej zapisy, zgodnie z którymi beneficjenci mają otrzymywać w każdym miesiącu świadczenie pieniężne w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę bądź wielokrotności takiego wynagrodzenia.

Takie ukształtowanie świadczeń może jednak prowadzić w perspektywie wieloletniej do uszczuplenia majątku fundacji bądź nawet do braku możliwości wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów fundacji rodzinnej.

Wyobraźmy sobie, że fundator ustanawia jako beneficjentów fundacji rodzinnej siebie oraz swoją żonę. Finanse fundacji bez problemu wystarczają na wypłatę obu beneficjentom w każdym miesiącu świadczenia w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jednakże, po śmierci fundatora, oprócz żony fundatora, beneficjentami fundacji zostaje jeszcze ich trójka dzieci, co powoduje narastające trudności ze sprostaniem wypłaty na rzecz wszystkich beneficjentów świadczeń w wysokości założonej w statucie fundacji.

Co ciekawe, z drugiej strony nieprzemyślane określenie należnych beneficjentom świadczeń, jak również innych postanowień statutu, może prowadzić do kumulowania się zysków w fundacji, bez możliwości wypłaty większych środków na rzecz poszczególnych beneficjentów.

Zdarza się, że fundatorzy przy tworzeniu statutu fundacji rodzinnej wprowadzają zapisy, zgodnie z którymi postanowienia statutu dotyczące kręgu beneficjentów oraz przysługujących ich uprawnień mają pozostać niezmienne przez cały czas trwania fundacji rodzinnej. W takiej sytuacji, w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej, w której beneficjenci mają uzyskiwać jedynie świadczenia na minimalnym poziomie, w przyszłych pokoleniach nie będą oni mieli nawet możliwości dokonania jakichkolwiek zmian i korzystania z aktywów fundacji na własną rzecz.

Nabywanie statusu beneficjenta fundacji rodzinnej

Niezwykle ważnym aspektem związanym z utworzeniem fundacji rodzinnej jest, aby statut fundacji rodzinnej przewidywał zasady nabywania statusu beneficjenta nie tylko za życia fundatorów, ale również, aby kompleksowo regulował wskazaną kwestię w perspektywie wielu pokoleń. Z założenia fundacja rodzinna powinna zostać stworzona z myślą nie tylko o osobach, które aktualnie będą czerpać z jej dorobku, ale stanowi ona doskonałe narzędzie do planowania sukcesji.

Fundację rodzinną można porównać do spółki „bezudziałowej” – w fundacji nie istnieją udziały jako prawa majątkowe podlegające dziedziczeniu. Aby czerpać korzyści z fundacji (uzyskiwać świadczenia z fundacji) trzeba uzyskać status beneficjenta, który wygasa z chwilą śmierci i nie podlega dziedziczeniu.

Przede wszystkim zatem, statut fundacji rodzinnej powinien przewidywać kto zostanie jej beneficjentem na skutek śmierci fundatora (jeśli on sam posiada taki status), bądź innych beneficjentów fundacji. Tym samym, tworząc statut fundacji rodzinnej, przyszły fundator powinien zadecydować kto po śmierci określonych beneficjentów wejdzie w nich rolę i przejmie przysługujące im uprawnienia lub nabędzie prawo do świadczeń o zupełnie odmiennym charakterze.

Zdecydowanie najczęściej, fundatorzy decydują się na zastosowanie zasady, zgodnie z którą beneficjentami fundacji zostaną zstępni dotychczasowych beneficjentów, co jest również najkorzystniejszym rozwiązaniem ze względów podatkowych. Czasami jednak, zdarzają się sytuacje, że fundator w związku z osobistymi doświadczeniami, nie chce przekazać fundacji w ręce żadnego ze swoich potomków, decydując się na jej przekazanie w ręce dalszych członków rodziny, osób z nim niespokrewnionych, bądź podejmując decyzję o jej rozwiązaniu po jego śmierci bądź śmierci ostatniego z określonych przez niego beneficjentów.

Co więcej, jak już sygnalizowaliśmy, nie ma przeszkód żeby statut fundacji rodzinnej przewidywał możliwość nabycia statusu beneficjenta (a także jego utraty) w toku funkcjonowania fundacji rodzinnej, na skutek decyzji podjętej w tym przedmiocie przez określony w statucie organ.

Wprowadzenie przedmiotowego zapisu, daje możliwość elastycznego kształtowania kręgu beneficjentów, co pozwoli na łatwe dostosowanie się do zmieniających się okoliczności, relacji rodzinnych. Jednocześnie przewidzenie tego rodzaju możliwości w statucie, pozwoli na regulację kręgu beneficjentów bez konieczności zmiany statutu, która musi zostać przeprowadzona w formie aktu notarialnego i wymaga wpisu do rejestru fundacji rodzinnych.

Podejmowanie decyzji czyli władza w fundacji

Zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej, jej statut powinien zawierać elementy takie jak zasady powoływania oraz odwoływania, a także uprawnienia i obowiązki członków poszczególnych organów fundacji rodzinnej, jak również zasady reprezentacji fundacji rodzinnej przez jej zarząd bądź przez inne organy fundacji w wypadkach wskazanych w ustawie. Co więcej, nie ma także przeszkód, aby statut określał zasady współdziałania organów fundacji rodzinnej.

Wśród organów fundacji rodzinnej, wyróżniamy zarząd fundacji, zgromadzenie beneficjentów oraz radę nadzorczą, która pełni zasadniczo rolę organu fakultatywnego, który zasadniczo nie musi zostać ustanowiony. Rada nadzorcza będzie jednak musiała zostać ustanowiona gdy liczba beneficjentów fundacji przekracza 25 osób, co w praktyce przy ustanowieniu fundacji rodzinnej właściwie się nie zdarza i może wystąpić dopiero w następnych pokoleniach.

Podjęcie w statucie decyzji w zakresie dotyczącej poszczególnych organów i zasad ich działania, posiada kluczowy wpływ na zapewnienie prawidłowego funkcjonowania fundacji rodzinnej. Dlatego też warto dokładnie przemyśleć poszczególne kwestie, tak aby fundacja zyskała na wprowadzeniu określonych postanowień.

Zarząd

Zarząd fundacji jest jednym z jej obowiązkowych organów, odpowiedzialnym za prowadzenie jej spraw oraz jej reprezentowanie w stosunkach z osobami trzecimi tj. dokonywanie czynności prawnych wiążących fundację. Organ ten z mocy samej ustawy odpowiedzialny jest za realizację celów, dla których fundacja zostaje powołana, za realizację świadczeń dla jej beneficjentów, jak również podejmowanie działań dotyczących zapewnienia płynności finansowej oraz wypłacalności fundacji. Obowiązkiem fundatora jest wniesienie funduszu założycielskiego lecz zarządzanie wniesionym aktywami przejmuje zarząd fundacji.

W statucie warto jednak doprecyzować szereg kwestii, które pozwolą na sprawne podejmowanie działań przez wskazany organ. Statut może precyzować w tym zakresie kwestie takie jak ilość członków zarządu, jak również obowiązujący w danej fundacji sposób jej reprezentacji, w sposób odmienny od rozwiązania przyjętego w ustawie.

Zasadą bowiem jest, że w przypadku zarządu wieloosobowego, fundacja rodzinna musi być reprezentowana przez dwóch członków zarządu działających wspólnie. Rozwiązanie takie może jednak okazać się uciążliwe w niektórych fundacjach, przy czym wszystko zależeć będzie od okoliczności danego przypadku, a przede wszystkim zaufania fundatora lub fundatorów do powołanych do zarządu osób.

Stosunkowo często fundatorzy decydują się na odejście od zasady wspólnej reprezentacji przez kilku członków zarządu, kiedy to sami fundatorzy są jedynymi jego członkami. Jednocześnie nie ma przeszkód, aby statut ograniczał możliwość podjęcia najbardziej kluczowych decyzji dla fundacji od zgody wszystkich członków zarządu wyrażonej w uchwale.

Zgromadzenie beneficjentów fundacji rodzinnej

Drugim obowiązkowym organem fundacji rodzinnej jest zgromadzenie beneficjentów. Jednak członkami zgromadzenia beneficjentów nie muszą być wszyscy beneficjenci fundacji.

Przepisy w tym zakresie wskazują, że statut musi wskazywać co najmniej jednego beneficjenta uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów. W praktyce, niejednokrotnie fundatorzy ograniczają możliwość uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów od osiągnięcia określonego wieku – co wydaje się być racjonalnym rozwiązaniem.

Zgodnie z przepisami uchwały zgromadzenia beneficjentów wymagają kwestie takie jak na przykład rozpatrzenie oraz zatwierdzenie sprawozdania finansowego, udzielenie absolutorium członkom zarządu i rady nadzorczej. W statucie fundacji można jednak przewidzieć również inne kwestie, na które zgromadzenie beneficjentów będzie miało zasadniczy wpływ.

Fundatorzy, decydują się przykładowo na wprowadzeniu postanowień, zgodnie z którymi konieczne będzie uzyskanie zgody zgromadzenia beneficjentów na zbycie najbardziej istotnych aktywów fundacji, takich jak nieruchomości czy posiadane przez nią udziały lub akcje. Zgoda taka może być także wymagana dla nabycia określonego mienia.

Ukształtowanie w statucie zasad podejmowania decyzji przez poszczególne organy sprzyja funkcjonowaniu bez zakłóceń przez fundację rodzinną, jak również daje możliwość zapewnienia swego rodzaju kontroli czynności związanych z działalnością fundacji rodzinnej, w sposób pozwalający jej funkcjonować przez wiele następnych pokoleń.

Inne istotne elementy statutu

W statucie należy także zadbać o uregulowanie innych istotnych elementów. Wśród nich możemy przede wszystkim wyróżnić określenie zasad dotyczących zmiany statutu, jak również musi on wskazywać przeznaczenie mienia fundacji rodzinnej przy jej rozwiązaniu. W tym zakresie konieczne jest także określenie beneficjenta uprawnionego do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji.

Najczęściej fundatorzy decydują się w tym zakresie na wprowadzenie zapisów, zgodnie z którymi za ich życia mienie ma zostać im przeznaczone (o ile sami pozostają beneficjentami fundacji), a dopiero po ich śmierci zostaje ono przyznane innym beneficjentom. Jednakże zasady określone w tym zakresie w statucie zawsze zależały będą od sytuacji konkretnego fundatora.

Podsumowanie

Nie sposób bez dokładnego przeanalizowania sytuacji rodzinnej, majątkowej danej osoby oraz jej planów inwestycyjnych, sporządzić statutu dopasowanego do indywidualnych potrzeb danej osoby. Dlatego tak ważne jest wsparcie prawne i podatkowe doświadczonych prawników oraz doradców podatkowych, których doświadczenie i wiedza stanowić, będzie wsparcie w wypracowaniu najlepszych rozwiązań dla danej osoby.

Kiedy statut fundacji rodzinnej został już dopasowany do potrzeb konkretnej rodziny, pozostaje jedynie umówienie dogodnego terminu w kancelarii notarialnej, ponieważ zgodnie z przepisami Ustawy o fundacji rodzinnej statut fundacji musi zostać podpisany w formie aktu notarialnego.

Tworząc fundację rodzinną pamiętaj o konieczności określenia wartości podatkowej mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej – dane te będą konieczne gdy w wypadku likwidacji fundacji rodzinnej mienie fundacji będzie otrzymywał podmiot uprawniony, stosownie do treści statutu fundacji.

Oferta Kancelarii

Potrzebujesz wsparcia w sporządzeniu statutu fundacji rodzinnej? A może zastanawiasz się dopiero czy utworzenie fundacji rodzinnej w związku z Twoimi planami inwestycyjnymi jest dobrym rozwiązaniem?

Zapraszamy do zapoznania się z ofertą Kancelarii w tym zakresie oraz z naszą ofertę usług świadczonych online na naszej Platformie Obsługi Prawnej i Podatkowej Online.